ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
80. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 09 ՄԱՅԻՍ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

SŞĞ İRĞŞLR GZKŞĞJNPZŞĞNDZ

Şğmndbuçkrtz imişul ıhuürğ {SUĞSUĞU´z euğqşul

hrır sızt ındzşğt zşği


Sşğ irğşlr gzkşğjnpzşğndz mg wuwızşz= kt wuxu<rmuw Şğmndbuçkrtz imişul SUĞSUĞU-z euğqşul rğşzj hrır auizr ıhuürğ +ğrzumnf!


Rzvhti wuwızr t^ ?nğnzu cuağr ausuouğumr aşışduz=nf ux r öündbndkrdz% 18 Suğırz uxcusşuw mşğhnf eueğşjndju, trz= kndpkr fğuw ıhuüğndkrdzg nd ünauju, trz= ausujuzjr fğuw {+z-luwz´ ağuıuğumndkşusç! Uwcs kndpkr ıhuüğndkşuz fşğueuxzulnd cusuzumg şmu, t! Sşğ irğşlr gzkşğjnpzşğg Şğmndbuçkrtz imişul rğşzj SUĞSUĞU-z hrır üızşz mğhumzşğndz st< mus hrır iıuzuz jğndrvzşğndz qşxusç! Srzv uwe% bznğaumulndkrdz mg wuwızşz= çnlnğ uznzj nğnz= ausujuzjtz aşışdşjuz sşğ ağuıuğumndkrdzzşğndz nd ö+ğufrü muzüzşjuz sşör!


    Ausuwzuhuımşğ


EUĞQŞUL YNPNJ ŞLLŞLND UĞÜŞL?


Şğtm mtiürbşğtz imişul euğqşul ünğ,ueğndkşuz eğndşjud buçukufşğ<rz ynpnj şllşlnd uğüşl=g! Kndğ=rnw 31 =upu=zşğndz st< uwi Buçuk nd Mrğumr şdi suğerm ynpnj hrır vmuğşzuz şllşl! Sruwz kt uwi uzüus znğndkrdz sg muw! 65tz fuğ şpnpzşğg fupg Mrğumr% ındzg hrır ziırz nd 65tz fşğ şpnpzşğg 4 cus ynpnj hrır şllşz!


IUMUDRZ AUZÜRİI VŞZ?

Kndğ=rnw suirz şğtmnduz ındşulzşğz ul çudumuz lud nd .niıszulrj trz! Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğndkrdzg aupnğeşj kt fşğ<rz 24 cusşğnd gzkuj=rz suauju, tğ 48 anür! Uirmu sşxşulzşğnd suirz juğe uğquzuüğndu, ustztz ju, krdz t^ zu.nğe +ğ 57 tğ! Çcbmndu, arduzezşğndz krdg 3$412 t^ rim znğ fuğumndu,zşğndz krdg 1$848! Arduzeuznjzşğnd nd .ıujşul euğsuzndsr çucrzzşğnd st< euğsuzndnp arduzezşğndz krdz ul znduöu, t! Uwl .+i=nf^ lud üzuj=g mg buğndzumndr^ çuwj ıumudrz buı aşxnd şz= auzüiıuzult!


OR#BE T NĞ ?NĞNZUZ SUĞENJ FUĞUMNDŞJUD VP>RMZŞĞTZ

Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkrdzg foxuçuğ aupnğeşj kt ?nğnzu cuağg Vrzuiıuzr st< uxu<rz uzüus suğenj yn.uzjndşjud vp<rmzşğtz! Udşlr fşğ<^ uzuindzzşğnd bndmuz huıoux euğqud nğ cuağg uwi=uz bndınf ıuğu,ndr usçnp< ub.uğar st<!

Şkt auduı= gz,uwndr Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkşuz fşğr hzendsrz^ <ndğg m'rwzuw USZ-r Zu.uüua Kğusyr uwz hzendsg^ kt ?nğnzu cuağg iışp,ndşjud Vrzuiıuzr Fndauz =upu=r ıuğğulnd,uğuzzşğtz stmndz st<! Rzvhti =uzrji üğndşjud^ Zu.uüua Kğusy hzeu, tğ nğ cuağg uğerdzuçşğndşjud ıuğğulnd,uğuzr st< nd uwi suirz yuiışğ ndzr r qşxrz! Udşlr fşğ< USZ-r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Suw= Ynsyt+ şdi hzeşj nğ cuağg ıuğğulnd,uğuzr st< iışp,ndu, t şd yuiışğ muz uwe suirz! Çuwj^ rzvhti erışl ındud Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkrdzg srzvşd uwi+ğ uwe yuiışğg vağuhuğumndşjuz!

Arsu ub.uğar ustz mnpsg suğerm mg auğjzşz$ or#be t nğ uwi uaudnğ uptıg ,zndze uxud vp<rmzşğtz!


GZMŞĞUWRZ AŞXUDNĞNDKRDZ HUAŞLND ECNDUĞNDKRDZG

Rb.uzndkrdzzşğg buğndzum mg wrbşjzşz nğ htı= t ersum ünğ,u,ndr nd uzhuwsuz wuğündr gzmşğuwrz aşxudnğndkrdz huaşlnd ağusuwumuzg! Sruwz kt aşxuışirlr muwuzzşğg buğndzum jnwj mndıuz zmuğzşğ ndğ mg ışizşz= kt cnpnfndeg vr wuğüşğ gzmşğuwrz aşxudnğndkrdz huaşlnd ağuauzüg!

Wuwızr mg euxzuw nğ aşxudnğndkrdz huaşlnd uwi iırhnpndkrdzg buı ecnduğ rğuünğ,şlr nd aumumbxşlr t! Niırmuzzşğg nğ=uz ul aimşz nd muğür ağudrğşz^ suğerm mg s+ışzuz rğuğnd^ mg .onpşz^ s+ırm bynds m'ndzşzuz! Uirmu stm anürr mus=tz mu.şul vt^ ndiır ecnduğ ünğ,ueğşlr t!

Htw+plndr Zuauzüuhşız ul ağuhuğumşj znğ nğnbnds sg giı nğnd Ku=irsr ağuhuğumrz nd Htw+plndr Rikr=lul hnpnıuwrz fğuw iırhnpumuz hrır glluw ersumr ünğ,u,ndkrdzz nd şğş= sşkğ aşxudnğndkrdz huaşlg! Uziuiınpzşğg hrır huıcndrz!

Srbı lud +ğşğnd supkuz=nf%


X$



İndğ çuzufto şd ,ş,mxınd= Auwuiıuzr :nğağeuğuzrz st<

İUİNDZ SR?UWTLŞUZ UHIUMŞJ TISNZ SUĞND?ŞUZG

{Şpu,g =iıszşlr iueğuz=r uğerdz= t´^ wuwıuğuğşj Fuğvuhşı Yubrzşuz


Şğtm^ 8 Suwrirz^ judulr şd sıuanürv eth=r sr kuışğuçşs euğqud Auwuiıuzr :nğağeuğuzg! :nğağeuğuzumuzzşğ mg =zzuğmtrz 2019r muxufuğndkşuz ,ğuüğr üzuj=g şd uğerdz=zşğg^ eualrorz st< zşğmuw trz zuşd muxufuğndkşuz uzeuszşğ!

{Lndiudnğ Auwuiıuz´ .sçumjndkşuz şğşiyn.uz Tısnz Suğnd=şuzr nd {Rs ?uwlg´ .sçumjndkşuz şğşiyn.uz İuindz Sr=uwtlşuzr sr<şd zu. imiud indğ çuzufto sg^ nğ udşlr fşğ< fşğu,ndşjud ,ş,mxınd=r şd İuindz Sr=uwtlşuz ö+ğudnğ uhıum sg r<şjndj Suğnd=şuzr ets=rz!

Eth=g imiud uwz huandz^ şğç Suğnd=şuz rğ .+i=rz st< ersşj {Rs ?uwlg´r şğşiyn.uz Çuçütz Kndzşuzrz^ nğ {Lndiudnğ Auwuiıuz´r suirz uğıuwuwındkrdz ndzşju, tğ şd wuwıuğuğşj$ {Şğç ushrnztz {iğrmuw´ mus zsuz+ğrzum frğudnğumuz çuxşğ m'uğıuiuzt=^ uırmu luğndu,ndkrdz mg iışp,t´!

Rğ ziıu, ışptz uwi .+i=şğndz yn.ueuğqşj İuindz Sr=uwtlşuz^ nğndz huıui.uzşj Tısnz Suğnd=şuz nd wşınw r<zşlnf ushrnztz =ulşj ethr İuindz Sr=uwtlşuzg^ ağuağşlnf nd muğ,şi kt mxrdr ağudrğşlnf öuwz! Sr=uwtlşuz şlud ışptz nd uğuü =uwlşğnf s+ışjud Tısnz Suğnd=şuzrz^ uhıumşlnf öuwz! Srdi şğşiyn.uzzşğg sr<usışjrz nd aşxujndjrz şğmnd {aşğni´zşğg!

?uzr cus wşınw^ şğç {Lndiudnğ Auwuiıuz´g mg ihuitğ nğ =upu=umuz üzuauıuz= ığndtğ eth=rz^ hubı+zumuz nğşdt uğquüuzü vşpud! Uwe .sçumjndkşuz uzeuszşğg l=şjrz :nğağeuğuzg!

Wşınw .+işjud Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuz^ wuwıuğuğşlnf nğ şpu,g iueğuz= tğ^ çuwj euıuhuğışlnf zuşd rğ ül.udnğu, {Rs =uwlg´ =upu=umuz nwcg% uwe iueğuz=rz ığndşlnd ausuğ!

{Uwi huıuauğg mg zmuışs wşpuyn.ndkşztz şı= sşğ ndcrz sş,uünwz huğındkrdzg! Şi mg euıuhuğışs çxzndkrdzg% rğ çnlnğ eğişdnğndszşğnf^ nğnfaşışd çxzndkrdzg n_v sruwz )rör=umuz t^ uwl zuşd çuğnwumuz şd anüşçuzumuz! Şğmnd ıuğrt r fşğ sşğ rb.uzndkrdzzşğg^ uwe muğürz zuşd :nğağeuğuzumuz sş,usuizndkrdzz nd muxufuğndkrdzg^ aşışdnpumuz mşğhnf nd buğndzumuçuğ m'şzkuğmndrz çuğnwumuz nd anüşçuzumuz çxzndkrdzzşğnd´^ wuwızşj Yubrzşuz!

Fuğvuhşıg giud nğ =uzr sg uzüus erıu, t eth=r ışiuzrdkg^ ndğmt wiıum+ğtz m'şğşdr nğ şpu,g iueğuz= t^ =iıszşlr iueğuz= t şd uwi =uwlşğg mg aşıuhzeşz srum zhuıum sg% .şpoujzşl^ =uw=uwşl =upu=umuz sş,usuizndkrdzg^ =uw=uwşl cnpnfndğer nd =upu=umuz sş,usuizndkşuz sr<şd fiıuandkrdzg! {M'ndöşs uwi çşstz wuwıuğuğşl nğ hrır vwu<nprz nd iueğuz=r çnlnğ eğişdnğndszşğg hrır euıuhuğındrz qu.npndkşuz´^ şöğumujndj Fuğvuhşıg!


RZVN#D HUIUAŞJUD ETH?G

Şğtm uwi eth=r suirz luwz+ğtz uğquüuzü auzeriujuz Auwuiıuzşuz nd İyrdx=uauw kşğkşğg! Mg zbndr nğ eth=g ndzr rğ zu.uhuısndkrdzg! Muğü sg kşğkşğ mg üğşz nğ fşğ<rz +ğşğndz zu.mrz rb.uzndkrdzzşğg öuzuöuz l,umzşğ ünğ,ueğşlnf mg ynğqşz üğüxşl cnpnfndğeg^ fuğmuçşmşl rb.uzndkrdzzşğg^ uğüşl=zşğ iışp,şl uznzj kuyuzjrm ünğ,ndztndkşuz ausuğ!

 :nğağeuğuzg s+ıudnğuhti ıuig +ğ uxu< imiu, tğ =zzuğmşl muğşdnğ auğj sg! Şğşduzr st< uh+ğrzr brzndkrdzzşğnd ktsuz tğ uırmu şd mg fşğuçşğtğ zu.mrz rb.uzndkrdzzşğnd zşğmuwujndjrvzşğndz huımuznp şd srlrnzudnğ ınluğzşğ uğcnp uhuğuz=zşğndz^ nğnz= muxndjndu, trz ,r,upşlr ündsuğzşğnf üzndu, anpusuişğndz fğuw% suzudu_ze Şğşduzr usşzuışiuzşlr nd usşzuuğct=udnğ kupusuişğndz st<!

R"zv sşp= iumuwz nğ {Lndiudnğ Auwuiıuz´ mndiumjndkrdzg^ nğnd ausuğ mg hzendr kt zu.nğe rb.uzndkrdzzşğnd {.nğağeuğuzumuz zşğmuwujndjrv´z t ets =ndtuğmşj uwe çuzuqşdrz^ uwzhti rzvhti srbı ets =ndtuğmu, t nğşdt nğnbsuz^ nğ mg fşğuçşğtğ zu.nğe rb.uzndkrdzzşğndz şd mus mğzuğ .zerğzşğ iışp,şl zu.nğe rb.uzndkrdzzşğnd uzeuszşğndz ausuğ!

Işizşz= kt r#zv öuğüujndszşğ hrır uğquzuüğndrz wuxu<rmuw +ğşğndz!


{ARDĞĞRWTK´R UZEĞUEUĞQG% (TSRZRİK

ÜĞUÜRINDAR ÖUHTL ŞİUWŞUZRZ


{Ardğğrwtk´r ub.uıumrjzşğtz Huauğ Vndauıuğ kşğkr rğ şğtmnduw irdzumrz st< uzeğueuğqu, tğ hnliuauw wuwızr üğuürındar^ mzn<umuz buğcndsr &)tsrzrik/ uxu<znğezşğtz Öuhtl Şiuwşuzrz nd uznğ suirz huısnp {Öuhtl´ zşğmuwujsuz!

{H+puörvr muıuğnpumuz uğndşiızşğnd ausnwkg 2017rz uxu<rz uzüus gllulnf çşsueğu, tğ {Öuhtl´ uzndznf zşğmuwujndsg^ nğ kuışğuitğzşğg mg ağudrğt ousçnğendkşuz! Kuışğu.upg mg huıst auw sıudnğumuz^ üğnp^ mzn<umuz rğudndz=zşğnd hubıhuz Öuhtl Şiuwşuzr mşuz=r suirz^ mg üğt w+endu,uürğg^ zbşlnf nğ Öuhtl stmz t çuösukrd auw sıudnğumuzzşğtz^ nğnzj suirz vr .+indrğ^ aumuxum nğ uwe uzqşğg sş, uduze ndzşju, şz şğmğr çnlnğ nlnğızşğnd st<!

Uwi ausuhuımşğr fğuw^ Vndauıuğ mg wrbşjzt nğ zşğmuwri muğ,şi kt üupızr mg huandr uwz rğnpndkrdzg nğ kğ=umuz kuığnzr arsşğg eğndu, şz auw kuışğumuz ünğ,rvzşğnd mnpst!

Fşğueuxzulnf zşğmuwujsuz^ Huauğ Vndauıuğ erışl mndıuw nğ kuışğu.upr itzuğrnwr aşprzumzşğz şz Uwitl Şglıgğgs nd Indwmnd Iulruz+plnd^ nğnz= wu<npu, şz jnwj ıul nğ huw=uğr nürz ıumudrz suzndm ıuğr=rz qşdudnğndu, t Öuhtlr ürıumjndkşuz st<!

{Öuhtl ,zu, tğ 1878 kndumuzrz^ xndi-kğ=umuz huışğuösr ıuğrz^ İmrdıuğ kupusuirz st<! Zşğmuwujsuz st< sşz= mg euxzuz= ardğ şd mg ardğgzmulndrz= Öuhtlr mşuz=r st<% ,zndzetz srzvşd uwz ıuğrzşğg^ şğç uz =uwl ux =uwl mg qşdudnğndtğ nğhti sıudnğumuz nd rğ s+ı m'uğsuıuzuğ rğuduhubıhuzr nürz´^ mg üğt aşprzumg! Uz m'udşljzt nğ kuışğu.upg auzeriuışirz mg yn.uzjt Öuhtlr mşuz=r eğnduüzşğg Rikuzhndltz srzvşd Yuğrö^ srzvşd Uıuzu nd Şğşduz% uznğ iışp,uünğ,ndkşusç^ sı=şğnf nd =upu=umuz ub.nwc erğ=nğnbndszşğnf!

{Uirmu muzujr zşğmuwujnds t n_v sruwz uznf^ nğ çşs mg ışpuyn.ndr Kndğ=rnw huısndkşuz st< aö+ğ mrz ünğ,rvzşğtz stmndz mşuz=g^ uwl uznf^ nğ çnlnğ eşğuiuzzşğz nd uzqzumuösg% nğ m'ub.uır =ndlrizşğnd şırz^ sş,usuiusç mrzşğ şz´^ mg zbt Vndauıuğ!

Erışl ıuz= nğ Öuhtl Şiuwşuz ,zu, t 1878rz^ Rikuzhndl! Ndiuzu, t İnğhnzr ausuliuğuzr üğumuzndkşuz nd yrlrinyuwndkşuz )u=rdlktr st<!

Şiuwşuz 1908rz fşğueuğqu, t Hnlri^ Uıuzuwr <uğeşğnd muhumjndkşusç auiıuındu, huındrğumndkşuz sui muösşlnf 1909rz sşmzu, t Mrlrmru^ {Uöuıusuğı´ kşğkr st< w+endu,zşğ ıhuüğu, t uptır suirz! 1915rz mğju, t .nwi ıul qşğçumulndkşztz nd uhuiıuzu, t Kr)lrir st<! 1918rz Sşğqudnğ şd Sr<rz Uğşdşl=r şğmrğzşğnd st< muösumşğhu, t auw ıuğuürğzşğz nd nğçşğg audu=uüğşlnd şd ışpudnğşlnd ünğ,g!

1933rz auiıuındu, t :nğağeuwrz Auwuiıuzr st<! 1936rz Üğnpzşğnd Srndkşuz st< ndzşju, rğ şlnwkrz mg wu<nğet qşğçumulndkrdzg^ nğ uwe ıuğrzşğndz öuzündu,uwrz euğqu, tğ Auwuiıuzr st< şd mg qşğçumulndtrz nd {m'uzaşıuzuwrz´ sıudnğumuzzşğtz buışğ! Uwe vuğuündbum şğşdnwkrz nğhti aşışduz= Öuhtl Şiuwşuzrz mg qşğçumulndr nd çuzı mg pğmndr Hu=nd! Hu=ndr çuzıtz rğ üğu, zusumzşğg .+indz şz% znwz ınmndz nd .röu. mşjndu,=nf! Uznğ mşuz=r ığusukr= uduğıg% npçşğüumuz suanduz auzüusuz=zşğg srzvşd uwcs şğşduz vşz auzndu,! 1937rz uz ikulrzşuz çxzuozbndszşğnd gzkuj=rz qşğçumulndu, şd İrhrğru u=inğndu, t^ anz suauzulnf 1942 mus 1943 kndumuzrz^ uzwuwı huwsuzzşğnd zşğ=şd!


(TWİHND?-R ŞD MNDMGL-R UZQZUMUÖSŞĞG

SRZVŞD IUĞŞFŞĞ>

INDZTZ HRIR UB:UIRZ


(twihnd= gzmşğuwrz juzjr şd Mndmgl yzıxnd=r juzjr ub.uıumrjzşğg şkt yuyu=rz hrır muğşzuz srzvşd ıuğşfşğ< ındztz ub.uırl% ausuouğumtz hubıhuzndşlnd ausuğ!

Mndmgl uxu<rz auzüğnduzrz wuwıuğuğu, tğ nğ srzvşd 1 Wndzri^ uzqzumuösg ındztz hrır ub.uıtğ! Gzmşğndkşuz huıui.uzuındzşğg uwcs erışl ındrz nğ ş+kg usinduw ausuğ m'şğmuğuqüşz uwe uğı+zndkrdzg şd uwz ub.uıumrjzşğg^ nğnz= mg fu.zuz fuğumndşlt^ mğzuz ındztz ub.uırl! Çnlnğ uznz=^ nğnz= ünğ,r hrır şğkuz^ zu.uöündbumuz .riı sr<njuxndszşğnd ıum hrır ub.uırz!

(twihnd=r pşmufuğndkrdzg şdi znwz nğnbndsg uxud!

(twihnd= şd Mndmgl rğşzj ül.udnğ mşeğnzumuwuzzşğg hrır çuzuz Wndlri usindz!


Judulr eth= Hu=gğürdpr ;z$ İ$ Uiındu,u,zr şmşpşjdnw st<

UZ;UZ*K SG YNĞQŞJ AĞMRÖŞL ŞMŞPŞJDNW ENDXG


Şğtm uxınduz cusşğndz judulr eth= sg huıuaşjud Hu=gğürdpr ;zndze İ$ Uiındu,u,zr şmşpşjdnw st<! Uz,uz+k sg ynğqşj ağmröşl şmşpşjdnw ethr ynpnj çujndnp endxg^ wşınw yu.ud eth=r fuwğtz!

Kupuwrz :nğandğeg lişlnf huıuauğr suirz uzsr<uhti ersşj rğuduhuazşğndz^ rim şmşpşjdnw anüşdnğ anfrdz ul muh auiıuışj Huığruğ=umuz Uknxr aşı ışpşmujzşlnd ausuğ eth=r suirz!

Znwz huaşğndz Rikuzhndlr Uhuanfndkşuz Iz+ğtzr +üzumuzg aşxuquwzşj Huığruğ=uğuz^ jud wuwızşj eth=r ausuğ nd giud nğ rğuduhuazşğ aşıu=zzndkşuz imiu, şz wuzjuünğ,g şğşduz auzşlnd şd huıui.uzuındndkşuz şzkuğmşlnd ausuğ!

Şğşmnwşuz cusşğndz wuwızr euğqud nğ eth=r aşprzum muimu,şulg şğşduz auzndu, şd ıuğndu, t niırmuzuındz% auğju=zzndkşuz ausuğ! Znğ öuğüujndsr suirz hubı+zumuz aupnğeuüğndkrdz ağuhuğumndşjud Rikuzhndlr mndiumulndkşuz mnpst^ zbndşjud nğ muimu,şlrz mg mnvndr S$?$ şd uwi fşğ<rzg rğuduhuazşğnd mnpst qşğçumulndu, t şğşmnwşuz cusg 18$30r bndğ<!


MUĞSRĞ SUARMG HUĞTZR *ÜZNDKRDZ MUIUĞŞJ

MUĞR?UDNĞ AUW GZIUZR?ZŞĞNDZ


Kğ=umuz {Muğsrğ Suarm´ muösumşğhndkrdzg ?nfrı-19 ausuouğumr ets huw=uğr ,rğtz zşği^ 200 uğmp huğtzr +üzndkrdz muıuğşj sşğ ausuwz=tz muğr=udnğ gzıuzr=zşğndz! Uwihti^ {Muğsrğ Suarm´r ub.uıumrjzşğg şğtm huğtzr +üzndkşuz uğmpşğ ıuğrz (tğrürdpr İ$ Fuğeuzuzj şmşpşjr şd wuzqzşjrz huıui.uzuındzşğndz% çub.ndsg rğumuzujzşlnd zhuıumnf!

Muösumşğhndkşuz fuğvndkşuz uzeus Tğouz Kuz uwi uxrknf wuwızşj nğ rzvhti çnlnğ şğmrğzşğnd^ znwzhti zuşd Kndğ=rnw st<^ ausuouğumg gzmşğu-ızışiumuz ecnduğndkrdzzşğnd aşı ets wuzersuz knpu, t çuösukrd gzıuzr=zşğ! Huğtzr +üzndkşuz uğmpşğnd st< muw zuşd sişptz şd ndğu. şz= nğ muğr=udnğ şd uzuhuanf gzıuzr=zşğ uwi +üzndkşuz bznğard hrır muğşzuz 20-25 +ğ anüul rğşzj uhğndiıg!

İ$ Fuğeuzuzj şmşpşjdnw Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı Suzndm T+ptğ rğ muğürz bznğaumulndkrdz wuwızşj {Muğsrğ Suarm´ muösumşğhndkşuz^ zbşlnf nğ uwi muxnwjg şğmğr ustztz uğsuıumuz şd muğşdnğ muösumşğhndkrdzzşğtz stmz t şd ndğu.ulr t nğ sşğ ausuwz=r muğr=udnğzşğz ul çucrz mg iıuzuz muxnwjr +üzndkşztz! {Aşxuquwzşjrz^ auğjndjrz kt rzvr# muğr= ndzrz=^ uzsr<uhti buğcsuz uzjuz nd ışp auijndjrz uwi +üzndkrdzg^ bznğaumul şz= çnlnğrz´^ giud Suzndm T+ptğ!


Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 21

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


Այսօր, 9 Մայիս 2020, Հայաստան աշխարհը մասնաւորապէս եւ բովանդակ հայութիւնը աշխարհի տարածքին ընդհանրապէս, կը նշեն ու կը տօնախմբեն 75-ամեակը Հայենական Մեծ Պատերազմի աւարտին յայտարարուած «Մեծ Յաղթանակի Օր»ուան:

Սովետական ժողովուրդներու դէմ Հայրենական Մեծ Պատերազմը սկսաւ 22 Յունիս 1941-ին, երբ նացի Գերմանիոյ բռնապետ Ատոլֆ Հիթլէր, 23 Օգոստոս 1939-ին խզելով սովետեւգերման 10 տարի ժամկէտով ոչ-յարձակման ուխտը, Բ. Աշխարհամարտի բռնկումէն նուազ քան երկու տարի ետք՝ 22 Յունիս 1941-ին, դղրդացուց ու ապշեցուց աշխարհը, երբ առանց պատերազմ յայտարարելու, իր ամբողջ ռազմամեքենային մոլեգնութեամբը անակնկալօրէն յարձակեցաւ (1940-ի Դեկտեմբերին, խոստմնադրուժ Հիթլէր արդէն հաստատած էր Խորհրդային Միութեան վրայ յարձակելու իր ծրագիրը՝ «Բարբարոս» ծածկանունով) Խորհրդային Միութեան վրայ: Նացի Գերմանիոյ ոճրային ու աննախընթաց այս յարձակման դէմ յանդիման բնականաբար ինքզինք գտաւ նաեւ Խորհրդային Հայաստանը, որ աւելի քան 300,000 հայրենանուէր ու քաջարի կամաւոր մարտիկներով, իսկ Խորհրդային Միութեան զանազան տարածքներէն հաւաքուած աւելի քան 600,000 հայորդիներnվ պատուաբեր մասնակցութիւն բերաւ նացի հորդաներու դէմ պարտութեան արշաւին ու ի վերջոյ Յաղթութեան Արշալոյսի կերտման՝ քառամեայ ահեղ մարտերու ընթացքին տալով սակայն աւելի քան 50,000 զոհ:

Հայրենական Մեծ Պատերազմի սկսումէն շուրջ երկու ամիս ետք՝ 25 Օգոստոսին, Մոսկուայի պաշտօնաթերթ «Փրաւտա»ն առաջնորդող յօդուած մը գրելով հայոց մասնակցութեան մասին, Հիթլէրի հետ նոյն հորիզոնականին վրայ կը դնէր նացի բռնապետին նախորդը՝ Գերմանիոյ Վիլհելմ կայսրը (1859-1941), նկատել տալով, որ վերջինը կազմակերպած էր 1915-ի հայոց կոտորածները ու մասնակից-մեղսակից էր հայ ժողովուրդը ֆիզիքապէս բնաջնջելու քաղաքականութեան մէջ իսկ հայութիւնը շատ լաւ գիտէ թէ ի՛նչ կը նշանակէ կոտորած, ջարդ, որովհետեւ ապրած է այդ դառնութիւնները՝ իր կայսերապաշտ քաղաքականութեամբ Հիթլէրին ժառանգ ձգած ֆաշիստ Վիլհելմ կայսրը:

Աւելի՛ն, Հայրենական Մեծ Պատերազմի տարիներուն, առ ի երախտագիտութիւն իրենց անսահման զոհողութիւններուն, 11.635 հոգիի շնորհուեցաւ հերոսի կոչում, որոնց շարքին՝ 106 հայերու: Այստեղ, ինչպէ՞ս չյիշել անունները հայ ժողովուրդի պարծանք մարշալ Յովհաննէս Բաղրամեանի, գրոհային օդաչու եւ փոխ-գնդապետ Նելսոն Գէորգի Ստեփանեանի, որոնք այդ կոչման արժանացան երկու անգամ: Նաեւ Իսակովը, Խուդիակովը, Բաբաջանեանը եւ աւելի քան 60 զօրավարներ:Այստեղ էջերը նեղ պիտի գան թուելով անունները այն հազարաւոր հերոս հայորդիներու, որոնք թշնամիին դէմ սխրանքներ գործեցին Հայրենական Մեծ Պատերազմի ընթացքին:

1945-ի սկիզբները, դաշնակից ուժերը՝ Միացեալ Նահանգներու, Անգլիոյ եւ Ֆրանսայի գլխաւորութեամբ, դէպի Գերմանիա իրենց գրոհները սաստկացուցին երկրին արեւմուտքէն, իսկ արեւելքէն մտան Խորհրդային զօրքերը: Այսպէս,  25 Ապրիլին, ամերիկեան եւ Խորհրդային զօրամիաւորումները իրարու հանդիպեցան Էլպայի ափերուն: Հազիւ հինգ օր ետք՝ 30 Ապրիլին հաստատուեցաւ Հիթլէրի անձնասպանութեան լուրը: Երկու օր ետք Պերլին յանձնուեցաւ: Մայիս 8-9-ի լուսադէմին Կարմիր Բանակի Պերլին մուտքով եւ այդ բանակի առաջին շարքերուն հայ մարտիկներու ալ հերոսական պայքար դրսեւորող արձանագրութեամբ, ստորագրուեցաւ Գերմանիոյ առանց պայմանի անձնատուութեան աքթը:

Նախքան անկումն ու անձնատուութիւնը Հիթլէրի ֆաշիստ Պերլինի, հպարտութեամբ կը յիշուին Պատերազմին ժամանակ ստեղծուած Հայկական ազգային զօրամիաւորները (դիվիզիաները), Հայկական հրաձգային զօրամիաւորները, որոնք թշնամիին դէմ կռուեցան բազմաթիւ ռազմաճակատներու վրայ: Այս կապակցութեամբ իրենց անունները փառքով պսակեցին յատկապէս 89-րդ Հայկական (Թամանեան) հրաձգային զօրամիաւորները, որոնք կովկասեան լեռներէն հասան մինչեւ Պերլին: Այս զօրաբաժանումի հայ մարտիկներու շարքին յատկապէս Յունան Աւետիսեանը, Սուրէն Առաքելեանն ու Ջահան Կարախանեանը իրենց սխրագործութիւններով կուրծք տալով փակեցին թշնամիին կրակակէտերը:

Հայրենական Մեծ Պատերազմի յաղթանակի փառքի շղթային կապուած՝ թշնամիին դէմ Սփիւռքի տարածքին իրենց արեամբ ու նուիրումով պսակեցին մանաւանդ վաղամեռիկ բանաստեղծ Միսաք Մանուշեանի (ափսո՜ս որ բախտը ան չունեցաւ տեսնելու 9 Մայիս 1945-ի Յաղթանակի Օրը՝ 1944-ի Փետրուարին նացի ֆաշիստներու ձեռամբ գնդակահարուելուն պատճառով) Դիմադրութեան շարժումի ջոկատը Ֆրանսայի մէջ եւ «Ազատութիւն» ջոկատը Յունաստանի մէջ: Այս ծիրէն ներս կ'իյնայ նաեւ սփիւռքահայերու հանգանակութեամբ ստեղծուած «Սասունցի Դաւիթ» հրասայլային շարասիւնը:

30-ական թուականներու վերջերուն Հայաստան փոխադրուելէ եւ վերջնականապէս հոն հաստատուելէ ետք, մեր գրականութեան Վարպետը՝ Աւետիք Իսահակեանը, Պատերազմի բոլոր տարիները անցուց քաղաքամայր Երեւանի մէջ եւ ինք ալ կրեց, ապրեցաւ մեր ժողովուրդի տառապանքները, գրեց եւ յուսադրեց հայ զանգուածները: Դեռ Պատերազմի առաջին օրերուն (26 Յունիս 1941-ին) իր գրած «Ռազմակոչ» խորագրեալ բանաստեղծութիւնը կու տայ վկայութիւնը մեծ բանաստեղծին պայքարուն ոգիին: Ան դէպի հերոսացում ու հաստատակուռ Յաղթանակի պսակում խրախուսող շունչով կը դիմէ մեր ժողովուրդին, միաժամանակ մարգարէանալով, որ «... արեան ծարաւի գազան Հիթլէրը, իբրեւ նոր Աթիլլա վերջ ի վերջոյ պիտի խեղդուի իր ծովերով թափուող արեան մէջ...»:

Այդպէ՛ս ալ եղաւ չորս տարի ետք, երբ այս անգամ ան 9 Մայիս 1945-ին գրեց «Մեծ Յաղթանակի Օրը» գօտեպնդիչ, անմահ բանաստեղծութիւնը, զոր լիաթոք կ'ըմբոշխնենք այս առիթով ալ.-                 

Մեր սուրը փառքով դրեցինք պատեան,-

Մեծ յաղթանակի օրն է ցնծալից.

Պարտուեց մահաշունչ ոսոխը դաժան,

Երգեր են յորդում զուարթ սրտերից:


Հոծ փողոցներում աղմուկ ու շառաչ,

Հոսում են մարդիկ ծափով, ծիծաղով,

Մի մարդ սեղան է բացել տան առաջ,

Լցրել թասերը ոսկեփայլ գինով:


Եւ անցորդներին կանչում է, խնդրում,-

Եղբայրնե՜ր, որդուս կենացը խմե՛նք.

Հերոս է որդիս, յաղթեց թշնամուն,

Ձեր որդիների կենացն էլ խմենք:


Խմում են խինդով, ցնծում երջանիկ,

Եւ զարկում նորից գաւաթներն իրար:

Նրանց մէջ մի հայր ասում է մեղմիկ,-

Է՛ս էլ իմ որդուս հանգստեան համար:


Գլխարկներն իսկոյն հանում են նրանք,

Խոր ակնածանքով լռում են մի պահ.

Խմում են անձայն զոհուածի համար

Եւ հեղում գինին սուրբ հացի վրայ:

Այսօր, 9 Մայիսին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան կ'այցելէ Արցախի հանրապետութիւն, Արցախի նորընտիր նախագահ Արայիկ Յարութիւնեանի կողքին մասնակցելու Հայրենական Մեծ Պատերազմի Յաղթանակի 75-ամեակի եւ Շուշիի ազատագրութեան եւ Արցախի պաշտպանութեան բանակի ստեղծման 28-րդ եռատօն տարեդարձներուն: Վարչապետին հրամանագրով Արցախ պիտի գործուղղուին վարչապետի մամուլի քարտուղար Մանէ Գէորգեան եւ վարչապետի աշխատակազմի տեղեկատուութեան եւ հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութեան պետի պաշտօնակատար Արմէն Խաչատրեան:

Բնական է, որ հայրենի աշխարհի մէջ եւս այս տարի սահմանափակուին տօնախմբային միջոցառումները՝ աշխարհի տարածքին շուրջ 300 հազար մահերու եւ շուրջ 4 միլիոն Քորոնայով վարակուածներու պատճառով: Այսօր առաւօտեան Լիբանանի ժամով ժամը 7:00-ի դրութեամբ, Հայաստանի մէջ մահերու թիւը բարձրացած է 43-ի եւ կան 3029 վարակակիրներ: Լիբանանի մէջ նո՛յն յարաբերականութեամբ՝ 26 եւ 796, իսկ ԱՄՆի մէջ՝ 78.616 եւ 1.322.163:

Երկիր մը՝ ինչպէս Հայաստանն է, որ կերտած է Սարտարապատի, Հայրենական Մեծ Պատերազմի եւ Շուշիի ազատագրութեան յաղթանակները, կը հաւատա՛նք որ Յաղթանակի ոգին եւ հայ ժողովուրդին կամքի կրակը կրկի՛ն պիտի բոցավառին՝ տապալելու «Քորոնա»ի նման թշնամիներն ալ:

Կարեւորը, պետականաշինութեան եւ ժողովրդավարութեան հիմքերը շարունակել զօրացնել եւ ամրապնդելն է՝ թշնամիին դէմ Հայրենիքին հզօրացման համար քաղաքական բոլոր ուժերու մէկտեղումով միասնականութիւնը դարձնելով առաջնահերթութիւն:

Փառք եւ պատիւ՝ արեամբ յաղթանակներ կերտած մեր բոլոր անմահ հերոսներուն:            

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ

dzaghig2004@yahoo.com