ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 10 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

Hlndshtğm ünğ,umulndkşuz uzeğueuğqg

{KNDĞ?RU M'NDÖT JNWJ IUL

NĞ RZ? SR>ŞĞMĞUMUZR ST> USŞZUSŞ; NWCZ T´

Kndğ=ru zu.uwuğqum hrır vglluw


Sr<şğmğumuz ,nfnd st< fşğ<rz +ğşğnd öuğüujndszşğg çudumuz sıuanürv şz nd uğıu=rz =upu=umuzndkşuz suğötz zşği .zerğzşğ iışp,u, şz Kndğ=rnw ausuğ! Kndğ=ru mg buğndzumt Uğşdşlşuz Sr<şğmğumuzr st< çzumuz muör yzıxınd=g^ uzauzüiındkrdz huıouxşlnf suzudu_ze Wndzuiıuzr nd Wndzumuz Mrhğnir^ nğnz= çzud üna vşz Kndğ=rnw =uwlşğtz şd mg <uzuz eubrz= sg muösşlnf öihşl Kndğ=ruz!

Rğufroumg çudumuz lndğ< t şd Kndğ=ru nd Wndzuiıuz rğşzj ,nfndcg mşeğnzujndju, şz vtön= ü+ırr sşğqumuw ıuğu,=zşğndz st<! Uwz ıhudnğndkrdzg mg ırğt nğ ustz fuwğmşuz mğzuw wuğqumnds sg huıuarl! Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğ Andlndir U=uğ şğtm uöeuğuğndkrdzzşğ ndppşj ,nfndcrz^ huauz<şlnf nğ Kndğ=ru zu.uwuğqum vglluw^ mğum çuzuw sruwz uwz çuzt şı=^ şğç wndzumuz mnpst ünğ,npndkrdzzşğ imirz ,nfnd st<! Kndğ=ru m'ndöt auğjşğg lnd,şl çuzumjuwrz işpuzr bndğ<^ çuwj Wndzuiıuz mg .ndiuyr! Şğtm Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Vufndb+plndz ul wuwıuğuğndkrdzzşğ gğud nd zbşj nğ şkt Wndzuiıuz rz=zufiıua t^ ndğşsz htı= t ziır çuzumjndkrdzzşğnd işpuzr bndğ< şd htı= t yuiıt nğ rğudujr t! Sşz= ul sşğ gişlr=zşğg ndzrz=^ erışl ındud Vufndb+plnd! Zu.uğuğg zuşd uzeğueuğqud Wndzuiıuzr rğ hubı+zumjr uwz wuwıuğuğndkşuz^ giı nğnd^ Kndğ=ru Sr<şğmğumuzr uğşdşlşuz auındu,rz st< örzuynğqşğnd gzkuj=rz rimumuz ötz=-örzuskşğ= ünğ,u,u, t! Yn.ueuğqşlnf^ Vufndb+plnd bşbışj nğ Kndğ=ru uwe ustzg gğu, t ZUK*r muznzzşğndz ausuhuıui.uz qşdnf!

Şğç uwi t mujndkrdzg Wndzuiıuzr xuösufuğumuz eubzumrj şdğnhumuz şğmrğzşğtz çnpn=r quwzşğ mg lindrz Kndğ=rnw auijtrz!  

{Hlndshtğm´ aşprzumudnğ ünğ,umulndkrdzz ul uzeğueuğqud uwi ktsuwrz nd ,udulndz w+endu, sg ağuhuğumşj fşğ<rz öuğüujndszşğnd suirz! Aşprzumg mg üğt nğ Kndğ=ru öndı çzumuz muö vr yzıxşğ ,nfndz st<^ uwl mg <uzuw xuösumuz nwcr jndjueğndkrdz gzşl şd ub.uğarz yuiışl nğ Uğşdşlşuz Sr<şğmğumuzr st< ül.udnğ eşğumuıuğz nd usşzusş, nwcg Kndğ=ruz t!

Mg zbndr nğ Kndğ=ru Uğşdsndı=r rğ uduzeumuz aumuxumnğezşğnd aşı euğqşul aumusuğındkşuz st< mg sızt nd m'ndöt rğ aşprzumndkrdzg gzendzşlr euğqzşl ub.uğarz st<^ uınğ ausuğ huığuiı t znwzrim nwc ünğ,ueğşlnd! Muör yzıxınd= rğumuzujzşlnd ub.uıuz=r çndz zhuıumg ub.uğau-=upu=umuz znğ .zerğzşğz şz şd Kndğ=ru m'ndöt auizrl xuösufuğumuz uxndsnf uzmu.ndkşuz!

W+endu,uürğg mg zbt zuşd nğ Kndğ=rnw Zu.uüuar zhuıumz t srzvşd 2023 kndumuz Kndğ=ruz euğqzşl çnlnğ örzuışiumzşğnf +cındu, şğmrğ sg! {Ktşd Kndğ=rnw rb.uzndkrdzzşğg m'ndöşz şğmrğg euğqzşl 750 srlrux ınluğ ızışindkşusç üşğaö+ğ nwc sg^ çuwj uırmu .riı muimu,şlr t^ suzuduze nğ Şdğnsrndkrdzg nğnbu, t znğ huıcusr<njzşğ mrğuğmşl Kndğ=rnw ets´^ m'şöğumujzt w+endu,uürğg!


{SRK´R ÜNĞ;NF QŞĞÇUMULNDU; LĞUÜĞNPZŞĞG

UÖUI UĞQUMNDŞJUZ

Rzvhti ,uz+k t usrizşğt r fşğ mg buğndzumndtğ ş+kg lğuüğnpzşğnd  euıufuğndkrdzg! Uwi lğuüğnpzşğg mg sşpueğndtrz Lrhrnw st< ihuzzndu, SRKr ünğ,umulzşğnd rz=zndkrdzg şğşduz auzşlnd sşpueğuz=nf! Lğuüğnpzşğtz şğş=g çuzıuğmndu, trz^ rim vnğir ausuğ şğmğtz şllşlnd uğüşl= muğ!

Şğtm şpşxzueuı uışuzr st< muwujud uwi ünğ,nf şğmğnğe euıumuz zriıg! Ş+kg lğuüğnpzşğg^ nğnzj ausuğ euıu.uög çuzıuğmndkrdz huauz<u, tğ {şğmğr uzfıuzündkşuz şd zşğ=rz nd uğıu=rz =upu=umuz buaşğnd ışiumtıt üupızr ışpşmndkrdzzşğg şğşduz auzşlnd´ wuzjuz=nf^ uzhuğı axvumndşjuz uwi sşpueğuz=tz! Çuzıuğmndu, şğş= lğuüğnpzşğz ul euıuğuzr iğuatz uöuı uğqumndşjuz!

Wrbşjzşz= nğ Yşığnduğ usindz Lrhrnw st< huıuau, huwkndsr aşışduz=nf sşxu, trz SRKr şğmnd ünğ,umulzşğ^ nğnzj rz=zndkşuz suirz lndğg 22 Yşığnduğrz zu. ağuıuğumndu, tğ {Şzr Vup´ kşğkr^ wşınw öuzuöuz ünğ,umulndkrdzzşğnd şd gzmşğuwrz stıruwr st<!

Sruwz kt {*ıu Kr-fr´ lğuınd muw=t<g 3 Suğırz Ardlru Üglgzvr iınğuüğndkşusç ağuhuğumu, tğ {Lrhrnw st< zuauıumndu, SRKr ünğ,umulg uzquwz-uzbbndm nd uxuzj hubı+zumuz uğuğnpndkşuz anprz wuzqzndşjud´ .nğuüğnf w+endu, sg^ nğnd uxzvndkşusç aşıu=zzndkrdz çujndşjud şd wu<nğeşjrz qşğçumulndkrdzzşğ!

Usçuiıuzşulzşğnd ausuğ euıu.uög mg huauz<tğ 19 ıuğndwu çuzıuğmndkrdz^ =uzr nğ şğşduz auzndu, tğ şğmnd ünğ,umulzşğnd rz=zndkrdzg^ lndğrz mjndu, lndiuzmuğzşğndz st< şğşdju, trz SRKr uwl ünğ,umulzşğ! Çnlnğ usçuiıuzşulzşğz ul rz=zuhubıhuzndkşuz gzkuj=rz wuwıuğuğşjrz nğ rğşz= üupızr ışpşmndkrdzzşğ vtrz ağuhuğumu,^ uwl üğu, trz uwz rzv nğ zu.uhti lnwi ışiu, tğ uwl lğuındusr<njzşğnd st<!


UĞİTZ >NDL(ULU?ŞUZ AĞUCUĞŞJUD ŞĞŞİYN:UZNDKŞZTZ

Huıouxg Zu.uğuğ

 Uğuwrm Wuğndkrdzşuzr aşı imöçndz=uwrz ıuğumuğ,ndkrdzzşğz şz


Şğtm Auwuiıuzr st< çudumuz sş, upsndm çuğqğujndj {Rs ?uwlg´ şğşiyn.uzumuz .sçumjndkşuz zşğmuwujndjrv^ Nprshrumuz :upşğnd uğ,ukşuw sşıulumrğ Uğitz >ndl)ulu=şuzr şğşiyn.uzumuz fmuwumuztz ağucuğşlnd nğnbndsg! Uz ağucuğumuzr ersnds zşğmuwujndj :nğağeuğuzr Zu.uüua Uğuğuı Srğönwşuzrz^ gişlnf nğ imöçndz=uwrz ıuğumuğ,ndkrdzzşğ ndzr Mğkndkşuz^ Ürındkşuz^ Suğöuz=r nd Sbumnwkr Zu.uğuğ Uğuwrm Wuğndkrdzşuzr aşı şd vr mğzuğ ub.uırl uwi huwsuzzşğnd zşğ=şd! >ndl)ulu=şuz erışl ındud nğ rğşz ausuğ uzgzendzşlr şz Zu.uğuğ Wuğndkrdzşuzr şzkumuwndkşuz ıum üızndnp nlnğızşğnd zşğmuw muxufuğsuz s+ışjndszşğg! {Rs muğ,r=nf Uğuwrm Wuğndkrdzşuzr nğeşüğu, ndprz aşxuzmuğ vndzr^ hrır vuhuanft fşğnwrbşul nlnğızşğnd st< uxmuw .zerğzşğnd lnd,ndsz nd öuğüujndsg! Aşışduçuğ uwi huwsuzzşğnd ıum rs ünğ,ndztndkrdzg hrır v,uxuwt rğ zhuıumrz nd şi mg ağucuğrs´^ üğşj >ndl)ulu=şuz! Wuwızr suğörmr .+i=şğnf^ şğmnd ıuğnduw rğ ub.uıuz=r gzkuj=rz rz= {Rs =uwlg´ =upu=umuz nwcr aşı ndzşju, t uğerdzudtı wuğuçşğndkrdzzşğ^ nğnz= arszndu, şz yn.ueuğq wuğüuz=r^ suizuürıumuz auindz =zzuğmndszşğnd şd uğcuzuhuırd s+ışjndszşğnd fğuw!

{Rz,r ausuğ huırd tğ ,uxuwşl nğhti +ğtzierğ suğszr zşğmuwujndjrv! Şi m'ndöşs nğ rs uwi nğnbndsg şdi erındr nğhti uwe ,uxuwndkşuz stm suizrmg^ nğhti aşğkumuz uöeumg uwz suirz nğ Uğuwrm Wuğndkrdzşuz i.ul xuösufuğndkrdz sg nğeşüğu, t^ aubndr vşz uxzndrğ nlnğızşğnd zşğmuwujndjrvzşğnd suizuürıumuz muğ,r=zşğg^ mg çujumuwşz muğoucusmtı nd şğmuğucusmtı ışilumuzzşğg^ ynyn.ndkrdzzşğg ığusuçuzumuz çznwk vndzrz^ hubı+z mg ığndr uwzhrir suğenj^ nğnz= aşxndtz rim muh sg vndzrz wrbşul çzuüuduxzşğnd aşı! Uwi şğmnd ıuğrzşğnd gzkuj=rz srbı Uğuwrm Wuğndkrdzşuzr ül.udnğu, uwi nlnğızşğnd qu.npndszşğnd suirz .+indu, t´^ şöğumujndj Uğitz >ndl)ulu=şuz!


?RS ?UĞIUBŞUZR ŞD GZIUZR?RZ

{RĞUHUINDS BNF´G MG EUEĞR JNDJUEĞNDKŞZTZ


Usşğrmşuz bnf ub.uğar auzğuwuwı ets=şğtz^ auwuöür ?rs ?uğıubşuz uzumzmulr çşğud rğ srlrnzudnğ şğmğhuündzşğg^ şğç zu.gzkuj +ğ Kfrkkgğ-r fğuw wuwıuğuğşj nğ ?uğıubşuz gzıuzr=r suirz {Rğuhuınds bnf´g hrır eueğr% 14 ıuğr aşxuışirlr huiıuxr fğuw szult şı=! Yumndsg fşğ<zumuzuhti ışpr hrır ndzşzuw wu<nğe ıuğnduz imröçg^ şğç hrır iyxndr şöğuyumrv şkşğubğ<uzg!

{13 ıuğr! 20 şkşğubğ<uz^ auğrdğudnğ eth=şğ şd =uzr sg lğujndjrv jndjueğndkrdzzşğt şı=^ sşz=% usçnp< gzıuzr=nf^ nğnbu, şz= uduğışl uwe wuındm ouzuhuğanğendkrdzg! Sşz= uziuasuz+ğtz bznğaumul şz= çnlnğ uznzj^ nğnz= sşör aşışdu, şz uwi çnlnğ ıuğrzşğnd gzkuj=rz% rzvhti lud^ uwzhti ul ecnduğrz cusuzumzşğndz´^ gindu, t ausuışp wuwıuğuğndkşuz st<! !

{Xrulrkr bnf´g ?rsrz şd uznğ auğuöuızşğndz^ uwe buğ=rz =nwğşğndz% ?nğkzrrz^ ?lntrz^ ?uwlrrz şd ?şzıulrz^ +üzu, t ausub.uğauwrz ouzuvnds qşx= çşğşl şd wu<np uihuğtö iışp,şl znğuqşdndkşuz şd üşpşjmndkşuz ub.uğarz st<!

Nd ktşd {?uğıubşuz gzıuzr=r´ xrulrkr bnfg uduğışlnd ausuğ lndğ< huıouxzşğ vşz şpu,^ {Itwlr Stwl´r st< mg obeşz^ nğ ,ğuüğr muösumşğhrvzşğg mg wuğüşz bnf ub.uğar uiıpşğnd nğnbndsg!


ŞĞMĞUÜNDZIR ÇZUMVNDKŞUZ KRDG HRIR UZJZR

10 SRLRUXR İUASUZG


Izışiuürındkşuz nd .upupndkşuz arszuğmg ağuhuğumşj çzuhuahuzumuz fzuizşğnd suirz rğ ıuğşmuz ışpşmuürğg! Giı zşğmuwujndu, ındşulzşğndz^ srzvşd 2050 kndumuz şğmğuündzır çzumvndkşuz krdg hrır uzjzr 10 srlruxr iuasuzg! Çzumuz hubuğzşğnd ausuğ huw=uğg ındz hrır çuzuw znğ huışğuöszşğnd!

Öşmndjsuz ausuquwz^ şğmğuündzırz mg ihuxzuz şğmnd arszumuz ünğ,+zzşğ! Uxu<rzg izndzer nd <ndğr hubuğzşğnd iuasuzuyumndkrdzz t nd çzumvndkşuz krdr udşlujndsg^ şğmğnğeg% aşpşpzşğg^ şğubızşğg^ ynknğrmzşğg^ ,nfr sumuğeumr çuğqğujndsg^ +er <şğsuiırouzr çuğqğujndsg şd zsuz+ğrzum çzumuz uptıu,rz huwsuzzşğ! Mg zbndr nğ suizudnğuçuğ Azemuiıuzr nd Vrzuiıuzr hti sş, çzumvndkşusç şğmrğzşğ srzvşd 2050 <ndğr hubuğzşğnd lndğ< .zerğzşğnd aşı ets wuzersuz hrır szuz!

Muz.uışindszşğg jnwj mndıuz nğ srzvşd 2050 kndumuz şğmğuündzır çzumvndkşuz 1$2 srlruxg auğmueğuçuğ hrır üupkt! Htı= t zbşl nğ sruwz zu.nğe ıuğnduw gzkuj=rz üğşkt 30 srlrnz suğe bğ<umuw sr<ufuwğr huwsuzzşğnd mus çu.ndszşğnd huıouxnf üupku, t rğ szuwndz çzumndkşuz fuwğtz!


SŞLRZT ŞZRŞNĞMUZ ANPRZ WUZQZNDŞJUD

GZIUZŞMUZ EUSÇUĞUZRZ ST>

Şğtm^ (tğrürdpr İ$ Fuğeuzuzj şmşpşjrz nd bğ<uyumg lşjndz trz iüumrğzşğnf^ nğnz= şmu, trz wuğüuz=r ındğ= suındjuzşlnd ausuwz=uwrz bğ<uzumzşğt irğndu, Şzrşnğmuz gzıuzr=r suwğ% Sşlrzt Şzrşnğmuzrz nd çuczşlnd gzıuzr=r uzeuszşğnd frbıg!

?nğnzuwr ausuouğumr froumnf huwsuzudnğndu,^ şmşpşjr sndı= mğjuz ünğ,şl sruwz s+ıudnğuhti 70-80 iüumrğzşğ^ srdizşğg endğitz^ bğ<uyumr st< szulnf^ gğrz rğşzj up+k=g nd aşışdşjuz uğuğnpndkşuz! Euindz st< I+=k$ Suğırğni Şzrşnğmuzr^ npçujşulr öudumzşğndz% *ğ$ Lşzu Şzrşnğmuzr^ nğednwz% Uğuzr nd auğirz% Lşzuwr aşı sruirz^ nğhti iüumrğ muzüzşjud Kndğ=rnw Auwnj Huığruğ=% Usşz$ I$ İuaum Ç$ Uğ=$ Subulşuz! Anz tğ zuşd Auwğ Wumnfçni Fğe$ V+yndğşuz!

Wndpuğmudnğndkşuz muğüg muıuğşj Anüb$ I$ Wuğndkrdz Uçp$ Iusuışuz^ nğ .+işjud zuşd wndörv eusçuzumuz sg^ gzşlnf muğşdnğ uğcşdnğndszşğ! Wrbşjndj nğ 9 İşhışsçşğ Suğrus Uiındu,u,zr ,zzeşuz +ğz tğ nd uımt sşmzşlnf .+i=şğg muhşj znğnü auzündjşul Sşlrzt Şzrşnğmuzr! Uzeğueuğqud uznğ ünğ,ndztndkşuz% nğhti mğkumuz nd ausuwz=uwrz ünğ,rv! Giud nğ npçujşulg srzvşd fşğ<rz =uzr sg ıuğrzşğg^ srbı ub.nwc eşğumuıuğndkrdz ndzşju, tğ öuzuöuz bğ<uzumzşğt zşği şd mg fuwşltğ çnlnğr wuğüuz=g!

Wndpuğmudnğndkşuz uğuğnpndkşztz şı= Sşlrzt Şzrşnğmuzr suğsrzg ışpuyn.ndşjud Hulg=lgr üşğşösuzuındz şd anprz wuzqzndşjud gzıuzşmuz eusçuğuzrz st<!

Euğqşul mg fbıumjrz= Şzrşnğmuz gzıuzr=r çnlnğ uzeuszşğndz!


AŞZĞR:R ŞĞTMNDUZ MNLG


Aşzğr. S.rkuğşuz nğ uwlşdi rıulumuz {Xnsu´ umndsçr arszumuz )ndkhnlriızşğtz stmz t^ udşlr sş, mnğnfnf nd rz=zufiıua .upnf mg üğudt suğöuitğzşğnd irğıg! Şğtm {Xnsu´ umndsçg çuğşmusumuz .up sg ndzşjud {(ğnörznzt´r aşı! Ynğkndmuljr Yundl+ (nzit=uwr ül.udnğu, {Xnsu´z wupkuzum ıuğud 4-1 uğerdz=nf! Aşzğr. S.rkuğşuz .upuimröçtz eubı şlud nd mnlr aşprzum euğqud 45ğe fuwğmşuzrz! S.rkuğşuz =uzr sg +ğ uxu< gzkuj= vtğ ındu, Auwuiıuzr uöüuwrz .ndsçtz rğşz şmu, ağudtğrz nd giu, tğ nğ lud suğöufroumr st< vt nd vr mğzuğ suizumjrl uöüuwrz .ndsçr şğmnd sğjndszşğndz!


Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 74

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ



Ափրիկեան ծագումով ամերիկացի այն թխամորթ բանաստեղծուհին եւ թատերագիրը, որ հանդիսացաւ ռահվիրաներէն մին ամերիկեան ցամաքամասի վրայ ցեղապաշտական արարքները դատապարտող եւ անոնց դէմ պայքարուն ոգի ու կերպար ստեղծող կորովի անհատականութիւն մը՝ Ճորճիա Տուկլաս Ճոնսընն (Ծնեալ՝ Ճորճիա Պլանշ Տուկլաս Քէմփ, Աթլանթա, Ճորճիա, ԱՄՆ, 10 Սեպտեմբեր 1880 – Ուաշինկթըն, 14 Մայիս 1966) էր ապաքէն, որուն ծննդեան 140-ամեակը կը նշուի այսօր, 10 Սեպտեմբերին:

Կը նշուի՝ երկիրը Քորոնայով քճքճած ընկերային այնպիսի պայմաններու մէջ, երբ անցած 25 Մայիսէն ի վեր, Միննէափոլիս քաղաքին մէջ ամերիկացի ոստիկանի մը ձեռքով ամերիկացի սեւամորթ քաղաքացի Ճորճ Ֆլոյտի խոշոշուած սպանութեամբ սեւամորթներու զայրոյթի կոհակները դեռ անթեղուած կը մնան Միացեալ Նահանգներու տարածքին, տարբեր շրջաններու մէջ, ամէն բանէ առաջ պահանջելով արդարութիւն՝ Ֆլոյտի սպանութեան կապակցութեամբ:

Այսպէս, Ճորճիա Տուկլաս Ճոնսընէն (անկէ աւելի ալ առաջ թերեւս) մինչեւ Ճորճ Ֆլոյտ, ցեղապաշտական բռնութիւնները՝ գոյնի ու թոյրի դէմ, ամերիկեան վարչակարգին ի գործ դրած անասնականութիւնները՝ տեմոքրըսիի տիքթաթին տակ կը շարունակեն ընկճել ժողովուրդը, հաւաքականութիւնները, մինչեւ որ բանաստեղծներու, գրողներու, հիւմանիսթ մտաւորականներու խօսքն ու ձայնը մամուլի միջոցով միջազգային հնչեղութիւն ստանան ու պաշտպանեն քաղաքացին՝ իշխող վարչակարգին բռնադատիչ օրէնքներուն դէմ...:

Բանաստեղծ, թատերագիր, պատմուածագիր, երաժշտութեան ուսուցչուհի եւ ափրիկեւամերիկեան «Հարլէմեան Վերածնունդ» կոչուող շարժումի ականաւոր դէմքերէն Ճորճիա Տուկլաս Ճոնսընի հօր (Ճորճ Տուկլաս Քէմփ) մասին ժամանակի կենսագիրները շատ բան չեն յայտներ, նոյնիսկ բանաստեղծուհիին ծննդեան թուականը յստակ չէ եղած՝ տարուբերելով 1877-1887-ի միջեւ, հուսկ հաստատուելով 1880: Կը նշուի, թէ ապագայ բանաստեղծուհիին ընտանիքին ծագումը կու գայ Անգլիայէն, բանաստեղծուհին մեծցած է Հռոմ, ապա՝ Աթլանթա, Ճորճիա, ուր ստացած է իր ուսումը տեղի վարժարաններուն մէջ:

1893-ին աւարտելով նախակրթարանը Աթլանթայի մէջ, երաժշտութեան հանդէպ սէր տածող Ճորճիա ջանասիրութեամբ կը սորվի ջութակ նուագել, ապա 1902-ին Քլէվլէնտ քոլէճէն ներս կը հետեւի երաժշտական դասընթացքներու՝ ուսանելով ջութակ, հարմոնի, դաշնամուր, միաժամանակ հետեւելով ձայնամարզութեան դասընթացքներու: Աստեղէն անոր մէջ կ'աճի հակումը դէպի քնարաշունչ բանաստեղծութիւններու ստեղծագործութիւն: Յաջորդ տարի Հենրի Լինքոլն Ճոնսընի հետ կը կնքէ ամուսնութիւն:  

1905-ին, գրական թերթի մը մէջ իր առաջին բանաստեղծութիւնը՝ «Սեւամորթին Ձայնը» լոյս տեսնելէ ետք, 1916-ին Ճորճիա Տուկլաս ճոնսըն հրատարակութեան կը յանձնէ յաջորդաբար երեք բանաստեղծութիւններ՝ «Շղարշ», «Համբաւ» եւ «Իմ Փոքրիկս», հիմը դնելով իր գրական արգասաբեր ապարէզին, որ տեւեց աւելի քան կէս դար:

1918-ին լոյս կ’ընծայէ իր բանաստեղծութիւններու երախայրիքը՝ «Կնոջ Մը Սիրտը»: Քնարաշունչ քերթուածներ, ուր բանաստեղծը վեր կ'առնէ կնոջ դիմագրաւած դժուարութիւններն ու պատրանքները: Այստեղ, խոր զգացականութեամբ աւշայորդուն բանաստեղծութիւններուն նիւթը կը ցոլացնէ բնութեան, սիրոյ, բաղձանքներու, վիշտի ու մահուան, յուշերու, խինդի եւ առանձնութեան մասին հոգեդէտ ապրումներ: Որոշ քննադատներ գիրքը կ'որակեն փափկազգած կամ զգայական (սէնթիմենթըլ), ուրիշներ զայն կը համարեն ինքնակենսագրական գործ մը՝ ֆէմինիսթ հոգիի մը արթնութեամբ բռնկուն: Բանաստեղծուհիին գրելաոճին մէջ կ'արտացոլան իր երաժշտասէրի ներշնչումներն ալ, որոնք արդիւնք են իր  երիտասարդական տարիներուն երաժշտութեան հանդէպ սնուցանած երկնառաք տաղանդին: Ի՛նք իսկ խոստովանելով այս իրականութիւնը՝ գրած է առիթով մը. «Իմ քերթուածներուս մէջ թորացուցած եմ երաժշտութեան ձայնն ու մոգութիւնը երգին մեղեդայնութեան»:

Ճոնսընի երախայրիքը, հակառակ բազմաթիւ դրուատական խօսքերու, սուր քննադատութիւններու ալ ենթարկուած է ափրիկեան ծագումով եւ ամերիկացի կանանց ե՛ւ սեւամորթ մարդոց կողմէ, վասնզի այդ քննադատները գրողին քերթուածներուն մէջ շատ թեթեւ գտած են ցեղապաշտութեան դէմ պայքարի շեշտը: Բայց Ճոնսըն իր քննադատներուն եկաւ պատասխանել երկրորդ քերթողագիրքին՝ «Անագապղինձ»ին հրատարակութեան առիթով, որ լոյս տեսաւ 1922-ին: Այս քերթուածներուն մէջ, բանաստեղծուհին յատկապէս կ'անդրադառնայ միջցեղային յարաբերութիւններուն եւ բոլոր այն դժուարութիւններուն, զորս կը դիմագրաւէ թխամորթ մայրը ցեղապաշտութեամբ, խտրականութեամբ յատկանշուող սա աշխարհին մէջ: Այնուհետեւ, ափրիկեան ծագումով երկսեռ հասարակութիւնը ներբողական արտայայտութիւններ կը բարձրացնէ Ճոնսընի յիշեալ երկին մասին:

Իր «Common Dust» չորս տուննոց քերթուածը հայացնելով ու զայն հպատակեցնելով տաղաչափական կանոններուն՝ կը ներկայացնենք ընթերցողին, նկատել տալով որ «Common Dust»-ը այստեղ կը զգենու աւելի «Պարզ Հող» իմաստ եւ ոչ «Պարզ Փոշի».-

Եւ ո՞վ բաժնէ պիտ' հողն անհաս,

Յետոյ պիտի ի՞նչ մենք ըլլանք.

Որո՞ւ սրատես թափանցող աչքն

Է որ լուծէ պիտ' խորհուրդն այս...


Բարձրն ու ցածը, հարուստ, 'ւ աղքատ,

Սեւն ու ճերմակն, կարմիրը չոր,

Եւ գոյներուն միջեւ բոլոր՝

Որոնց ըսուի պիտ' լիառատ՝


Ափրիկեան հողն հոս է անափ,

Այստեղ՝ որդիք ալ Հռոմի,

Հոս կը հանգչի անյայտ տոհմի

Մէկն՝ աշխարհը մեծ իր տան չափ...


Կրնա՞յ յետոյ հողն անջատել

Մէկն՝ բաժնել ողջ ցեղն իրարմէ,

Երբ նորէն կեանքն սկիզբ առնէ,

Նոյն ձեւով, զերթ ըսկիզբ ընտել:

Նշուած քերթողագիրքերէն ետք Ճորճիա Տուկլաս Ճոնսըն հրատարակեց երեք քերթողագիրքեր եւս՝ «Աշնան Մը Սիրոյ Շրջանը» (1928), «Բաժնեկից Եղիր Իմ Աշխարհիս» (1962) եւ «Փորձանք». վերջինը լոյս տեսաւ իր մահէն ետք:

Առանձնացնելով իր թատերախաղերը, յիշատակման արժանի են՝ «Կիրակի Առտու Մը Հարաւի Մէջ» (1925), «Կապոյտ Արիւն» (1926), «Փետուրներ» (1927), «Ապահովութիւն» (1929), «Կապուտաչեայ Թխամորթ Տղան» (1930), «Սկսման Կէտը» (1930), «Ուիլիամ Եւ Էլէն Քրէֆթ» (1935), «Ֆրետերիք Տուկլաս» (1935), «Խնդրագիր Մը՝ Անցնիլ Կարենալու Համար» (1938) եւ այլ թատրերգութիւններ:

1926-1932 տարիներուն Ճոնսըն բազմաթիւ կարճ պատմուածքներով ու յօդուածներով հանդէս եկաւ ժամանակի ազդեցիկ թերթերու սիւնակներուն մէջ: Անոնց քանի մը հատին խորագիրները իր ընթերցողներուն համար կը նկատուէին ներշնչական, հոգեկան կամ աննիւթական, ինչպէս՝ «Մագնիսական Անհատականութիւն», «Սապատ», իսկ կարգ մը յօդուածներն ալ կ'օգնէին իմաց տալու ընթերցողին՝ փարատելու անոր ընկճուած հոգին: Յօդուածներէն մէկը, որ կը կեդրոնանայ հոգեկանութեան (spiritualty) վրայ՝ «Մեր Չորրորդ Աչքն» է խորագիրի տակ, Ճոնսըն կ'ըսէ, թէ «փակելով մէկու մը աչքերը, կարելի կ'ըլլայ դիտել այլ մէկու մը միտքին աչքերը»: Այստեղ ան կը բացատրէ, թէ «Չորրորդ աչքը» կ'օգնէ դիտելու աշխարհը այս ձեւով:

Արդարեւ, 200 բանաստեղծութիւններ, 28 թատերախաղեր եւ 31 կարճ պատմուածքներ կը համարուին Ճոնսընի կեանքի ամբողջ ընթացքին արտադրած գրական բերքը, որ պատկառելի է որակով ու քանակով:

Բայց ի՞նչ կը սպասուի այսօր Միացեալ Նահանգներու մէջ՝ Ճորճիա Տուկլաս Ճոնսընի ալեփառ տարեդարձի տօնակատարութիւնները գրական խանդավառութենէ անկախ քաղաքական ֆոնի վրայ դիտելու պարագային:

Ամենայն հաւանականութեամբ, ամերիկեան վարչակարգի ցեղապաշտական, խտրականական դրսեւորումները այս առիթով կրկին իրենց դէմ կրնան գտնել սեւամորթներու զայրոյթի ըմբոստագին տողանցքներն ու ցոյցերու ծովածաւալ խռովութիւնները:    

 «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ  

dzaghig2004@yahoo.com