Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğ Ünouwr znğ wuwıuğuğndkrdzg

KNDĞ?RNW ST> ?NĞNZUWR AUSUOUĞUMG

UXU>RZ ULR?R ŞĞMĞNĞE ÇUĞQĞUMTIRZ FĞUW T

Uzüuğuwr st< fuğumndu,zşğnd krdg çuğqğ t - Rikuzhndlr st< lndğ< çuğqğujnds vmuw

Kndğ=rnw st< ?nğnzu ausuouğumg zşğmuwri mg üızndr uxu<rz ulr=r şğmğnğe çuğqğumtırz fğuw! Uwihrir wuwıuğuğndkrdz gğud Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğ (uağtıırz Ünou^ nğ şğtm euğqşul suslnw uindlri iuğ=şj ürızumuzzşğnd .nğandğer aşı muwuju, aşğkumuz cnpnftz şı=!

Rzvhti ustz +ğ mg ışizndr Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğndkşuz mnpst aupnğendu, ındşulzşğtz^ fşğ<şği ausuouğumt fuğumndu,zşğndz nd uimt suaujnpzşğndz mus ,uzğ froumr st< üızndnpzşğndz krdg buğndzum mg çuğqğuzuw! Şğtm suaujuz 45 uzqşğ^ znğ fuğumndu,zşğndz krdg şpud 1$596^ çcbmndşjuz 947 arduzezşğ! Suaujnpzşğndz nd znğ fuğumndu,zşğndz krdg buğndzum mg çuğqğuzuw nd Zu.uğuğ Ünou wuwızşj nğ uwi çuğqğujndsrz huıouxg öuzuöuz ı+zumuıuğndkrdzzşğz şz^ nğnzj gzkuj=rz sş, krdnf suğerm =nf =nfr mndüuz uxuzj wuğüşlnd gzmşğuwrz aşxudnğndkrdz huaşlnd nd ersum mğmşlnd huwsuzg! Auimzulr t nğ ustz suğe uz.ırğ htı= t wuğüt muznzzşğg^ çuwj ecçu.ıuçuğ muğşlr vt uhuanfşl nğ ustz suğe muznzzşğg wuğüt!

Zu.uğuğ Ünou erışl ındud zuşd nğ Uzüuğu uwz =upu=z t ndğ znğ fuğumndu,zşğnd krdg mg çuğqğuzuw ustztz buı! Rikuzhndlr st< lndğ< çuğqğujnds sg vmuw^ giud Zu.uğuğg! Çuğqğujndszşğg uxauiuğum uğquzuüğndu, şz Mşeğnzumuz Uzuınlndr nd Auğud-Uğşdşlşuz Uzuınlndr zuauzüzşğndz st<!

St-At-Ytr Mndiumjuhşı Itfltk Huavtlrtz uzumzmul

nd .zeğuwuğnwj uxu<uğm

{NĞHTİÖR ZNDUÖRZ UZSUĞEMUWRZ NORĞZŞĞG^ SUAUHUIRCG EUĞQŞUL HTI? T GZENDZNDR KNDĞ?RNW RĞUDUMUZ AUSUMUĞÜTZ ZŞĞİ´

Kndğ=rnw st< suauhuırcg fupndj fşğjndu, t şğmğr rğudumuz ausumuğütz^ :nğağeuğuzr mnpst uxzndu, nğnbndsr sg ausuquwz uwi şğmğrz st< uwlşdi suauhuırc vr ünğ,ueğndrğ^ çujr huışğuösumuz huğuüuzşğt! Suauhuırcg suğend rğudndz=zşğnd ets ul zmuındu, t öuzuöuzzşğnd mnpst! Çuwj şğtm St-At-Ytr mndiumjuhşı Itfltk Huavtlrtz şmud uzumzmul wuwıuğuğndkrdz sg^ nğnf uz huauz<şj nğ suauhuırcg euğqşul gzeüğmndr kndğ= rğudumuz ausumuğütz zşği^ nğnfaşışd uwi şğmğrz st< uz+ğrzum mşğhnf çuğqğuju, t uaudnğ nd znpmulr norğzşğnd şd çrğı wuğqumndszşğnd krdg!

Huavtlr erışl ındud nğ Kndğ=rnw lğuınd muwuzzşğg ustz +ğ mg lşjndrz nd mg wnğerz znpmulr norğzşğnd lndğşğnf^ nğnz= suğendi uğrdzg mg iuxşjzşz! İuiımndkşuz wuğqumndszşğnd^ mrzşğnd nd suzndmzşğnd ets ünğ,ndu, norğzşğnd krdg öüulr+ğtz çuğqğuju, t^ sşğ ersuj muw ausuwzuhuımşğ sg nğ uauöuzü mg azvşjzt suğendi fğuw ünğ,ueğndu, öndlndszşğnd muhumjndkşusç nd öndlndsrz ersuj lxşlz ul öndlnds t! Uwi huwsuzzşğnd st< euğqşul +ğumuğür htı= t çşğndr suauhuırcg gzendzşlnd nd uzağucşbı huğuüuwrz ünğ,ueğşlnd nğnbnds sg^ rzv nğ muğşlr hrır euğqzt nğ znpmulr noğuünğ,zşğg rğşzj uğcuzr huırcg üızşz! Uirmu zuşd hrır znduöşjzt zsuz+ğrum norğzşğndz krdg!

İu bğ<uzrz suauhuırc ünğ,ueğnp şğmrğzşğndz krdg 56 t! 8 şğmrğzşğ infnğumuz norğzşğnd huğuüuwrz suauhuırcg <z<u, şz^ suauhuırc vşz ünğ,ueğşğ! 28 şğmrğzşğnd st< ul ktşd suauhuırcg hubı+zuhti vt <z<ndu,^ çuwj suauhuırczşğg mg wşıuqündrz nd vşz ünğ,ueğndrğ!

Itfltk Huavtlrr uwi znğ şlnwkg uzıuğumnwi buı hrır .+işjzt rğ suirz nğnfaşışd suauhuırcg srbı ul =zzueuışlr şpu, t şd zşğaum zmuındu, t =upu=umrğk huwsuzzşğnd! Çuwj rğnpndkrdz t zuşd nğ suğerm uz+ğrzum öuwğnwk sg mg öüuz fuwğuü norğzşğ ünğ,ueğnpzşğnd zmuısusç nd muğ,şi mg huauz<şz nğ uwe noğuünğ,zşğg huıcndrz ustztz ,uzğ mşğhnf! Şd ustztz ,uzğ huırcg çzumuzuçuğ suauhuırcz t! Uz nğ ndğrbrz mşuz=rz fşğ< mndıuw^ uhğşlnd rğudndz= vndzr uwi ub.uğar fğuw^ uwi t muğüu.+ig çnlnğ uznzj nğnz= suauhuırcr mnpszumrj gllul mg kndrz! Itfltk Huavtlr uwi fuğmu,g euğqşul mg ezt +ğumuğür fğuw nd ousçuw mg çuzuw znğ çuzuftoşğnd şd uirmu mg huıuar orbe uwz huandz şğç Kndğ=ru uğıu=rz =upu=umuzndkşuz st< ,uzğ auğjşğnd aşı ets wuzersuz t nd .zerğ ndzr Kndğ=rnw ets şmnp şğmrğzşğnd aşı^ ül.udnğndkşusç Wndzuiıuzr!

Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşztz

=zzueuındkrdzzşğ% Kndğ=rnw auijtrz

{KNDĞ?RU MG YNĞQT PUĞUHUPŞUZ AUĞJR ST>

RZ?ÖRZ? ZŞĞMUWUJZŞL NĞHTİ AUMUSUĞINPMNPSŞĞTZ STMG

 - AUWUİIUZ SR>ZNĞE VR ZMUIŞĞ KNDĞ?RUZ´

Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz şğtm suslnw uindlri sg iuğ=şlnf wuwıuğuğndkrdzzşğ gğud öuzuöuz auğjşğnd bndğ<^ uzeğueuğqud zuşd Puğuhupşuz aumusuğındkşuz ünğ,gzkujrz nd uznğ gzest<tz Kndğ=rnw eşğumuıuğndkşuz! Çuzçşğg çudumuz ,uzğ .+işjud nd =zzueuındkrdzzşğ azvşjndj^ erışl ıulnf nğ Auwuiıuz Kndğ=ruz v'gzendzrğ nğhti aumusuğındkşuz lnd,suz ausuğ sr<znğe şğmrğ! {Kndğ=ru rğ huandu,=nf^ muğ,şi kt rğuhti mg juzmuw rz=örz= eğişdnğşl nğhti aumusuğınp mnpsşğtz stmg şd uirmu Kndğ=rnw uhumuwndzujznp =upu=umuz aşğkumuz eğişdnğndsz t! Uwzhrir ıhudnğndkrdz muw nğ muğ,şi kt Kndğ=ru^ nğ bğ<uyumndsr ıum mg huat Auwuiıuzg şd nğ vr ouzvzuğ^ znwzrim m'uğeuğujzt 1915r eth=şğg^ mg ynğqt nğhti ındcnp mnps auzeti üul Puğuhupşuz auğjr ünğ,gzkujrz st<´^ giud çuzçşğg!

Uğıu=rz Zu.uğuğndkşuz .+izumg zbşj nğ Puğuhupşuz arszuauğjr lnd,suz srum qşduvuyg ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr ausuzu.uüuandkrdzz t! Auwuiıuz Kndğ=ruz vr ışizşğ nğhti sr<znğe^ aşışduçuğ Kndğ=rnw aşı =upu=umuzndkrdzg m'rğumuzujzt uwi uğcşdnğsuz arsuz fğuw^ wuwıuğuğşj Zupıulşuz!

Uzzu Zupıulşuz Kndğ=rnw aşı uğquzuüğndu, fşğ<rz +ğşğnd .zerğzşğnd ,rğtz zşği^ lndiuğqumr ıum uxud zuşd uwz sr<uethg nğ huıuau, tğ s+ıudnğuhti usri sg uxu< şd nğ mg fşğuçşğtğ Kndğ=rnw +euwrz ıuğu,=g SUMr nd ZUK*r .upupuhua ndcşğndz ets ünjşlnd auğjr sg! Üğu, trz= uğetz nğ Üşğsuzruwtz ZUK*r .upupuhua ndcşğnd +euzudg Kndğ=rnw +euwrz ıuğu,=tz uzjzşlnf htı= t şğkuğ Auwuiıuz nd anzmt auw .upupuhua <nmuıg uxzşlnf Lrçuzuz htı= t yn.ueğtğ öuznz=^ çuwj Kndğ=ru kxvşlnd rğudndz= vtğ ındu, uwe +euzudrz! {Euıuhuğışlr t nğ Kndğ=ru mg .nvgzenıt SUMr nd ZUK*r bğ<uzumzşğnf .upupuhuazşğnd ünğ,ndztndkrdzg^ sşmzşlnf huğöuhti rğ aumuauw erğ=nğnbndstz! Sşz= uwi suirz zuşd .+iu, şz= sr<uöüuwrz ünğ,gzmşğzşğnd aşı^ erduzuürıumuz .npnfumzşğnf´^ wuwıuğuğşj Uzzu Zupıulşuz!

Lğuüğnpzşğg aşıu=ğ=ğndşjuz kt Auwuiıuz rzvn#d vr yn.ueuğqşğ Puğuhupşuz auğjr uxzvndkşusç Kndğ=rnw nd Uığhtwouzr uğquüuzüzşğndz!

Uzzu Zupıulşuz giud nğ Kndğ=ru .riı mnpszumul wuwıuğuğndkrdz sg gğu, tğ^ aşışduçuğ uğcuzr vtğ brzrv huıui.uzr^ aumuxum nğ Auwuiıuz srbı auzeti mndüuw brzrv wuwıuğuğndkrdzzşğnf! U_l udşlr wuxu< şğkulnf^ çuzçşğ Zupıulşuz erışl ındud nğ Kndğ=ru fşğ<rz bğ<uzrz .zerğzşğ ndzr üğşkt çnlnğ eğujr hşındkrdzzşğnd aşı^ aşışduçuğ zu. şd uxu< htı= t wuğüt rğ iıuzqzu, huğıudnğndkrdzzşğg!

UDİIĞRNW RB:UZNDKRDZG

MUİMU;ZŞĞ NDZR KNDĞ?RNW SUİRZ

Udiığrnw st< buçuk sg uxu< qşğçumulndşjud muğ,şjşul kndğ= üupızr ünğ,umul sg^ nğ Kndğ=rnw r zhuiı m'ub.uıtğ Frşzzuwr st< nd mg aşışdtğ uwz uzqşğndz^ nğnz= =zzueuındkrdzzşğ mg azvşjztrz Kndğ=rnw Zu.uüuar auijtrz! Udiığrnw Zşğ=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Ztaustğ uwi suirz lndiuçuzndkrdzzşğ gğud susndlrz^ gişlnf nğ {kğ=umuz lğışiumuz juzjg ışp vndzr Udiığrnw st<´ şd Kndğ=ru htı= t auimzuw nğ Udiığru v'uğı+zşğ zsuz+ğrzum s+ışjnds sg! Zu.uğuğg wuwızşj nğ muimu,şulg şğşduz auzndu, şd qşğçumulndu, t aşıu=zzndkşuz sg uğerdz=nf! Aşıu=zzndkrdzg çujndu, tğ buçuk sg uxu< kndğ= şd =rdğı ,uwğuwşpumuz jndjuğuğzşğnd sr<şd Frşzzuwr st< huıuau, çu.ndszşğnd aşışduz=nf! Znwz ktsuwr uxzvndkşusç .+işjud zuşd Udiığrnw ausuğmndsr zu.uğuğ İrdöuz Xuuh^ gişlnf nğ rçğşd kt Zu.uüua Tğınpuzr qşx=şğg auiu, şz srzvşd Frşzzu! Uz udşljndj nğ Uzüuğu^ mg ynğqt uöeşjndkşuz eubırz st< uxzşl Udiığrnw st< kğ=umuz muösumşğhndkrdzzşğz nd sömrkzşğg^ huxumınds iışp,şlnd ausuğ Udiığrnw auiuğumndkşztz zşği!

Kndğ=ruwtz huıui.uzg vndbujud! Zu.uğuğ Tğınpuzr çuzçşğ Rhıuars Üulgz Xuuhr .+i=şğndz uzeğueuxzulnf Kfrkkgğ-r rğ t<rz fğuw öşışpşj Udiığrnw auiuğumndkrdzg huxumışlnd Kndğ=rnw juzmndkşuz suirz üğuxndsg nd iuhti üğşj$ {Sruwz Udiığru#z$$$ sş, us+k$$$´!

UWİ MRĞUMR UPKUSUĞR ST> HRIR HUIUĞUÜT

USŞZ$ İ$ HUIĞRUĞ? AUWĞG

Upkusuğr İ$ :uv şmşpşjdnw st< :uvfşğujr İ$ Huıuğuüg uwi ıuğr hrır suındjndr exzyum mşğhnf nd rzvhti aupnğeu, trz= uğetz^ hrır mrğuğmndrz ausuouğumtz hubıhuzndşlnd muznzzşğg! 6 İşhışsçşğrz İ$ Huıuğuüg hrır suındjuzt İuaum Ç$ Huığruğ=g^ uxınduz cusg 9$00rz! Şmşpşjdnw st< mğzuz üızndrl sruwz Huığruğ=r ül.udnğndkşusç uğuğnpndkşuz suizumrj anüşdnğumuzzşğg^ indğç işpuzr ihuiudnğzşğz nd ehrğzşğ^ nğnz= mpör şğkult uxu< ausuhuıui.uz ktikg htı= t wuzqzu, glluz arduzeuznjzşğnd st<!

İYRDX?UAUW SUİZUÜTIZŞĞ İMİUZ UB:UIRL AUWUİIUZR MUXUFUĞNDKŞUZ ST>

İyrdx=r ünğ,şğnd ül.udnğ wuzqzumuıuğr üğuişzşumr {R ünğ,´ iyrdx=uauw suizuütızşğnd ,ğuürğg imiud ünğ,şl 1 İşhışsçşğtz uierz! Uxu<rz yndlnf Üuzuıuwtz^ Euzruwtz^ Xndiuiıuztz^ Lrçuzuztz^ (ğuziuwtz^ Znğfşmruwtz srzvşd Riğuwtl^ Anluzıuwtz nd Vrzuiıuztz 24 İyrdx=uauw suizuütızşğ auiuz Auwuiıuz! Znwzrim ausuouğumg uğüşl= vşpud uznzj^ nğhtiör üuz Auwuiıuz nd sruzuz şğmğr muxufuğndkşuz ub.uıuz=rz!

Uxu<rz yndlr suizumrjzşğg ünğ,r l,ndşjuz Fuğvuhşır ub.uıumuösr^ Uxnp<uhuandkşuz^ Ub.uıuz=r nd Gzmşğuwrz Uhuanfndkşuz^ Bğ<umuw sr<ufuwğr nd uwl zu.uğuğndkrdzzşğnd^ Mşeğnzumuz Eğusuıuz^ Mğkndkşuz ışivndkşuz^ Suğend rğudndz=zşğnd hubıhuzr nd İyrdx=r ül.udnğ wuzqzumuıuğr üğuişzşumzşğndz st<!

;ğuüğr uxu<rz yndlr suizumrjzşğg zu. auzerhnds sg ndzşjuz İyrdx=r ünğ,şğnd wuzqzumuıuğ Öuğşa İrzuzşuzr aşı^ nğ wnwi wuwızşj kt İyrdx=uauw şğrıuiuğezşğg uzyn.uğrzşlr ub.uıuz=uwrz ynğquxndkrdz hrır knpndz Auwuiıuztz zşği! Rğşzj muğürz^ suizumrjzşğtz buışğg zbşjrz nğ uwi ,ğuürğg Auwuiıuzr st< auiıuındşlnd ousçuzşğtz stmz t^ =uzr nğ rğşz= rğşzj uhuüuz mg ışizşz Auwğşzr=r st<!

BZNĞAUDNĞUÜĞŞĞ%

SUĞSUĞU-R  IUĞŞEUĞQRZ UXRKNF

Znğ Suğsuğu +ğukşğkrz^

Znğ Suğsuğu +ğukşğkg% Fniynğr zşpndjr ,ul=şğnds çujndnp uğşd^

Çuwj şd vsubndnp nd ınmndz cuwx t şpşl^ nğr fğuw çuönds at=rukzşğ^ fthşğ nd ıxusuzşğ şz =uzeumndşl$$$ üğndşl$$$ ıhndşl$$$

Znğ Suğsuğuwr .ğn.ı^ ersujmndz şd uğcuzudnğ .sçuürğg% Xnhtğ Auııtoşuzg% nğhti veueuğnp üğrv^ yşındğr kşkşdndkşusç kxşl t auwnj anğrönzrj ux mukz,rğ^ sınğndszşğr nd supkuz=zşğr .+i=şğ t şğmukuüğşl t<rj t<^ nğhti huıüus nd auduı=$$$ auişl t ndkindzusşuw ynğquxndkşuz^ mndıumu, fuiıumr nd uduzendkşuz!

İğıuürzi supknds şs Znğ Suğsuğuwrz^ Xnhtğ Auııtoşuzrz^ .sçuüğumuz muösrz^ buğndzumndkşusç usğuüğşlnd znwz ub.uıuz=z nd orüg^ ünğ,g^ luduünwz uğerdz=nf$$$

Wuğüuz=nf%

ÜĞRB EUDRKŞUZ

\\\

Sş,uwuğü

Uğı+zuıtğ şd :sçuğuhşı Xnhtğ Auııtoşuz

şd Suğsuğu-r irğşlr ub.uıumuös

Sş, ndğu.ndkşusç m'ndöşz= bznğaudnğşl sşğ irğşlr Auwuıux *ğukşğk SUĞSUĞU-r arszuğmndkşuz 80ğe ıuğşeuğqg! Aumuxum nğ 80 ıuğrzşğnd ışdnpndkşusç ndzşju= öuzuöuz uzumzmulzşğ^ ndğu. mus ı.ndğ bğ<uzzşğ şd .nvzenızşğnf lşjndz +ğşğ^ Qşğ çnlnğrz^ r suizudnğr Iruğ Xnhtğ Auııtoşuzr^ Auwşğtz =z=ndb Lşöndr şd sbumnwkr auzeth ndzşju, itğg SUĞSUĞU-z auijndj uwi rsuiıulrj nd wuındm ıuğşeuğqrz! Uwi uxrknf gzendzşjt= uxnp<ndkşuz şd wu<npndkşuz^ iğıuçnd. sşğ çuğşsupkndkrdzzşğg nğhtiör SUĞSUĞU-z muğşzuw buğndzumşl rğ uxu=şlndkrdzg!

İRSNZ ŞD ARLIU UORLUV*PLND

&Lni Uzotlgi/

Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 71

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

Երէկ երեկոյեան Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնի նախագահական օդանաւը Պաղտատ ուղղուելէ առաջ Պէյրութի օդակայանին մէջ բախեցաւ տեղի պահեստանոցներէն մէկուն՝ առանց վնաս պատճառելու նախագահին ու իրեն ընկերակցող պատուիրակութեան անդամներուն: Պաղտատ մեկնելէ առաջ եւ ամփոփելով աւելի քան 24 ժամ տեւած իր այցելութեան ծիրին մէջ տեսակցութեանց արդիւնքը, նախագահ Մաքրոն ըսաւ, որ Լիբանանի նոր կառավարութիւնը Մուսթաֆա Ատիպի գլխաւորութեամբ, յառաջիկայ երկու շաբթուան ընթացքին կառավարական նոր դահլիճը կազմելէ ետք երկու ամիս ունի՝ արագ եւ գործնական քայլերով երկիրը առաջնորդելու բարեկարգչական զգալի փոփոխութիւններու: Ան ընդգծեց, որ ա՛յս պարագային միայն Լիբանան նիւթական օժանդակութիւն պիտի ստանայ Միջազգային Դրամական Ֆոնտէն, եւ թէ՝ ինք պատրաստ է ամէն ձեւով հարթելու որեւէ դժուարութիւն՝ եթէ երկրին պատասխանատուները ցուցաբերեն լուրջ նախանձախնդրութիւն՝  փտածութեան դէմ եւ ժողովուրդին բարօրութեան համար իրենց պայքարին մէջ: Ան ըսաւ, որ Դեկտեմբերի սկիզբը դարձեալ պիտի գայ Լիբանան եւ Ֆրանսա աշխատանք պիտի տանի ՄԱԿ-էն ներս մղում տալու միջազգային յատուկ համագումարի ստեղծման՝ ի խնդիր Լիբանանի վերականգնման:         

Գրական դաշտի վրայ, այսօր մահուան 137-ամեակն է ռուս մեծանուն վիպագիր, թատերագիր, պատմուածագիր, թարգմանիչ եւ բանաստեղծ Իվան Սէրկէյեւիչ Թուրկենեւի (Օրել կամ Օրեոլ, ռուսական կայսրութիւն, 9 Նոյեմբեր 1818 – Փարիզ, 3 Սեպտեմբեր 1883):

Ռուս իրապաշտ վիպագրութեան կերտիչներէն ու ռահվիրաներէն, իսկական բարեկարգիչ մը ռուս ընկերային հասարակարգի, Թուրկենեւի դիրքն ու դժուարին պայքարուն աշխատանքը գտնուած են հնամենի ցարական վարչակարգի եւ անոր յարաճուն քաղաքական արմատականութեան միջեւ: Իր վէպերն ու վիպակները, որոնք նուազ փառատենչական արտայայտչականութեամբ կը զգենուն քան իր ժամանակակից տիտաններ՝ Ֆեոտոր Տոսթոեւսքիի եւ Լեւ Թոլսթոյի ընդարձակ վիճարկումներու թեմա հանդիսացող գործերը, Թուրկենեւ նոյն ատեն նուազ ազգայնական ջիղ դրսեւորուող անհատականութիւն մը կը համարուէր Ռուսաստանի կրօնական-եկեղեցական շրջանակին ալ կողմէ:

Եւրոպայի մէջ ռուս գրականութեան տարածիչն ու փրոփականտիսթը ապաքէն: Թուրկենեւի յատկապէս «Արշաւասէրի Մը Ուրուագիրքերը» (1852), «Ռուտին» (1856), «Միջին Դասակարգի Ժողովուրդին Տունը» (1859), «Նախատօնին» (1860), «Հայրեր Եւ Որդիներ» (1862) նշանաւոր վիպական երկերը կը մատուցանեն իրապաշտական, խանդակաթ նկարագրութիւններ ռուսական գիւղացիութենէ եւ խորաթափանց աշխատասիրութիւններ, ուսումնասիրութիւններ ռուս մտաւորականութենէ, որոնք կը ջանային երկիրը առաջնորդել նոր դարաշրջան:

Ընդհանրապէս իր գրութիւններուն մէջ Թուրկենեւ կը թորացնէր ոչ միայն խոր հետաքրքրութիւն ու զգացականութիւն իր պատկանելիութեան՝ ապագային հանդէպ իր մայր հողին, այլեւ արդարադատութիւն ճարտարամտութեան, իրեն ապահովելով յառաջապահ տեղ ռուս գրականութեան մէջ: Այն երկար տարիները ուր ան անցուց արեւմտեան Եւրոպայի մէջ՝ արդիւնք էին իր անձնական կեցուածքին ու արուեստագէտի համոզումներուն՝ ըլլալով իբրեւ լիպերալ անձնաւորութիւն մը յետադիմական ցարական իշխանութեան եւ յեղափոխական արմատականութեան ոգիին միջեւ:

Համբաւեալ գրական դէմք մը ան՝ Թուրկենեւ, չընկրկեցաւ երբեք հակադարձելու իր «Հայրեր Եւ Որդիներ» վէպին դէմ միաձայն հայհուչներ բարձրացնող իր հակառակորդներուն դէմ: Սակայն վերջապէս լքելով Ռուսաստանը, ան կայք հաստատեց Գերմանիոյ հարաւ-արեւմուտքը գտնուող Պատէն-Պատէն քաղաքը: Յարատեւ իր գժտութիւնները Տոսթոեւսքիին ու Թոլսթոյին հետ եւ ընդհանրապէս տակաւ առ տակաւ իր ուծացումն ու օտարացումը ռուսական գրական համապատկերէն՝ աքսորականի կարգավիճակ ունենալու մտապատկերը ստեղծեցին շատերու մէջ: Իր միակ վէպը՝ «Ծուխ» (1867) խորագիրով, գրուած Պատէն-Պատէնի մէջ, տոգորուած է երգիծական սուր ոճով ու դառնանքով: Վէպը կը շաղկապէ զգացական սիրոյ պատմութիւն մը քաղաքական երգիծանքի:

Հանգստեան կոչուած հեծելազօր պաշտօեայի՝ Սէրկէյ Նիքոլաեւիչ Թուրկենեւի եւ հարուստ մօր՝ Վարվարա Փեթրովնա Լութովինովայի երկրորդ զաւակը, Իվան Թուրկենեւ յետագային պիտի ըլլար ռուս միակ գրողը՝ յայտնապէս եւրոպական հեռանկար յարդարող ու եւրոպական քաղաքակրթութեան հանդէպ բուռն համակրանք տածող: Թէեւ ան ուսանելով Մոսկուայի եւ Ս. Փեթերսպուրկի համալսարաններուն մէջ, կը տենչար սակայն իր կրթութիւնն ստացած ըլլալ Գերմանիա, ուր Պերլինի մէջ անցուց իր վաղ երիտասարդական տարիները՝ 1838-1841:  Ռուսաստան վերադառնալէ ետք ալ Թուրկենեւ մնաց հաստատակուռ հաւատացող մը Արեւմուտքի գերազանցութեան, համոզուած ըլլալով որ Ռուսաստան կարիքն ունի հետեւելու արեւմտացման դասընթացքներու:

1834-ին ան լոյս կ'ընծայէ չափածոյ բանաստեղծական իր առաջին թատերախաղը՝ «Սթենօ», անգլիացի բանաստեղծ Ճորճ Պարընի ոճին հետեւողութեամբ. այնուհետեւ «Փարաշա» երկարաշունչ բանաստեղծութիւնը, որուն կը յաջորդեն «Մառախլապատ Առաւօտ» եւ «Տէրտէրը» պոէմները: Ժամանակակից ռուս մեծանուն  գրաքննադատ Վիսսարիոն Պելինսքին ոչ միայն դրուատական գրախօսութեամբ մը հանդէս կու գայ Թուրկենեւի առաջին խիզախումներուն մասին, այլեւ կը դառնայ անոր ամենամօտիկ բարեկամն եւ գրական կեանքին ուղղութիւն տուողը: Պելինսքիի համոզուած էր, որ գրականութեան գլխաւոր նպատակը այն է, թէ պէտք է ճշմարտութիւնը ցոլացնել կեանքի ամբողջ պատկերին վրայ ու քննադատական մնայուն կեցուածքներ որդեգրել անիրաւութիւններու դէմ:

1840-ական թուականները, որ Թուրկենեւի  գրական ստեղծագործութեանց առաջին տարիները կը համարուին՝ երկարաշունչ բանաստեղծութիւններու արարումները տիրական են եղած այդ ժամանակաշրջանին: Այ բանաստեղծութիւններուն առընթեր աւելցած են գրողին քննադատական էջերն ալ: 1850-կաններու սկիզբը լոյս կը տեսնեն Թուրկենեւի արձակ գործերը, որոնցմէ ամէնէն նշանաւորն է «Անպէտ Մարդու Մը Օրագրութիւնը» (1850), որ ցոյց կու տայ «անպէտ մարդը» վերադիրը՝ ներկայացուած տկար կամքի տէր մտաւորականները գրականութեան մէջ:

Իր առաջին վէպէն՝ «Ռուտին»էն ետք, երկրորդ վէպը՝ «Միջին Դասակարգի Ժողովուրդին Տունը», անփոխարինելի սիրոյ եղերերգական ուսումնասիրութիւն մըն է, ուր հերոսը Լաւրեթսքին է: Գործը նշանաւորուած է սիրոյ պատմութեան մը նրբազգածութեան համար, թէեւ անիկա գարշելի ստուեր մը կը սփռէ հոն ստեղծուած առիթին վրայ: Վէպը հերոսի մը կենսագրութիւնն է, որուն մէջ Արեւմուտքին ազդեցութիւնը կ'արգիլէ հեղինակին՝ Թուրկենեւի սերունդին, առնելու քայլեր, վերջապէս անոնց ստիպելով, որ անոնք պէտք է թողեն Ռուսիոյ ապագան աւելի երիտասարդներուն ու արմատականներուն, ո՛չ թէ իրենց:

Արդարեւ, Թուրկենեւի մեծագոյն գործը կամ գլուխ-գործը կը համարուի «Հայրեր Եւ Որդիներ» վէպը: Հերոսը այս երկին՝ Պազարովը, ամենահզօր անհատականութիւնն է Թուրկենեւի ստեղծագործութեանց մէջ: Նիհիլիսթ կամ ոչնչապաշտ մը ան՝ Պազարով, Թուրկենեւ ընկերաքաղաքական արտայայտութիւններով կը ներկայացնէ ոչ-միջին դասակարգի ժողովուրդի յեղափոխական մտացի խաւին յաղթանակը միջին դասակարգի ժողովուրդի մտացի խաւին վրայ, որուն կը պատկանի Իվան Թուրկենեւ: Վէպին հրաշալիօրէն ներկայացումը իբրեւ ամբողջութիւն՝ արդիւնք է Թուրկենեւի գերազանց տիրապետումին իր նիւթին, հակառակ իր սնուցած թշնամութեան Պազարովի նկարագիրին հանդէպ, եւ իր յաջողութեան՝ օժտելու բոլոր նկարագիրները բարձր որակով:

Թուրկենեւի ամենածաւալուն վէպն է «Նորը», որ նոյնպէս այդ շրջանին թիրախ է դարձած սուր քննադատութութիւններու, յատկապէս ռուս ժամանակակից երգիծաբան Միխայիլ Սալթիկով-Շչետրինի կողմէ, որ վէպը կը դիտարկէր որպէս ցարական կայսրութեան ծառայութիւն:

Յիրաւի, Թուրկենեւի վէպերը կը բովանդակեն հաւասարակշռեալ հակադրութիւններ երիտասարդութեան ու ծերութեան միջեւ, ինչպէս նաեւ սիրոյ ողբերգական վաղանցկութեան ու զաւեշտական վաղանցկութեան գաղափարներու միջեւ: Վերջինը այս հակադրութիւններուն, ան ընդարձակօրէն տուած է «Համլէթ Եւ Տոն Քիխոթ» (1860) գրափորձին մէջ: Եթէ Թուրկենեւ կը տարբերի իր ժամանակակից երկու մեծ դէմքերէն՝ Թոլսթոյէն եւ Տոսթոեւսքիէն՝ վերջիններուն ծանրակշիռ գործերուն հետ բաղդատած, ապա ան այդ երկուքէն կը տարբերի խոհափիլիսոփայական իր այն ամուր համոզմամբ, թէ գրականութիւնը պէտք չէ հայթայթէ կամ ներկայացնէ պատասխաններ կեանքի հարցական նշաններուն:

Թուրկենեւի թատերախաղերէն յիշատակման արժանի են՝ «Ուր Որ Բարակ Է Այնտեղէն Ալ Կը Կտրուի», «Ձրիակերը», «Նախաճաշ՝ Առաջնորդի Մօտ», «Ամուրին», «Մէկ Ամիս Գիւղի Մէջ», «Գաւառացի Կինը» եւ այլ թատերախաղեր, որոնք արարուած են 1840-ականներու վերջերէն մինչեւ 1850-ականներու կէսերը:

Իվան Թուրկենեւ, հաւասարապէս ռուս եւ եւրոպական գրականութեան փառքերէն է: Ֆրանսացի մեծանուն փիլիսոփայ, գեղագէտ գրող եւ գրաքննդատ Իփոլիթ Թէնի, դանիացի գրաքննադատ Գէորգ Պրանտէսի եւ շատ ուրիշներու գնահատմամբ, Իվան Թուրկենեւի գործերը կը դասուին առաջնակարգ՝ համաշխարհային վիպական ու թատերական գործերու գանձարանին մէջ:      

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ  

dzaghig2004@yahoo.com