|
UXNP>UHUANDKŞUZ ZU:UĞUĞ (UAĞTIIRZ ÜNOUWR UB:UIUZ?G WU>NP UB:UIUZ? ZMUINDŞJUD Zu.uüua Tğınpuz$- |
|
Şğtm şdi Kndğ=rnw st< 14 =upu=ujr suaujud ?nğnzu ausuouğumr aşışduz=nf! Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğndkşuz mnpst ndb uışz ağuhuğumndu, aupnğeuüğndkşuz ausuquwz^ şğtm fuğumndu,zşğndz krdg şpud 1$193^ rzv nğ euğqşul çuğqğ t! Uwi znğ fuğumndu,zşğndz yn.uğtz 1$211 anür euğsuzndu, t fşğ<rz 24 cusşğnd gzkuj=rz! Kndğ=rnw st< juğe suauju,zşğnd krdg auiud 5$858r! Ş#ğç uğeş+= hrır auizr uwz şğ<uzrm +ğg şğç hrır wuwıuğuğndr nğ uwlşdi n_v stmg mg suauzuw ausuouğumr aşışduz=nf! Ausuouğumr auğjnf znğ fşğ<rz öuğüujnds sgz ul uwz t kt =uzr sg +ğt r fşğ =nğnzuwr ktikr şzkuğmndu,zşğndz krdg +ğumuz =uxuindz auöuğzşğtz çuğqğujud udşlr =uz fukindz auöuğr! Uirmu suizumr şğmğnğe wu<npndkrdz sg zmuındşjud Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğndkşuz mnpst! Kndğ=rnw Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğ (uağtıırz Ünou ışzeuürz ub.uıuz= mg ıuzr uwi auğjr muhumjndkşusç nd^ rzvhti udşlr uxu< ul üğu, şz= =uzrji^ uz buı irğndu, nd üzuauındu, t auzğndkşuz mnpst! Şğtm ul Uastı Au=uzr {Uzmnpszumul ıuğu,=´ &Kuğu)igö Ht+lmt/ mnvndu, wuwıuüğr gzkuj=rz ağuhuğumndşjud uz=tk sg^ ndğ erışl mg ığndr nğ auğju=zzndnpzşğndz udşlr =uz fukindz ınmnig mg üzuauıt Zu.uğuğrz ub.uıuz=g nd wu<npu, mg zmuıt uznğ ıuğu, ub.uıuz=g! Uwi suirz şğtm umzuğmndkrdz ndztğ zuşd Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Kuwwrh Tğınpuz^ nğ rğ ouxu.+indkşuz st< Kndğ=rnw mnpst uğquzuüğndu, znğ nd wu<np öuğüujndszşğnd uxgzkşğ wu<np ub.uıuz= zmuışj zuşd ?nğnzuwr ets ıuğndu, huw=uğg nd giud nğ Kndğ=ru hrır glluw uwi uptıg znduöuünwz fzuinf uzjndju, şğmrğzşğtz stmg! |
|
Şkt gzığndkrdzzşğ ışpr ndzşzuwrz N#Ğ MNDİUMJNDKŞUZ R ZHUİI HRIR ?NDTUĞMTRZ KNDĞ?RNW ST> |
|
Auğju.nwög muösumşğhndşjud şğmğr 41 zuauzüzşğndz st<! Giı uğerdz=zşğnd^ :nğağeuğuzr gzeersuerğ mndiumjndkrdzzşğtz% At- Çudumuz sş, ausşsuındkşusç udşlju, t St- Uğerdz=zşğnd ausuquwz^ uwi huand eğndkşusç mndiumjndkrdzzşğnd zmuısusç auzğuwrz u<umjndkrdzg mg zşğmuwujzt aşışdşul huımşğg$ U- Ot- St- At- {Lud´ &Rwr/ 8$1 ınmni {Uhuüuw´% 1$6 ınmni {Itfu´% 2$3 ınmni {İuuıtk´% 0$8 ınmni! |
|
LRÇUZUZR MUXUFUĞNDKRDZG AĞUCUĞUMUZ ZŞĞMUWUJNDJ |
|
4 *üniınirz Htwğndkr st< huıuau, iuğiuyşlr huwkndstz şı= zşğ=rz- |
|
RZVN#D UĞI*ZNDKRDZ VR IĞNDRĞ UĞUS IRÜĞUZR UORDZZŞĞG IRWUĞHU?GĞR ST> KUPŞLND AUSUĞ |
|
- - - Wrbşjzşz= nğ Uğus Irüğuz wuwızr şğürv nd şğucrbı tğ! Uz ,zu, tğ Üusrblrr st<! Gzıuzr=g ırwuğhu=gğjr tğ şd 1915r uptır +ğşğndz mğju, tğ auizrl Üusrblr! Uğus Irüğuz fuğhşı ndıuauğ tğ! ?iuz ıuğşmuztz zndrğndu, tğ şğucbıumuz nlnğırz nd m'şğütğ auwşğtz^ =ğışğtz nd kğ=şğtz lşöndzşğnf! Quwzuüğu, tğ s+ıudnğuhti 230 =ğışğtz şğüşğ! Uz suauju, tğ 2009rz^ Uktz=r st<! Mıum knpu, tğ nğ örz= kuptrz Irwuğhu=gğr st<^ iumuwz rb.uzndkrdzzşğg uğı+zndkrdz vşz ındu, nğ uznğ uordzzşğg fşğukupndrz ,zzeufuwğ =upu=rz st<! |
|
CGZŞDR ST> FŞĞ>RZ WUĞÜUZ?% IRÜĞUZ ŞUÖSUOŞUZRZ |
|
31 Wndlrirz^ wşı muğouışd çuwj uznpn= arduzendkşuz^ suauju, tğ zu.mrz Rikuzhndluauw Irüğuz Şuösuoşuz! Wndpuğmudnğndkrdzg ışpr ndzşjud 4 *üniınirz^ Cgzşdr İ$ Wumnç şmşpşjdnw st<! Auzündjşulg ,zu, tğ 1939rz% Hnlri^ Hu=gğürdp! Wuou.u, tğ Iuışuz fuğcuğuz^ uhu şğmğnğeumuz nd lritr ndindsg iıuju, tğ Mşeğnzumuz fuğcuğuzrz st<! Bznğard rğ gzıuzşmuz uduzeuhua euiıruğumndkşuz^ yn=ğ ıuğr=tz l,ndu, tğ şmşpşjdnw ,uxuwndkşuz! 1973rz üupku, şd auiıuındu, tğ Cgzşd^ Suğlrör aşı gzıuzr= muösu, tğ 1965rz şd çu.ıudnğndu, tğ şğmnd up<rm% Uzuarı şd Kulrz nd stm suzv% Lnğuz öudumzşğnf! Wndpuğmudnğndkşuz uğuğnpndkşuz zu.uüuaşj Fuırmuzr st< Usşzuwz Auwnj Muknprmnir Auwğuhşıumuz huındrğum% Üşğb$ I$ :ucum Uğ=$ Huğiusşuz^ rğ mnp=rz ndzşzulnf Öndrjşğrnw Uxu<znğeumuz Işpuhua Anüb$ I$ Ündiuz Fğe$ Ulouzşuzg! Auzündjşulrz sışğrszşğg% Şenduğe U$ İğm$ Eudrkşuz^ :uvrm İğm$ Üuğuwumnçşuz mg suizumjtrz kupsuz muğürz! Aumuxum ausuouğumr sr<njuxndszşğndz^ şmşpşjdnw bğ<uyumrz st< zşğmuw trz auzündjşulr şğmuğ ıuğrzşğnd ünğ,umrjzşğg^ gzmşğzşğz nd çuğşmuszşğg! Wndpuğmudnğndkşuz uduğırz Ündiuz Fuğeuhşı muğeuj Üuğşürz Ç$ Muknprmnir judumjuürğg! Auwğ İndğçg rğ fbıumjndkrdzzşğg wuwızşj auzündjşulr auğuöuızşğndz^ wrbşlnf zuşd zz<şjşulrz şpçuwğg% Hşğog^ nğ m'uhğr Hnlri! Uhu uz ağudrğşj :ucum İğçuöuzg^ nğhtiör eusçuzumuzg .+ir! İğçuöuzg st< gze st< şğmlşönd% uzülşğtz nd auwşğtz eusçuzumuzzşğnf wrbuıumşj zz<şjşulr uğcuzr=zşğg% nğhti uğeuğ nd uözrd uzq^ +ğrzum ındud uznğ ,uxuwuitğ zmuğuürğg^ wrbşjndj nğ şğç Şğ<uzmuwrbuıum Fuöütz U$ A Auzündjşulg şğmuğ ıuğrzşğ sui muösu, tğ Cgzşdr İ$ Wumnç şmşpşjdnw ,.umuz .nğandğerz nd 2011- Fşğ<rz huımşğg wndörv tğ^ şğç Irüğuz Şuösuoşuzr arzü knxzşğg .sçndşjuz euüuprz bndğ< şd rğşzj ağucşbır .+i=şğg uğıuiuzşjrz! Nğhti uzqzumuz fmuwndkrdz^ gişs nğ rğşz aşı cnpnfumuz şpu, şs ;.umuz :nğandğer st<^ nğhti uışzuehrğ^ 2014- &Cgzşd/ |
|
HT- UÖEUĞUĞNDKRDZ% AUWUİIUZRZ |
|
Uöüuwzuhubı {Hrdwrd= Hrğlr= Yuğkrir´ &Ht- {Şkt Auwuiıuz buğndzumt Kndğ=rnw nd Uığhtwouzr ets rğ wuğqumnpumuzndkrdzg^ bndınf bğ<uzrz st< n_v Auwuiıuz hrır glluw^ nv ul auwmumuz ö+ğ=´! Itikror ünandzumndkrdz wuwızşj Kndğ=rnw şd Uığhtwouzr srujşul xuösuynğqşğnd uxrknf nd giud$ {Şkt Auwuiıuz bğ<uzrz st< uhğrl m'ndöt^ Kndğ=rnw nd Uığhtwouzr aşı çuğşmusndkşzt ndğrb gzığndkrdz vr mğzuğ ndzşzul´! |
|
Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Դանիէլ Վարուժան, մեզի ծանօթ իր հատորներէն դուրս մնացած, այլ բանաստեղծութիւններու շարքին ունի չորս տուննոց նշանաւոր բանաստեղծութիւն մը՝ «Նաւասարդեան» խորագիրով. այստեղ կու տանք առաջին եւ չորրորդ տուները միայն.- Հանճա՛րդ Հայկեան, Նաւասարդեան սա տօներուն Արեւափառ՝ Ա՛լ վերածնէ փլատակներէն, եւ փառագոչ Քնարըդ ա՛ռ: ........................................................................................... Զի մենք, յանուն Սէրին, Սերմին, քու հին Ցեղիդ Մարմարէն կոյս, Մե՛նք, Զաւակներդ օգոստափառ, պիտի կերտենք Նո՜ր Արշալոյս:
Յակոբ Օշականի, Տիգրան Չէօկիւրեանի, Դանիէլ Վարուժանի, Ռուբէն Սեւակի, Միսաք Մեծարենցի սերնդակիցն ու ժամանակակիցն է բանաստեղծ ու թատերագիր, մանկավարժ Վահրամ Թաթուլ, որ Գեղապաշտ կամ Արուեստագէտ Սերունդի հոյլին մէջ բարձրացուց իր գրական խիզախումները, հանդէս գալով երեք երկերով. – երկու քերթողագիրք՝ «Հին Ու Նոր Տաղեր» (1940) եւ «Ամենայն Զգուշութեամբ» (երիտասարդական քերթուածներ, 1941): Առաջինը՝ որ կ'ընդգրկէ 1907- Վ. Թաթուլի մահէն ետք, 1948- Յակոբ Օշական, բարձրագոյն կարգի հայ ուսանողներու համար իր պատրաստած ու կազմած «Հայ Գրականութիւն» գիրքին մէջ ներառած է Վահրամ Թաթուլի «Փիատէ» հնչեակը, կարծէք գրուած Վահան Թէքէեանի «Հանըմը» հնչեակին հետեւողութեամբ, զգալիօրէն կը կրէ այդ բանաստեղծութեան ազդեցութիւնը. կը ներկայացնենք այս առիթով ալ.- Թեթեւ ու նուրբ ու ճերմակ՝ նազելախոյս կը սահի, Ոսկեղջիւրի ոսկեհիւս կապոյտն ի վար, իբր հուրի... Նե՛տ մը՝ նետուած աղեղէն թեւճակներուն լայնալիճ, Եւ կըրելով գեղանդրին պերճ հանըմի մը աղիճ: Մե՛րկ է երեսն, եւ դալո՜ւկ...: Տարափին տակ արեւի, Վարդափոշի մ'հեռաւոր՝ մորթին վըրայ կը մաղուի՝ Հովանոցին կամարուող, լայնափըթիթ կակաչէն, Ծաղկած ինչպէս ցեղին մե՛ղքը դարերու ընդմէջէն...: Գիշերակերպ մեղսակից ժամադրութեանց փախուստին, Եւ ըստըրուկ՝ յարաճուն բազկաշարժման մ'եբենոս, Կը պըսպըղայ իր դիմաց խափշիկ թիավար մը անխօս...: Ու կը նաւէ, կը նաւէ՜ հանըմն ափե՛րը հեշտին, Ուր կ'երկըննան ցոլացիկ եւ մինարէն եւ նոճին, Ուր Յաւե՛րժը կը գրկեն, իրմո՜վ, թեւե՛րը Ոճրին...: Վահրամ Թաթուլ մեր գրականութեան մէջ իր վտիտ արտադրութեամբ, երրորդ գիծի վրայ այն գրողներէն է, որ ի՛նչ որ տուած ու ստեղծագործած է, կը կրէ դրոշմը գեղագիտական այն ճաշակներուն, որոնք բնորոշիչ են Գեղապաշտներու ոճային յատկութիւններուն, թէկուզ սակաւ գործերով, շարունակելով մնալ հայ քննադատական միտքի սեւեռումին տակ: -
Էքսփրեշընիզմը 20- Ի տարբերութիւն Էքսփրեշընիզմի ուղղութեան հետեւող իր ժամանակակիցներէն շատերուն, Շթատլեր իր գործերուն մէջ գէթ չի վախցներ ընթերցողը ապագայ դժբախտութիւններու կանխատեսումներով. ընդհակառակը, ան իր քերթուածներուն մէջ ընթերցողը կ'առաջնորդէ դէպի աւելի յուսալից աշխարհ, կը ջանայ յաղթահարել արուեստի ընկճող միտումները՝ զանոնք համարելով բարոյական յաղթանակ իր գրարուեստին համար: Եւ ասիկա, ոչ միայն իր քերթուածներուն մէջ, իր թարգմանական ու գիտական գործերուն մէջ ալ: Ֆրանսայի մէջ ժողովուրդը զինք կը կոչէր գերմանացի, Գերմանիոյ մէջ՝ ֆրանսացի: Երկու երկիրներու գրողն էր ան հաւասարապէս, քանզի իր ծննդավայր Ալզասը դարեր եղած է բանավէճի առարկայ Գերմանիոյ ու Ֆրանսայի միջեւ: Դատախազի ընտանիքի զաւակ Էռնեստ Շթատլեր Սթրազպուրկի միջնակարգ դպրոցը յաճախած շրջանին կը ծանօթանայ եւ մտերմութիւն կը հաստատէ գրական- Իր կեանքի վերջին չորս տարիներուն, Շթատլեր իբրեւ դասախօս կը դասաւանդէ գերմանական բանասիրութիւն: 1914- Շթատլեր կիրառած է ազատ տաղաչափութիւն, այնպէս ինչպէս կիրառած է ամերիկացի բանաստեղծ, հիւմանիսթ, ակնարկագիր եւ լրագրող Ուոլթ Ուիթմըն, «Դալարիքին Տերեւները» բանաստեղծութիւններու ժողովածոյին հեղինակը: Հայ գրականութեան մէջ ազատ տաղաչափութեան վարպետը կը համարուի Սիամանթօն՝ «Սուրբ Մեսրոպ» երկարաշունչ պոէմի անմահ երգիչը: Էռնեսթ Շթատլեր մահացաւ 31 տարեկանին, Ա. Համաշխարհային Պատերազմի սկսումէն քանի մը ամիս ետք, նռնակի մը պայթումին հետեւանքով, երբ ան կը կը ծառայէր իբրեւ սպայ: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ dzaghig2004@yahoo.com |
{*-
At-
Cgzşdtz Hğ$ Sukrm Thlrpukşuz mg ışpşmujzt sşör$-
uwğuhşı euğsuzndsr ausuğ üızndu, tğ Cgzşd^ uğcuzuju, tğ Irüğuzr uziuasuz anüu,ndkşuz!
Այսօր, Օգոստոս 11, Նաւասարդ է, Հայկական Տոմարի Նոր տարին: Նաւասարդ ամիսը ունեցած է 30 օր: Կը սկսի 11 Օգոստոսին ու կ'աւարտի 9 Սեպտեմբերին: Հին հայերու համար Նաւասարդի 1-
Այսօր, 11 Օգոստոսին, Վարուժանի սերնդակից, բանաստեղծ Վահրամ Թաթուլի (Վահրամ Գարագաշեան՝ բուն անունով, Պոլիս, 24 Ապրիլ 1887 – Փարիզ, 11 Օգոստոս 1943) մահուան 77-
Միջազգային գրականութեան մեր տեսադաշտին այսօր կը ներկայանայ նաեւ գերման բանաստեղծ Էռնեսթ Շթատլեր, ոչ այնքան համբաւեալ գրական անուն մը, սակայն իբրեւ կարկառուն ներկայացուցիչներէն մին վաղ