|
Zu.uüua Tğınpuz huıui.uzşj Zu.uüua Su=ğnzr mnpst Rilus ub.uğar ets uğıuiuzndu, .+i=şğndz {RİLUS UB:UĞAR FĞUW WUĞQUMŞLG UĞŞDSIŞUZ PŞMUFUĞZŞĞNDZ AUSUĞ EUĞQU; T RĞŞZJ UZWU>NPNDKRDZG HUĞIMŞLND SR>NJ´ |
|
Zu.uüua Tğınpuz şğtmnduz rğ ouxu.+indkşuz st< sr<nj sg uzeğueuğqud uwi wuwıuğuğndkşuz nd euğqşul buı .riı .+işjud Su=ğnzr auijtrz! Zu.uüuag giud nğ Uğşdsışuz ub.uğar pşmufuğzşğndz ausuğ Rilusr fğuw wuğqumrlg euğqu, t rğşzj uzwu<npndkrdzzşğg huğımşlnd sr<nj sg! Çuösukrd şğmrğzşğnd zu.uüuazşğz nd fuğvuhşızşğz ul m'nğeşüğşz uwi ucuz =upu=umuzndkrdzg! Fşğ<rz +ğrzumg şmud Su=ğnztz! Su=ğnzrz gğu,g ndppumr üğüxndkrdz t^ erışl ındud Zu.uüua Tğınpuz nğ .+i= ndppşj Su=ğnzrz nd giud$ {Endz n#f şi nğ lşönd m'şğmuğşi rilusrz nd mg hzeşi nğ rilusg htı= t muğüudnğndr´! |
|
Xndiuiıuzr uğıu=rz aşıu.ndöndkşuz pşmufuğtz jzjrv wuwıuğuğndkrdz sg {SŞĞQUDNĞ UĞŞDŞL?TZ AUÖUĞUDNĞ UAUÇŞMRVZŞĞ MG IŞPUYN:NDRZ PUĞUHUPŞUZ AUMUSUĞINDKŞUZ Ü*IR´ |
|
Xndiuiıuzr Uğıu=rz Aşıu.ndöndkşuz ;uxuwndkşuz &UA;/ pşmufuğ İtğmtw Zuğrb=rz şğtm jzjrv wuwıuğuğndkrdz sg gğud^ auiıuışlnf nğ uauçşmvumuz muösumşğhndkrdzzşğnd auöuğudnğ uzeuszşğ Sşğqudnğ Uğşdşl=tz mg ışpuyn.ndrz Lşxzuwrz Puğuhupr aumusuğındkşuz ü+ır! Zuğrb=rzr wuwıuğuğndkrdzg ağuhuğumndşjud UA;r muw=t<rz fğuw! Uz giud nğ zu.uhti ul çu.ndszşğ mg huıuatrz Lşxzuwrz Puğuhupr bysuz ü,r fğuw^ çuwj uwcsnd froumg sıuanündkrdz mg wuxu<ujzt n_v sruwz rğ ıuğnpndkşusç^ uwl zuşd uğıu=rz uöeumzşğnd znğ uöeşjndkşusç! {Kndğ=ru uxu<rz uzüus uwihti çujuwuwı mşğhnf muzüzşjud Uığhtwouzr mnp=rz! Çujr uımt^ Puğuhupr örzşul ünğ,npndkrdzzşğg suüzrir hti mg =ubşz öuzuöuz ışiumr sr<uöüuwrz uauçşmvumuz muxnwjzşğnd üğnauwrzzşğg´^ erışl ındud Xndiuiıuzr UA;r pşmufuğg! Zuğrb=rz^ sşmzuçuzşlnf zşğmuw rğueğndkrdzg^ uwzndusşzuwzrd fiıuandkrdz wuwızşj nğ mnpsşğg mg fşğueuxzuz çuzumjndkrdzzşğnd işpuz! |
|
11 ŞĞMRĞZŞĞ RĞŞZJ Ö*ĞUMJNDKRDZG WUWIZŞJRZ UIĞHTWOUZRZ |
|
Uığhtwouzjr lğuüğnp Otwandz Uğrinf auzğndkşuz aşı çuczşj uzndzzşğg uwz şğmrğzşğndz^ nğnz= Puğuhupşuz aumusuğındkşuz auğjnf muzüzu, şz Uığhtwouzr mnp=rz nd mg ö+ğumjrz uığhtwouzumuz çuzumr ünğ,npndkrdzzşğndz! Giı Uğrinfr^ muğü sg şğmrğzşğ örzuendlr mnv m'ndppşz^ muğü sg şğmrğzşğz ul çujuwuwı+ğtz mg ö+ğumjrz Uığhtwouzrz! Uauduirm uwe şğmrğzşğz şz% Snlıudru^ Nd=ğuzru^ Rğu=^ Yu=riıuz^ Fğuiıuz^ Lrhru^ Rıulru^ Hnizu Atğjt=^ Ünlnshru^ Riğuwtl şd U)puziıuz! |
|
ŞSRU SR>UZMŞUL SR>NJ MRĞUĞMŞJ KNDĞ?RNW ETS |
|
Rzvhti üğu, trz= uğetz^ Auwuiıuz 5 Anmışsçşğrz ersnds zşğmuwujndju, tğ Şdğnhuwr Suğend Rğudndz=r Uışuzrz nd üuzüuıu, tğ Kndğ=ruwt^ wuwızşlnf nğ Kndğ=ru r auzeti mndüuw nğhti aumusuğınp mnps! Auwuiıuz huauz<u, tğ nğ sr<uzmşul forx sg uğqumndr nd sr<njzşğ mrğuğmndrz Kndğ=rnw auzeth! ŞSRU Auwuiıuztz ersndsg iıuju, tğ Kndğ=rnw ets 39ğe muznzr arsuz fğuw! Şğtm şğşmnwşuz cusşğndz ŞSRU gzendzşj Auwuiıuzr muxufuğndkşuz huauz<g nd sr<uzmşul sr<nj mrğuğmşj! Euıuğuzg fşğuauiıuışj sr<uzmşul sr<nj mrğuğmşlnd suirz 29 İşhışsçşğr nğnbndsg nd mnv ndppşj nğhtiör aumusuğındkşuz st< ndppumr mus uzndppumr mşğhnf zşğüğudndu, çnlnğ şğmrğzşğg^ uwe muğürz Kndğ=ru^ aşxnd szuz .upup çzumvndkşuz rğudndz=zşğg .u.ışlt! Uwe rğudndz=zşğg hubıhuzndkşuz ıum uxzndu, şz ŞSRUr wuındm nd.ınf! |
|
FUĞVUHŞI YUBRZŞUZR ETS ;UPĞUMUZ AUPNĞENDSZŞĞ |
|
Kndğ= susndlg fşğ<rz +ğşğnd gzkuj=rz mg ağuıuğumt Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzuzg znduiıujznp zrdkşğ! Mg hzendr nğ Yubrzşuz ub.uğar nd rğ cnpnfndğerz ersuj .uwıuxumndşjud Uığhwouzr ets uğquzuüğndu, uzwu<npndkşuz aşışduz=nf! Susndlg şğmnd +ğt r fşğ mg üğtğ uğetz nğ Yubrzşuz ustz +ğ +ıuğşğmğşuw uxu<znğe sg mg yzıxt nd +üzndkrdz m'ndöt uzmt! Lğuınd upçrdğ sg aşüzumuz ınpşğnf üğu, tğ nğ vszuj şğmğr pşmufuğ sg nğndz verst Yubrzşuz! Yubrzşuzr ets uwi ,upğumuz uğbudrz srujşğ t zuşd xndi örzndnğumuz suizuütı Rmnğ Ünğnvtz=+! Uwi fşğ<rzg ağuıuğumşğ t Yubrzşuzr stm zmuğg^ nğnd st< Yubrzşuz^ qşx=g ül.ndz ıuğu,^ sıu,mnı şğşdnwk sg ndzr! Xndi suizuütıg üğşğ t nğ Yubrzşuz mg sıu,t kt uwi+ğ nğn#d aşxuquwzt! Huışğuösr sg gzkuj=rz sr<njzşğg muğ,şi iuasuz vşz ouzvzuğ! Ustz mnpst quwz mg çuğqğuzuw^ çuwj auğj t kt rzv t rğumuzndkrdzg^ aupnğendu, lndğrz st< r#zv t rğumuzndkşuz çucrzg nd r#zv t =uğnövndkşuz çucrzg! Uwi+ğ susndlr st< mg auzerhrz= ndğrb aşıu=ğ=ğumuz lndğr sg! Auwuiıuzr Fuğvuhşı Yubrzşuzr örzndnğumuz şğtj .nğağeumuz Fupuğbum Wuğndkrdzşuz auğjuöğnwj sg ndzşju, t Xndiuiıuzr st< aupnğendszşğ gznp aşxuışirlr muwuzr sg aşı^ Wuğndkrdzşuz giu, t nğ arsu znğ xuösufuğndkrdz sg huığuiıu, şz^ rğşzj zhuıumz t nvzvujzşl uz+euvnd kxvnp iuğ=şğg^ ,uzğ ötz=şğnf auğndu,şl Uığhtwouzr .upup çzumvndkrdzg nd iışp,şl .ndouhuwrz froum! Lğuınd upçrdğg mg üğt nğ Wuğndkrdzşuzr uwi .+i=şğg .niınfuzndkşuz auzüusuz= ndzrz! Giı lğuınd upçrdğrz^ muwuzz ul uğetz bndınf mığşğ t aupnğendsg nd uzjşğ t ünfuöer! |
|
YNDKRZ MNV NDPPŞJ AUMUSUĞINP ŞĞMRĞZŞĞNDZ |
|
Yndkrz mnv ndppşj nğhtiör aumusuğınp mnpsşğg bndıuynwk eueğşjzşz xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg! Puğuhupşuz rğueuğqndkrdzzşğg npçşğündkrdz şz^ Xndiuiıuz sıuanü t^ nğnfaşışd kt_ Auwuiıuz şd kt_ Lşxzuwrz Puğuhup şğmrğzşğ şz^ ndğ m'uhğrz sşör ausuğ nv- Yndkrz auiıuışj nğ Xndiuiıuz huığuiı t muıuğşl Auwuiıuzr auzeth xuösufuğumuz eubzumrjr rğ huğıudnğndkrdzzşğg! Uz udşljndj nğ Auwuiıuzr pşmufuğndkrdzg eubzumjuwrz huğıudnğndkrdzzşğnd muıuğsuz fşğuçşğşul auğjşğ vndzr Xndiuiıuzr aşı! Suğerm mg sşxzrz^ şğmnd mnpsşğz ul sş, mnğndiızşğ ndzrz! Sşz= wnwi ndzrz= nğ muğo cusuzumr st< uwe aumusuğındkrdzg mg eueğr^ giud Yndkrz! |
|
Auwuiıuzr Fuğvuhşıg auğjuöğnwj ındud Hr- {ŞKT UIĞHTWOUZR ÖRZŞUL NDCŞĞG WU>NPRZ^ UIRMU MG ZBUZUMT PUĞUHUPR AUWŞĞND JŞPUİHUZNDKRDZ´ |
|
Şğtmnduw auğjuöğnwjzşğnd buğ=tz^ ndbuüğud tğ Hr- Auwmumuz lğuınd upçrdğzşğg uwi+ğ ağuıuğumşlnf Yubrzşuzr auğjuöğnwjg^ mg zbşz nğ Fuğvuhşıg st<ışp eğu, t Puğuhupr auwndkşuz ünwuışdsuz fıuzüg! Zrmnl Yubrzşuz erışl ındu, t nğ Uğju. Auwuiıuz t^ auwşğnd şğmrğz t^ nğnfaşışd anz srbı çzumvndkşuz 80 ınmnig şd udşlrz şpu, şz auwşğ nd uwehti t zuşd arsu! {Uığhtwouz m'ndöt nğ uwe anpşğnd fğuw auwşğ vuhğrz^ uınğ ausuğ t nğ arsu uauçşmrvzşğnd +üzndkşusç wuğqumu, t Puğuhupr fğuw! R#zv mg ihuişz auwşğt^ m'ndöşz nğ auwşğg gişz nğ şkt wuğqumnpzşğg uauçşmrv şz^ uhu uauçşmrvzşğtz fu.zulnf rğşz= htı= t ağucuğr#z rğşzj uğsuızşğtz! Uırmu uzmuğşlr t´^ erışl ındu, t Zrmnl Yubrzşuz! Znwz auğjuöğnwjr gzkuj=rz Fuğvuhşı Yubrzşuz .+işjud zuşd Xndiuiıuzr eşğrz suirz^ nd wuwızşj nğ Xndiuiıuz auduiırujndju, t nğ Auwuiıuzr ets ausuhuıui.uz ihuxzulr=r huğuüuwrz hrır muıuğt rğ huğıudnğndkrdzzşğg^ nğnz= usğuüğndu, şz öuzuöuz huwsuzuüğşğnf! {Ndzrz= huwsuzuüğşğ nd zu.uışindu, t nğ şkt ihuxzulr= sg .zeğnw uxuğmuw t^ Xndiuiıuz hrır muıuğt rğ huğıumuzndkrdzzşğg´^ giu, t Yubrzşuz! |
|
Hu=nd wuwıuğuğşj nğ auwmumuz mnpsg ağkrxumn,u, t Hu=nd- AUWUİIUZ FOXUMUZ*ĞTZ AŞĞ?ŞJ UWİ LNDĞG |
|
Mrğumr^ yn.ueuğqşlnf uwe ağkrxumn,ndkşuz^ Uğju.r hubıhuzndkşuz çuzumg rğ muğürz ağkrxumn,şj Uığhtwouzr şğmğnğe ül.udnğ =upu=g% Mşzotz nd uwe =upu=r xuösumuz +eumuwuzg^ uwi =upu=rz st< ul ünwujuz sş, udşğu,ndkrdzzşğ! Şğtm^ Uığhtwouzr ül.udnğ euıu.uöndkrdzg ağuhuğumşj wuwıuğuğndkrdz sg^ gişlnf nğ auwşğnd mnpst ağkrxumn,ndu, t Hu=nd- |
|
LNİ UZOTLGİR ?UPU?UWRZ RB:UZNDKRDZZŞĞG Ö*ĞUMJNDKRDZ WUWIZŞJRZ UĞJU:RZ |
|
Znwz lğuındndkşuz st< mg bşbındr nğ usşğrmujr =upu=umuz ünğ,rvzşğ Uğju.r eğ+bumnf hubıhuzrv ersumzşğ mg mğtrz^ şğç ausuhuıui.uz ö+ğumjndkşuz mnvnf auzeti mndüuwrz ağuhuğumud! 5 Anmışsçşğrz^ Lni Uzotlgir =upu=uhşı Tğr= ?uğitkr^ Kfrkkgğ- |
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Հայ լայն զանգուածներուն մանրամասնօրէն թերեւս յայտնի չէ այն իրողութիւնը, թէ Ախթամարի Ս. Խաչ եկեղեցւոյ փրկութեան տենդագին գործին մէջ բացառիկ դեր խաղցած է Եաշար Քեմալը: 1951- Ճարտարապետութեան գիտակ այդ գնդապետը յայտնօրէն վրդոված ըլլալով թրքական իշխանութեանց այդ քայլէն, կ'առաջարկէ Եաշար Քեմալին՝ որպէս «Ճիւմհիւրիյէթ»ի թղթակից, օգտագործել բոլոր կապերն ու միջոցները եւ փրկել եկեղեցին վերահաս կործանումէ: Եւ հակառակ առկայ բոլոր դժուարութեանց, գնդապետն ու Քեմալ կը կարողանան հասնիլ Ախթամար կղզի, այնտեղ աշխատող բանուորներուն կը յորդորեն որ իսկոյն դադրեցնեն եկեղեցւոյ քանդման գործընթացը: Այստեղ պէտք է նաեւ նշել, թէ Քեմալին աջակցութիւն յայտնած է «Ճիւմհիւրիյէթ»ի խմբագիրը: Քեմալ թերթին մէջ կը գրէ որ Ս. Խաչ եկեղեցին ոչ միայն հայերունն է, այլ ողջ Թուրքիոյ մշակութային ժառանգութիւնը. հետեւաբար, եկեղեցին ամէ՛ն գնով պէտք է պահպանուի: Այսպէ՛ս է որ կը փրկուի Ախթամարի Ս. Խաչ եկեղեցին ստոյգ կործանումէ: Յետագային, Քեմալ իր յուշերուն գրած է, թէ կղզիին մէջ աշխատող բանուորները դժբախտաբար հասցուցած էին մասամբ մը քանդել եկեղեցիին յարող շինութիւնը:
Քեմալ, որ քաջածանօթ դէմք մը դարձած էր իր առաջի՛ն իսկ վէպով՝ «Մէմէթ – Իմ Բազէն» խորագրեալ, իր գրիչը ի սպաս դրաւ մարքսիզմի տարածման՝ կեանքին վաղ տարիներէն, պաշտպանելով յատկապէս Թուրքիոյ մէջ փոքրամասնութիւններուն իրաւունքները, ներառեալ՝ իրաւունքները քիւրտերուն, որոնց մաս կը կազմէր ան: Յիշեալ վէպը մաս առ մաս հրատարակուիլ սկսած էր 1953- Վէպին մէջ Քեմալ ի միջի այլոց հետեւեալը կ'ըսէ հարցազրոյցի մ'ընթացքին՝ Ալէն Պոսքէ անունով ֆրանսացի հեղինակի մը. «Լսած եմ շատ օրօրներ եւ ազգային շատ բանաստեղծութիւններ, որոնք կը նկարագրեն քաջութիւնն ու հերոսութիւնը Մահրոյին, որուն արկածախնդրական կեանքը ներշնչման աղբիւր հանդիսացած է ինծի երբ դեռ մանուկ էի եւ որուն ոտնահետքերը յստակօրէն կ'երեւին գրեթէ բոլոր գործերուս մէջ»: Վէպը 1956- Մարդկային հոգիին խորունկը թափանցելու Եաշար Քեմալի տաղանդը, ունակութիւնը, հոնկէ համամարդկային արժէքներով բան ու բաբախումներ ընթերցողին սիրտին մէջ դնելու կարողականութիւնը, ժողովուրդներու արդար դատին կողքին կանգնելու անտեղիտալի եւ անպարտելի մարտունակութիւնն ունին, այդպիսով զինք դարձնելով վստահելի եւ մարդոց խղճմանքը խուզարկող հզօր հեղինակութիւն մը իր վէպերով ու բոլոր գործերով: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 2, մնացեալը՝ վաղուան թիւով) dzaghig2004@yahoo.com |
(ğuziuwr Zu.uüua Su=ğnz mg buğndzumt öuwğnwk huıouxşl Kndğ=rnw rb.uzndkrdzzşğndz! Rzvhti hrır wrbndr^ Zu.uüua Tğınpuz fşğ<şği buı .riı huıui.uzzşğ ındu, tğ (ğuziuwr Zu.uüuarz^ nğ çujuwuwı mşğhnf üğudu, t Kndğ=rnw ets erğ=udnğnds! Fşğ<rz şğmnd +ğnduz gzkuj=rz ul Zu.uüua Su=ğnz uğıuiuzşj Kndğ=ruz öuwğujznp .+i=şğ! Uz giud nğ rilus ub.uğag ıuüzuhr st< t^ rilusg htı= t fşğiırz muğüudnğndr!
Xndiuiıuzr Zu.uüua Fluırsrğ Yndkrz nğ uwi ıuig +ğşğnd gzkuj=rz lndx szuj nğşdt sşmzuçuzndkrdz gzşlt^ uwi+ğ uxu<rz uzüus gllulnf hubı+zumuz wuwıuğuğndkrdzzşğ gğud susndlrz nd uzeğueuğqud Auwuiıuzr aşı xuösufuğumuz eubzumjuwrz wuğuçşğndkrdzzşğndz! Fluırsrğ Yndkrz wuwızşj nğ rz= szuwndz muhr st< t Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuzr aşı! 
Srzv huışğuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg mg buğndzumndrz Uğju.r iuasuzzşğnd s+ı^ suzuduze ardiriuwrz nd auğuduwrz auındu,zşğt zşği^ Auwuiıuzr Fuğvuhşız nd Zu.uüuag% Zrmnl Yubrzşuz şd Uğstz İuğüişuz auğjuöğnwjzşğ mndıuz sr<uöüuwrz aşprzumudnğ lğuındusr<njzşğnd şd aşxuışirluwrz muwuzzşğnd^ mg .+irz xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd fıuzür^ Uğju.r cnpnfndğer ünwuışdsuz fıuzür^ +ıuğ uauçşmvumuz muösumşğhndkrdzzşğnd uzeus fuğqmuz örzndnğzşğnd zşğmuwndkşuz şd muğşdnğ uwl auğjşğnd suirz! 
Puğuhupşuz huışğuösg mg buğndzumndr Uğju.r bysuz ü,r usçnp< şğmuğndkşuz fğuw şd ecçu.ıuçuğ krğu.r ıum m'uxzndrz zuşd .upup çzumrvzşğ! Buçukufşğ<rz imiud Uğju.r suwğu=upu= İışyuzumşğır ağkrxumn,ndkrdzg^ nğ mg buğndzumndr srzvşd uwi+ğ^ ağkrxzşğ m'rwzuz zuşd Bndbrr st<^ huıouxşlnf buı ,uzğ udşğu,ndkrdzzşğ! 
{Uğstzyğti´ lğuınd ünğ,umulndkrdzg ağuhuğumşj usşğrmujr =nzmğtiumuz Tıgs Br)r mnpst Ersuışığ-
Արդարեւ, Եաշար Քեմալի անուան սերտօրէն են կապուած 10-
Եաշար Քեմալի ծննդավայրը՝ Սուքուրովան, հարաւային Անատոլիան, որ նախապէս Կիլիկիա կը կոչուէր, ենթահողը կը համարուի իր «աւլող» պատմուածքներուն՝ հարստահարիչ հողատէրերու եւ թանձրամիտ դիւանակալներու (