ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 12 ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

MXRDZŞĞG MG BUĞNZUMNDRZ

UIĞHTWOUZ-PUĞUHUP NDCŞĞND SR>ŞD

Yn.ueuğq sşpueğuz=zşğ

- ağueueuğg vwuğündşjud^ ağkrxumn,ndszşğg buğndzumndşjuz


Uığhtwouzr nd Puğuhupr sr<şd huışğuösg buçukufşğ<rz ul buğndzumndşjud^ aumuxum nğ mnpsşğnd sr<şd ağueueuğ axvumndu, tğ Buçuk mti+ğnduz cusşğtz imişul! Mnpsşğg^ nğnz= ağueueuğr axvumndstz uxu< ağueueuğ vgzendzşlnd suirz mg .+itrz^ erışl ındrz nğ gzendzndu, ağueueuğg szuwndz vt nd huğöuhti suğeuirğumuz zhuıum mg aşıuhzet^ =uzr nğ ağueueuğr gzkuj=rz hrır yn.uzumndtrz üşğrzşğz nd suauju,zşğnd suğsrzzşğg! Çuwj ağueueuğg uzmt ihuindu,g vındud! Uığhtwouz şğtm usçnp< +ğg hzeşj kt auwşğg buğndzumu, trz ağkrxumn,şl uığhtwouzumuz erğ=şğg^ suzuduze Mtzot =upu=g^ ndğ .upup çzumrvzşğ ul suauju, şz! Uığhtwouzjrzşğg mg hzeşz nğ auwşğg mg buğndzumşz ağkrxumn,şl nğhtiör şı uxzşz rğşzj mnğizjndju, anpusuişğg! Auwmumuz mnpsg^ rğ muğürz^ aumuxumg mg hzet^ çuwj kndğ= susndlg uwi+ğ ul lşjndz t auwşğnd ets buı ,uzğ lğuındndkrdzzşğnf nd wuwıuğuğndkrdzzşğnf!

Susndlg uğquüuzü m'glluw zuşd Mtzotr fğuw auwmumuz ndcşğnd mnpst uxınduz ets muıuğndu, ağkrxumn,ndsrz^ ışiuğuzzşğ mg ağuıuğumt yluıum euğqu, ındzşğt! Mtzotr st< çzumnp uığhtwouzjr ıuğşj mrz sg^ giı kndğ= susndlrz^ m'git aşışdşulg$ {Sşz= mg fiıuarz= kndğ= cnpnfndğerz^ mg fiıuarz= Kndğ=rnw Auzğuhşındkşuz Zu.uüuarz^ Zu.uüua Tğınpuz sşğ şpçuwğz t^ sşğ anürz t^ sşz= mg fiıuarz= zuşd sşğ zu.uüuarz! Ani mg buğndzumşz= çzumrl^ öndlnds mg ışizşz=^ çuwj vşz= yu.vrğ sşğ ındzşğtz^ sşz= hrır vyu.vrz= auwşğnd ersuj´!


SŞ;UKRD ÜĞUMUZUÜTIZŞĞ^ UMUEŞSUMUZZŞĞ

ND UB:UIUDNĞZŞĞ PUĞUHUPŞUZ HUIŞĞUÖSR ETS AUBINDKŞUZ WUWIUĞUĞNDKRDZ SG AĞUHUĞUMŞJRZ


Çuösukrd üğuütızşğt^ ub.uıudnğzşğt^ umueşsrmnizşğt^ ub.uıudnğzşğt nd huğö auwğşzumrjzşğt muösndu, .ndsç sg^ şğtm {N_v m'gişz= huışğuösrz^ uışlndkşuz nd kbzusndkşuz^ uwn_ m'gişz= aubındkşuz´ muğüu.+inf wuwıuğuğndkrdz sg ağuhuğumşj^ mnv ndppşlnf nğhtiör fşğ<umtı eğndr Puğuhupşuz huışğuösrz!

Kuğüsuzuçuğ mg ağuıuğumşz= uwe wuwıuğuğndkrdzg$-

{Ustz ışiumr huışğuös^ nğ rğşz aşı sruirz suğemuwrz mnğndiızşğnd nd udşğu,ndkrdzzşğnd ousçuw mg çuzuw^ euıuhuğışlr t nd uzgzendzşlr% suğemndkşuz ausuğ!

Suğemndkşuz ünwuışdsuz ausuğ zu.uhuwsuzg aubındkrdzz t! Huışğuösz nd çxzndkrdzzşğg^ nğnz= uğrdzulrj lnd,suz ıuğçşğumzşğ şz^ jud mg huıouxşz audu=umuzndkrdzzşğndz! Huışğuösr sr<njnf uzmuğşlr t szuwndz lnd,ndszşğ üızşl^ auğjşğnd lnd,suz ausuğ htı= t nğ aumusuğınp mnpsşğg hzeşz .upup çuzumjndkrdzzşğnd nd şğm.+indkşuz fğuw! Jud+= muğü sg bğ<uzumzşğ mg ynğqşz uwi +ğşğndz {uöüuwzumuzndkrdz´ .upul Uığhtwouz-Auwuiıuz huışğuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd gzest<tz nd euduouzndkşusç mg sşpueğşz At-It-Yt mndiumjndkrdzg! Sruwz kt htı= t auimzul nğ uwz aupnğeuüğndkrdzg^ nğ çujr At-It-Yttz^ srdi vnği .sçumjndkrdzzşğnd mnpst gzendzndşjud :nğağeuğuzrz st< şd nğnf ö+ğumjndkrdz wuwızndşjud Uığhtwouzr^ vr mğzuğ +üzşl 27 İşhışsçşğrz imiu, znğ huışğuösrz! İndğrumuz huışğuösr uxu<rz +ğşğz trz! Suasşıumuz rz=zndkşusç s+ıudnğuhti 30 auwğşzumrjzşğ wuwıuğuğndkrdz sg ağuhuğumşjrz^ zbşlnf nğ {şğğnğe ousçuw sg muğşlr t üızşl´! Uauduirm mğ+zuhubı ausuwz=tz zşği uxu<rz lndğ< çşmndszşğg imiuz uwe wuwıuğuğndkşztz şı= nd uwe wuwıuğuğndkşuz ıum iınğuüğnp mğ+zusnlzşğg {mğ+z=´r uznduz ıum uz+ğrzum wuğqumndszşğnd^ ağuhuğumuwrz euıuiıuzr nd ihuxzulr=zşğnd krğu. euğquz! Iuğrzşğ uzjuz! Huısndkrdzg fmuw t! İndğrnw st< huışğuösg huıoux euğqud nğ udşlr =uz stm srlrnz suğe rğ mşuz=g mnğizjzt^ uğquzuüğndşjuz sş, udşğu,ndkrdzzşğ^ İndğru =uğnd=uze şpud^ arzü srlrnz indğrujrzşğ Kndğ=ru şmuz nd uwcs üupkumuz mşuz= m'uhğrz!

Sşz= huğıudnğ şz= srudnğndşlnd! Uışlndkşuz şd uöüuwzusnlndkşuz =upu=umuzndkrdzg m'nvzvujzt cnpnfndğezşğnd rğuğnd aşı uhğşlnd juzmndkrdzg! At-It-Ytjr auw şğşiyn.uz Muğ+ Yuwluz şlnwk sg ndzşzulnf uxu<uğmşj nğ huışğuösr yn.uğtz^ <uz=şğg mşeğnzuzuz şğm.+indkşuz nd aubındkşuz fğuw! Ağuze Irz=r ihuzndkşuz judg suğenj s+ı .nğndzmtz jzjşj uğeuğndkşuz öüujndsg! Uwe huıouxnf ul buı lud mg auimzuz= nd m'gsçxzşz= judr iışp,u, anüşjzjndsg! Sşz= huğıudnğ şz= ıtğ muzüzşlnd aubındkşuz^ huğıudnğ şz= ausu.sçndşlnd^ nğhtiör muğşzuz= ersueğşl suğemndkrdzg krğu. uxznp =uwlşğndz´!


LUFĞNF :*İŞJUD VUFNDB*PLNDR AŞI

Uz giud nğ ağueueuğr huwsuzzşğg htı= t ünğ,ueğndrz


Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İtğmtw Lufğnf nğ 9 Anmışsçşğrz Snimnduwr st< auzerhnds sg muösumşğhu, tğ Auwuiıuzr nd Uığhtwouzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğzşğnd sr<şd şd 11 cus buğndzum uznzj aşı =zzuğmu, tğ Puğuhupşuz aumusuğındkşuz zşğmuw rğufroumg^ şğtm aşxuquwznf .+işjud rğ kndğ= hubı+zumrj Stflrdı Vufndb+plndr aşı! Lufğnf erışl ındud nğ Snimndu huığuiıumus t sr<znğe auzeriuzulnd aumusuğındkşuz .upup lnd,suz ausuğ! Çujr uımt^ giud nğ ağueueuğr huwsuzudnğndu,ndkrdzzşğg htı= t ünğ,ueğndrz!

AUWMUMUZ MNPSG WUWIUĞUĞŞJ

NĞ MG HUAHUZT AĞUEUEUĞG


Buçuk 10 Anmışsçşğr mti+ğrz nğnbndu, tğ nğ ağueuğueuğ auiıuındr Puğuhupşuz huışğuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd st< şd uxrk ığndr nğ aumusuğınp şğmnd mnpsşğg bysuz ü,r ü+ırtz auztrz rğşzj önaşulzşğnd suğsrzzşğg! Rzvhti m'umzmulndtğ ağueueuğg usçnp<ndkşusç v,uxuwşj rğ zhuıumrz! Şğmnd mnpsşğz ul wuwıuğuğndkrdzzşğ ağuhuğumşlnf girz nğ wuğqumndszşğg buğndzumndu, trz^ aşışduçuğ iuasuzr muğü sg auındu,zşğndz st< xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg buğndzumndşjuz!

Zu. auwmumuz mnpsg hzeşj nğ ağueueuğtz auörd arzü fuwğmşuz wşınw uığhtwouzumuz örzşul ndcşğg buğndzumu, trz xsçumn,şl suwğu=upu= İışyuzumşğıg^ Bndbrz nd Suğındzrz! Şğtm şdi ağkrxumn,ndkrdzzşğz nd ağşıuzrnf çujndu, ağuqündkrdzzşğg veueğşjuz usçnp< +ğnduw gzkuj=rz! Uğju.r Zu.uüua Uğuwrm Wuğndkrdzşuz wuwıuğuğşj nğ uxu<zuü,r muğü sg auındu,zşğndz st< çu.ndszşğ m'gzkuzuwrz!

Auwuiıuzr Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkşuz zşğmuwujndjrv Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz şğtm ürbşğ erışl ındud nğ ağueueuğr lruğct= huahuzndkrdz ışpr vt ndzşju, nd mnpsşğg vşz mğju, rğumuzujzşl üşğrzşğnd nd erumzşğnd yn.uzumnds! Zşğmuwujzşlnf iuasuzuwrz rğueuğqndkrdzzşğg^ Wnfauzzrişuz sşpueğşj uığhtwouzumuz mnpsg^ giud nğ uznz= .u.ıu, trz ağueueuğr huwsuzzşğg kt_ auğuduwrz^ kt_ ardiriuwrz ndppndkrdzzşğnd fğuw!


{İYNDKZR?´R AUW IZ*ĞTZG İHUXZULR? NDPPŞJ KNDĞ?ŞĞNDZ

{Şkt Lufğnfrz umuz<ulndğ vglluz^ uwz uışz hrır iırhndrz umuz<ulndğ gllul sşğ Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğrz´


{İyndkzr=´ şd {Xubu kndıtw´ ünğ,umulndkrdzzşğnd gzeauzndğ ız+ğtz^ auwuöür Suğüuğrıu İrsnzşuz^ uzeğueuxzulnf Puğuhupşuz huışğuösr ausuğ auiıuındu, ağueueuğrz nd hzeşlnf nğ Uığhtwouz mg .u.ıt ağueueuğr huwsuzzşğg^ Kfrkkgğ-r fğuw ihuxzulr=zşğ ndppşj Kndğ=rnw nd Uığhtwouzrz! {Şkt umuz< vıuz Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İtğmtw Lufğnfrz^ uwz uışz hrır iırhndrz umuz<ulndğ gllul Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğ Bnwmndrz´! İrsnzşuz uwi üğuxndsg gğud Lufğnf-Vufndb+plnd aşxuquwzuwrz öğnwjtz şı=!

{Ku=frs´ uzeğueuxzulnf uwi lndğrz^ mg üğt nğ {İyndkzr=´r kğ=umuz ıuğçşğumr st< işd =uğnövndkrdz mg muıuğndr Zu.uüua Tğınpuzr auijtrz! Üulnf Suğüuğrıu İrsnzşuzr uwi üğuxsuz^ {Ku=frs´ mg üğt nğ uznğ .+i=şğg ihuxzulr=r çznwk ndzrz! Kşğkg lğuındndkrdzg mg fşğ<ujzt aşışdşul ınpşğnf! {Auwuiıuz^ auwendmuwrz qşdnf mg xsçumn,t uığhtwouzr anpşğnd fğuw uhğnp kndğ=şğg^ mg ynğqt yn.şl huışğuösr çznwkg nd ustz rzv m'gzt nğhtiör .uzüuğt kndğ=şğnd Puğuhupr st< uğeuğ erğ=nğnbndsg´!


Ulrwşdr znğ hzendsg

{XNDİUİIUZ QĞR*ĞTZ MG ÖRZT AUWUİIUZG ŞD M'UHUANFT

UWE ŞĞMĞR HUBIHUZNDKRDZG´

{Auhtğ Mlnhul´ muw=t<r lğuındndkşuz ausuquwz^ Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşd xndiumuz aşxuışirlr muwuzr sg aşı muıuğndu, öğnwjr gzkuj=rz giud nğ Xndiuiıuz qğr+ğtz mg örzt Auwuiıuzg! {Snimndu Auwuiıuzrz uzfıuzündkrdzg m'uhuanft´^ giud Ulrwşd!

Znwzrsuiı wuwıuğuğndkrdz sgz ul şmud Uığhtwouzr Zu.uüua Ulrwşdr ül.udnğ +üzumuz Ar=stk Auogwşdt^ nğ auwmumuz mnpst muıuğndu, ağkrxumn,ndstz şı= =zzndkrdzzşğ gğud Mtzotr st< nd giud$ {Giı sşğ iıuju, ışpşmndkrdzzşğndz^ auwşğnd ndzşju, ağkrxzşğg ihuxu, trz! Arsu Auwuiıuz znğ ötz= iıuju, t rçğşd suğeuirğumuz +cuzeumndkrdz! Auwuiıuz pğmndşjuz İstğv sumzrbnf ağkrxzşğ´!


Auwmumuz mnpsg znğtz sşpueğuz=zşğ azvşjndj Kndğ=rnw auijtrz

AUWUİIUZ HZEŞJ

NĞ KNDĞ?RU İUEĞRV ?UPU?UMUZNDKRDZ MG FUĞT


Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg şğtm znğ wuwıuğuğndkrdz sg ağuhuğumşlnf euğqşul sşpueğuz=zşğ azvşjndj Kndğ=rnw auijtrz nd hzeşj nğ Kndğ=ru iueğrv =upu=umuzndkrdz mg fuğt ıuğu,=ubğ<uzrz st<! Çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz^ ağuhuğumşlnf wuwıuğuğndkrdz sg^ giud nğ uirmu auwmumuz mnpsr uğquüuzüz t Kndğ=rnw Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz wuwıuğuğndkşuz^ nğndz st< usçuiıuzndkrdzzşğ zşğmuwujndu, şz Auwuiıuzr suirz!

Auwmumuz mnpsg mg hzet nğ Uğju.r ets imiu, znğ huışğuösg zu.uhuığuiındşjud nd ünğ,ueğndşjud Kndğ=rnw uzsr<umuz suizumjndkşusç! Uzzu Zupıulşuzr ausuquwz^ viuasuzuyumndşlnf uauçşmrv örzşulzşğnd^ xuösumuz ihuxuörzndkşuz nd suizuütızşğnd suıumuğuğndsnf^ Kndğ=ru uwcs mg ynğqt ıuhulşl ağueueuğr eğndkrdzg nd uwe huıouxnf ışpşmuındumuz nd =upu=umuz uğbud m'rğumuzujzt r zhuiı Uığhtwouzr! {Kndğ=ru mg qüır auğşduz ıuğu,=ubğ<uzzşğtz şı=^ Mnfmuişuz ıuğu,=ubğ<uzg znwzhti fşğu,şl ,uduluhubıumuz zmğındszşğnd znğ auğkumr sg! :iı+ğtz mg euıuhuğışz= Kndğ=rnw =upu=umuzndkrdzg´^ hzeşj auwmumuz mnpsg^ wrbşjzşlnf nğ uhuışpşmuındndkrdz t uwz lndğg kt 11 Anmışsçşğrz Auwuiıuzr örzşul ndcşğg auğndu,zşğ auijndju, şz Uığhtwouzr Mşzot =upu=rz!


UKNXUZRİI SUWĞ ŞMŞPŞJDNW SUIUP*ĞAZNDKRDZG


Suıup+ğazndkrdzzşğnd ,rğtz zşği^ şğtm Ündsüuçndr İ$ Uiındu,u,rz Suwğ şmşpşjdnw ıuğşmuz suıup+ğazndkrdzg muıuğndşjud mğ+zumuz uğuğnpndkşusç! Usşz$ I$ İuaum Ç$ Subulşuz zu.uüuaşj uğuğnpndkşuz nd rğ huıüusg yn.uzjşj zşğmuzşğndz! Suwğ şmşpşjdnw Kupuwrz :nğandğeg% ül.udnğndkşusç Uışzuhşı Ağuze Snimn)şuzr nd şmşpşjdnw şğtj% Anüb$ I$ Bznğa= Uçp$ I+zrmşuzr^ ardğgzmulşjrz Znğrz Usşzuhuındndkrdzg! Zşğmuw üızndşjuz zuşd Uğc$ I$ I$ Öu=uğ nd Brğfuz ?uauzuw Auwğşğg! Uxud+ışuz cusşğündkrdzg şğüşjrz .ndsç sg ehrğzşğ^ rim İ$ Huıuğuür şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz Ünpkuz Ehğuj Euind uzeuszşğndz mnpst% uxu<znğendkşusç fuğrv Wnfity Ündwndsoşuzr! Uduğırz muıuğndşjud suıupr +ğazndkrdz^ zuşd Anüşauzüiışuz wuındm hubı+znf nüşmnvndşjuz şmşpşjdnw nd Htöoşuz Suwğ Fuğcuğuzr çuğşğuğzşğz nd u<umrjzşğg!

Ktşd ?nğnzuwr ausuouğumr huıouxnf İrğnw İşpuz viuğ=ndşjud^ çuwj ausuwz=uwrz uwz auiıuındkrdzzşğg^ nğnz= zrdkuhti muwndz froum ndzrz^ zuşd çuğşğuğzşğ nd ausumrğzşğ zndrğuındkrdzzşğnf ö+ğumjşjuz Ündsüuçndr Kupuwrz :nğandğerz nd rğşzj lndsuz çşğrz ıuğşmuz hrdıotz aumumbxr ıum uxzşlnd ünğ,rz!

{ZUWŞLNF ETHR UZJŞUL´


Uwi+ğ szuju, ışptz mg buğndzumşz= ağuıuğumşl sşğ :sçuüğuhşı X$ Auııoşuzr rz=zumşziuüğndkrdzg^ {Zuwşlnf ethr uzjşul´^ nğ mg ağuıuğumndtğ yn.uz {Wndbuışığ´ irdzumr! Buğ=rz ağuıuğumndkrdzg şğmnd buçuk uxu< uxcusşuw mşğhnf gzeauıu, trz= Uığhtwouz-Puğuhup huışğuösrz iışp,u, lndğşğnd uxuındkşuz huıouxud!


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 95

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


Այսօր, 12 Հոկտեմբեր, միջազգային գրական շրջանակներ, մասնաւորապէս հայ ժողովուրդը իր յիշողութեան մէջ վառ կը պահէ իր արդար դատին նուիրեալ երախտաշատ բարեկամներէն՝ Անաթոլ Ֆրանսի (Ֆրանսուա Անաթոլ Թիպօ՝ բուն անունով, Փարիզ, 16 Ապրիլ 1844 – Սէն-Սիր-Սիւր-Լուար, 12 Հոկտեմբեր 1924) մահուան 96-ամեակը:

1860-ականներուն նախ բանաստեղծութիւններով հրապարակ իջած Անաթոլ Ֆրանս՝ աշակերտներէն մին Պառնասեան դպրոցի հիմնադիր եւ բանաստեղծ Շառլ Լըքոնթ Տը Լիլի, հետեւելով իր ուսուցիչին՝ մաս կազմեց Պառնասեան դպրոցին: Բանաստեղծ, մատենագէտ, ժամանակի զանազան թերթերու թղթակից, Անաթոլ Ֆրանս իր առաջին քերթուածները նուիրած է իր սիրուհիին՝ դերասանուհի Իլիզէ Տեւոյոտին, որ սակայն կը մերժէ երիտասարդ բանաստեղծի սիրտին սիրավառ բաբախումները: Տարիներ ետք՝ 1877-ին, Անաթոլ Ֆրանս կ'ամուսնանայ Վալերի Կերէն տը Սովիյի հետ: Տասնմէկ տարի ետք սիրային նոր կապ մը կը հաստատուի իր եւ գրագիտուհի Մատամ Արման Տը Քայավէի միջեւ, որ Ֆրանսայի Գ. Հանրապետութեան (1870-էն ետք) գրական յառաջապահ դէմքերէն մէկն էր:

Ինչպէս ֆրանսացի ականաւոր շատ գրողներու՝ Անաթոլ Ֆրանսի հետ ալ Արշակ Չօպանեանի գրական կապերն ու մտերմութիւնը իւրայատուկ են:

Արդարեւ, 16 Յունիս 1900-ին, 28-ամեայ երիտասարդ գրող եւ բանաստեղծ, համակ կենսախինդ աւիւն յորդող Արշակ Չօպանեան կազմակերպչական աշխատանքի մը գլուխ անցած, Փարիզի Վոտվիլէ դահլիճի սրահին մէջ կը կազմակերպէ գրական-երաժշտական ցերեկոյթ՝ ի նպաստ հազարաւոր հայ որբերու, որոնք կորսնցուցած էին իրենց ծնողները Համիտեան «կոտորածներ»ու ժամանակ, 1890-ականներու կէսերուն: Այս ցերեկոյթին Չօպանեան նպատակ ունէր ֆրանսական հասարակութեան եւ ընդհանրապէս եւրոպական լայն զանգուածներուն ծանօթացնել Հայ մշակոյթը, մասնաւորապէս՝ այդ շրջանակներու ողջ խղճմտանքն հանդիսացող մտաւորականութեան:

Ցերեկոյթին կը մասնակցէին փարիզեան թատրոններու ամենայայտնի արուեստագէտները, իսկ օրուան հիւր բանախօսն էր մեծ մարդասէր ու հայասէր, բանասէր, բանաստեղծ, վիպագիր, թատերագիր եւ գրաքննադատ Անաթոլ Ֆրանսը, որ ցերեկոյթէն երեք օր առաջ, ֆրանսական «Լը Ֆիկարօ» թերթին մէջ ստորագրած էր «Որբերուն Համար» խորագիրով հոգեցունց յօդուած մը, զոր ան արտասանեց – որոշ յաւելումներ ալ կատարելով – այդ օր հանդիսութեան:

Հայ ժողովուրդի արդար դատին ու անոր իրաւունքներուն ի խնդիր Անաթոլ Ֆրանսի շեշտուածօրէն նուիրաբերումն ու բարձրաձայնումը արդէն կու գային 1894-1896 թուականներէն՝ օսմանեան կայսրութեան հայաբնակ շրջաններուն մէջ ալեխռով օրերէն:

Ֆրանսացի մեծ հիւմանիսթը այդ օր իր բանախօսութեան ընթացքին յայտնեց, որ հայ որբերու օգտին իր ելոյթը «ինքնաբուխ զգացումի, զգացական զեղումի արդիւնք է», երբ իմացած է, որ «Արշակ Չօպանեան, խրոխտ ու գորովալից հոգիով բանաստեղծ մը» (Ֆրանսի խօսքերն են) կազմակերպած է այս ցերեկոյթը:

Յիրաւի, Անաթոլ Ֆրանսի յօդուածն ու ելոյթը խոր տպաւորութիւն ձգեցին ոչ միայն Ֆրանսայի մտաւորական շրջանակներէ ներս, այլեւ մինչեւ Եւրոպայի հեռաւոր անկիւնները: Եւրոպական բազմաթիւ թերթեր ամբողջութեամբ տպեցին Ֆրանսի յօդուածը եւ վելուծական, գրադատական էջերով լայն տեղ տրամադրեցին իրենց սիւնակներուն մէջ հայ ժողովուրդի արդար դատի ու պայքարի մասին։

Եզրափակիչ խօսքով հանդէս գալով Չօպանեան, «Հայ Ցեղին Դերը Պատմութեան Մէջ» նիւթով վեր առաւ հայ ժողովուրդի ճակատագրորոշ պայքարին մէջ Ֆրանսայի յառաջապահ մտաւորականութեան կեցուածքն ու հայանպաստ դիրքորոշումը, երբ եւրոպական շատ երկիրներու կառավարութիւններ՝ ներառեալ Ֆրանսայի կառավարութիւնը, անտարբեր կեցուածք դրսեւորեցին հայ զոհերուն նկատմամբ:

Այդ օր Անաթոլ Ֆրանսի բանախօսութեան յաջորդեցին հայ քերթողներու ֆրանսերէնի թարգմանուած գործերուն եւ Չօպանեանի «Օրօր Հայաստանի» քերթուածին ասմունքի կատարումները: Ֆրանսական «Էքօ Տը Փարի»ի, «Տէփան»ի, «Պիւլըթէն»ի շարքին ուշագրաւ էր մանաւանդ «Լա Ֆոնթ»ին անդրադարձը. «...Այս մարդասիրական ձեռնարկը միանգամայն յայտնութիւնն եղաւ Հայ Հանճարի: Հայ ազգի բանաստեղծներն ու երաժիշտները, արուեստի ներդաշնակութեան խորին զգացումներով մեզի արտայայտեցին հայոց հայրենիքին տառապանքներն ու անձկութիւնները, անոր անշէջ սէրը...»:                               

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիւով)

dzaghig2004@yahoo.com