|
KNDĞ?RU SIUERĞ T MUİŞJZŞL UĞUÇUMUZ SRUJŞUL TSRĞNDKRDZZŞĞND AŞI WUĞUÇŞĞNDKRDZZŞĞG |
|
?uzr sg +ğ uxu< Riğuwtlr Fuğvuhşı Htzrusrz Ztkuzşuand şd Uhnd Iuhrr uğ=uwuöndz Sndausstı Htz Öuwrı aşxuquwzuwrz .+iumjndkrdz sg ndzşjuz Usşğrmuwr Zu.uüua Kğusyr aşı^ wşınw ul wuwıuğuğşjrz nğ sşmzumtıg mg ezşz erduzuürıumuz wuğuçşğndkrdzzşğnd^ iınğuüğşlnf znğ ausuquwzuürğ sg! Uğuçumuz Srujşul Tsrğndkrdzzşğnd rb.uzndkrdzzşğg huwsuzuürğg iınğuüğşlt şı= wuwıuğuğşjrz nğ uirmu erduzuürıumuz huısumuz znduonds sgz t şd ousçuw hrır çuzuw nğ Riğuwtlr aşı wuğuçşğndkrdzzşğg çzumuznz üzuj=r fğuw eğndrz^ zuşd uhuanfndr ıuğu,=ubğ<uzuwrz uzfıuzündkrdzg! Uwi öuğüujndsg =zzueuındkrdzzşğnd şd euıuhuğındsr ışpr ındud Kndğ=rnw st<^ =uzr nğ U- Huwsuzuürğg huıoux euğqud nğ Kndğ=rnw şd Uğuçumuz Srujşul Tsrğndkrdzzşğnd &UST/ aşı erduzuürıumuz muhşğg uzşlr suızndrz! Uwi +ğşğndz rb.uzndkşuz =ndlrizşğtz zşği +ğumuğür fğuw t erduzuürıumuz wuğuçşğndkrdzzşğg muişjzşlnd auğjg! Iuüzuhg ,zndze uxud uwz çuzt şı= şğç UST şd Riğuwtl iınğuüğşjrz .upupndkşuz huwsuzuürğ sg^ nğndz st< UST {uzışi m'uxzt hupşiırzjrzşğnd mus=g´ şd {mşp,udnğ´ m'nğumt Hupşiırzr rb.uzndkrdzzşğnd huandu,=g! Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Tğınpuz^ uğquüuzüşlnf ausuquwzuüğrz^ zbşj nğ ağuauzüu, t nğhtiör Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Stflrdı Vufndb+plnd muişjzt Uhnd Iuhrr aşı erduzuürıumuz wuğuçşğndkrdzzşğg! Giı Zu.uüuarz^ auduzumuz t zuşd nğ USTtz şı muzvndr Kndğ=rnw eşihuzg! Uxrkg wuğsuğ zmuışlnf^ Zu.uüua Tğınpuz uzüus sg şdi fşğuauiıuışj nğ Kndğ=ru muzüzu, t hupşiırzjr cnpnfndğer mnp=rz! |
|
Auwuiıuzr Fuğvuhşır auğjuöğnwjg% Hr- {MĞZUZ? :UPUPNDKŞUZ AUİZRL^ ŞKT UIĞHTWOUZ FUIZT UWZ ZNWZ ORÜŞĞG^ ÖNĞİ SŞZ? MG ÜNĞ;UEĞŞZ?´ |
|
Aupnğeufuğg auğjndj^ kt Auwuiıuzg hrır buğndzumt# szul Xndiuiıuzr eubzumrjg^ kt# hrır buğcr ethr Şdğnsrndkrdz nd ZUK*! Zrmnl Yubrzşuz r huıui.uz^ gzeü,şj^ nğ Auwuiıuz mg buğndzumt szul Xndiuiıuzr xuösufuğumuz ünğ,gzmşğg! Uznğ öndüuaşx^ Auwuiıuzg zşğ=rz- Fuğvuhşıg gzeü,şj nğ xuösufuğumuz ünğ,gzmşğndkrdzg mg zbuzumt şğmuğucusmtı ausuünğ,umjndkrdz^ iumuwz Auwuiıuz lud wuğuçşğndkrdzzşğ ndzr Rğuzr aşı^ znwz=uz lud wuğuçşğndkrdzzşğ% Srujşul Zuauzüzşğndz aşı! Auwuiıuzg cnpnfğeufuğumuz şğmrğ t^ şd gzeersndkrdzg uöuı+ğtz m'uğıuwuwıt rğ ışiumtıg^ giud Yubrzşuz^ uzeğueuxzulnf gzeersu.+izşğnd =zzueuındkrdzzşğndz! {Şi ndğu. şs^ nğ Auwuiıuzr st< gzeersndkrdzg arsu mg ünğ,t udşlr uöuı^ =uz zu.=uz wşpuyn.ndkrdzg´^ bşbışj uz! |
|
ÜŞĞUÜNWZ ANÜŞDNĞ :NĞANDĞER CNPNFG |
|
*ğumuğüuwrz auğjşğnd =zzuğmndsrz uzjzşlt uxu<^ cnpnfumuzzşğg up+kşjrz Lrçuzuzr st< huıuau, huwkndsr önaşğnd wrbuıumrz^ fbıumjndkrdz wuwızşlnf uznzj auğuöuızşğndz^ zuşd ö+ğumjndkrdz% Lrçuzuzr cnpnfndğerz! Uwi muhumjndkşusç ışpşmujndşjud nğ Üuğşürz Ç$ Auwğuhşıg szuwndz muhr st< şpu, t Sş,r Iuzz Mrlrmrnw Muknprmnirz aşı nd ışpşmujndu,% auw ausuwz=r uxmuw .zerğzşğnd suirz! Lrçuzuauwndkşuz ö+ğumjşlnd ausuğ Suwğ Uknxr mnpst 100 auöuğ ınluğ yn.uzjndu, t Sş,r Iuzz Mrlrmrnw Muknprmnindkşuz! Cnpnfr +ğumuğür fğuw gzeüğmndu, trz şmşpşjdnw kşsumuz^ mğkumuz^ gzmşğuwrz nd şmşpşjubrzumuz ,ğuürğzşğnd suirz auğjşğ^ auwğşzumuz- *ğumuğüuwrz srdi auğjg mg fşğuçşğtğ ehğnjumuz euiuzrdkşğnd st<tz Auwuiıuzşuwj şmşpşjdnw huısndkrdz euig auzşlnd ktsuwrz şd uwi uxzvndkşusç Mğkndkşuz^ Ürındkşuz^ Sbumnwkr nd Suğöuz=r Zu.uğuğndkşuz &MÜSS/ nğeşüğu, erğ=nğnbsuz! Suwğ Uknxr mğkumuz auğjşğnf wuzqzu.ndsçr uışzuhşı Sr=uwtl Şhi$ U<uhuaşuz uğquzuüğşj nğ ktşd MÜSS Zu.uğuğndkşuz aşı imöçzumuz ausuquwzndkrdzzşğ şpu, trz^ Auwuiıuzşuwj Şmşpşjrz ünğ,zumuz üşızr fğuw şğçş= vgzeüğmndşjud euiuzrdkşğnd vuynğnbrvzşğnd zu.uü,şğnd suirz =zzuğmndszşğnd ünğ,gzkujrz st<! Udşlr_z^ giı znğ nğnbndszşğnd^ humiu, şz auwuürıumuz euiuzrdkşğnd cusşğg^ uğquzuüğndu, şz cusuzumuüğumuz i.ulzşğ! Aumuxum çuösukrd auduiırujndszşğnd şd hzendszşğnd^ Auwnj şmşpşjdnw huısndkrdz euir üşğumbrx suig endği auzndu, t ehğnjumuz ,ğuürğzşğtz! Zbndşjud nğ sıuanündkrdzzşğnd suirz zusum sg wuzqzndu, t MÜSSr Zu.uğuğndkşuz^ iumuwz juğe huıui.uz vt iıujndu,! ÜA: öşmndjnds sg lişj zuşd Suwğ Iuouğr znğnündkşuz üzuj=r suirz! Sndbşp Şhi$ Çuçuwşuz cnpnfumuzzşğnd ndbueğndkşuz wuzqzşj muıuğndu, ub.uıuz=g şd uxmuw ecnduğndkrdzzşğg! Zbndşjud nğ ausuouğumr ızışiumuz ,uzğ aşışduz=zşğnd huıouxnf euzeupu, t zuşd auzüuzumndkrdzg^ çuwj sş, wnwişğ muz nğ znğnündkrdzg uduğırz hrır auizr 2021 kndumuzrz! Zşğmuzşğg uzeğueuğquz zuşd ausuouğumr aşışduz=nf şğmğr st< iışp,ndu, ızışiumuz ,uzğ froumrz nd auduıujşul cnpnfndğerz +üzndkrdz jndjuçşğşlnd uhuüuw ,ğuürğzşğndz! ÜA:r cnpnfg uduğırz auiud Üuğşürz Ç$ Muknprmnir +ğazndkşuz .+i=nf! |
|
?NĞNZUWR AUSUOUĞUMR ŞĞTMNDUW JNDJUZRBZŞĞG% AUWUİIUZR ND KNDĞ?RNW ST> |
|
Şğtm Auwuiıuzr st< uğquzuüğndşjuz 196 znğ fuğumumrğzşğ^ gzeauzndğ krdg auijzşlnf 41 auöuğ 495r! Suanduz eth=şğnd krdg 3 tğ! Uhu=rzu,zşğnd krdg udşljud 320nf^ gzeauzndğ krdg çuğqğujzşlnf 34 auöuğ 484r! Şğtm sşxznp arduzezşğg 86^ 68 şd 70 ıuğşmuz trz şd ndztrz =ğnzr= arduzendkrdzzşğ! ?nğnzuwt sşxznpzşğnd gzeauzndğ krdg auiud 817r! Üulnf Kndğ=rnw^ şğtmnduw jndjuzrbzşğnd ausuquwz uğquzuüğndşjud fuğumr 1226 znğ eth=! Uhu=rzu,zşğnd krdg euğqşul udşlr =rv tş 923! Şğtm rğşzj mşuz=g mnğizjndjrz 22 arduzezşğ^ sşxznpzşğnd gzeauzndğ krdg auijzşlnf 5934r! Uwi huandz fuğumumrğzşğnd 7$8 ınmnig kn=uçnğç ndzr^ 656 arduzezşğ ul ,uzğ nd ,uwğuwşp ,uzğ froumnf mg euğsuzndrz! |
|
AULTHR ST> HİUMUQŞD CUAĞG ŞĞTM :LŞJ 6 ÇCRBMR MŞUZ?$ ŞĞMND?G% AUW |
|
|
|
CGZŞDR UXU>ZNĞEUMUZ IŞPUHUAR AUZERHNDSG% MUĞ* YUWLUZR AŞI |
|
Auzerhsuz gzkuj=rz şğmnd=g auoşlr nd muğşdnğ öğnwj sg ndzşjuz Auwuiıuzr^ İyrdx=uauwndkşuz nd suizudnğuçuğ Hnliuauwndkşuz .zerğzşğnd suirz! Wrbşjzşz= nğ Ündiuz Fuğeuhşı uğsuızşğnf İuindzjr t^ uz ndinds uxu, t Hnlinw st<^ rim anüşdnğ mğkndkrdzg% Şğndiuptsr Sruçuzndkşztz zşği! Sr<nj sg anz nğhti lndiuğuğuhşı ihuiudnğşlt şı=^ fşğ<rz ıuğrzşğndz ,uxuwndkşuz mnvndu, t Öndrjşğrnw auwnj kşstz zşği^ fuğşlnf Uxu<znğeumuz Işpuhuar hubı+zg! |
|
Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Տարիներ ետք, 1914- ...Լսէ՛ ինծի, Ոսկեղէն- Առատութեանց պարգեւիչ եւ Տիրուհիդ հին հայոց, Նաւասարդի առաւօտով Քու նախկին ցեղդ ահաւասիկ կը ցնծա՜յ... Թո՛յլ տուր որ ես ծնրադիր ձեւիդ առջեւ աղօթեմ...: Արուեստագէտ սերունդին մեծագոյն բանաստեղծներէն ան՝ Սիամանթօն, որ Վահան Թէքէեանի, Դանիէլ Վարուժանի եւ Միսաք Մեծարենցի հետ կը կազմեն քառագագաթ քանքարը առաջին գիծի վրայ դասուող արեւմտահայ քերթողութեան: Իր ժամանակաշրջանը՝ Համիտեան արիւնայեղց ողբերգութիւններով, զահանդական հալածանքներով ու հրդեհներով լեցուն, նոյն ատեն սակայն իր ժողովուրդին ճակատագիրին ամրօրէն կապուած մնալու հաստատակամութեամբ կը դրսեւորուի: Առաւել, միշտ ժողովուրդին կողքին մաքառելու իր վրիժացայտ կարմիր կամքն ու յանձնապաստան հաւատքը, բանաստեղծը յար մղած են յառելու Արդարութեան ծագելիք Արշալոյսին, կապոյտ հորիզոնի անպարագծութեան վրայ զանակ առ զանակ շարելու իր բոցաշունչ բանաստեղծութիւնները՝ առջինեկ «Դիւցազնօրէն»ի ըմբոստագին երգերէն մինչեւ կարապի երգը եղող «Սուրբ Մեսրոպ» պոէմը: Մեծ դասականներու շարքին, բայց ներաշխարհով խորապէս ռոմանթիք, այլեւ Սէմպոլիսթ դպրոցի կարկառուն ներկայացուցիչներէն մին, իրապաշտութեամբ սնանող արտասուաթուրմ – ո՛չ լալկան – բանաստեղծութիւնները Սիամանթոյի՝ հայրենի երկրին ու ծննդավայրին, պարտէզներուն, անտառներուն ու առուակներուն, հովիտներուն ու դաշտերուն դիմող ուժականութիւն, առնավայել գրաւչութիւն մ'ունին անխառնօրէն եղբայրական, որոնք սնուցիչ սէր յորդեցնող տպաւորիչ պատկերներով եւ առանց պարտասելու, մինչեւ իր կեանքին վերջը, հալածեցին ու երգեցին բոմբիւնամբարձ Յաղթանակին Արշալոյսը, որուն բագինին առջեւ ի վերջոյ ինկաւ ան եղերականօրէն, 1915- Առողջ ազգայնականութեան վրայ խարսխուած ու երկինքն ի վեր աշտարակուող իր երգերուն հզօր երեւակայութեամբ երկնասլաց երիվարը ան՝ Սիամանթօն, Վարուժանին հետ, 1910-
Սիամանթօ, ծնեալ Ակն, իր կրթութիւնն ստացած է Պոլսոյ Գումգափուի Միրիճանեան դպրոցի եւ Սկիւտարի Պէրպէրեան վարժարանին մէջ: 1894- Առաջին բանաստեղծութիւնը՝ «Աքսորուած Խաղաղութիւնը» (աւելի ուշ՝ «Մահուան Տեսիլք»), որ յայտնի է «Կոտորած» խորագիրով, լոյս կը տեսնէ 1898- «Դիւցազնօրէն»էն ետք, 1905- 1907- ...Այգեկութքի արշալոյսն էր այս առաւօտ, Հին օրերու նոյն աղբիւրն, հնձանին դէմ՝ Մեր մանկութեան հայելին եղած աւազանին մէջը կ'երգէր, Այնպէս երգ մը որ միմիայն որբութիւնը կը հասկնայ...: Այգիներուն մէջ ողկոյզները որթերէն վար, Տարագրին ճամբաներուն դէմ սպասող՝ Յոյսէն վառուած սրտերուն պէս կ'այրէին...: Եւ բիւրաւոր հատիկները ամէնօրհնեալ խաղողին, Հայրենիքիդ կապոյտին տակ վերածաղկող՝ Գիշերներու աստղերուն չափ էին անթիւ...: ................................................................................... Ես՝ սարսափէս դողդոջուն... ինք՝ գորովէն զիս գրկելով, Իր ձեռքերն մազերուս մէջ մխրճելէն... Ցնծութենէն կամ հին յոյսէն հեծեծելով՝ ըսաւ ինծի. - Բայց իմ հոգուս ու սրտիկիս սուրբ պտուղն ես... Շատերուն պէս, ես ալ օր մը, ձեր բոլորին համար մեռայ... Եւ ծնած օրէդ եւ արեւէդ մինչեւ այսօր, Այս այն տարին է՝ առաջին, Ուր հայութեան այգիներուն որթատունկերը կարմիր, Գրէ՛ եղբօրդ, առանց արեան են ծլեր...:- Հին քաղցրութեանց ստուերն այս՝ յստակ աչքերս թրջեց, Եւ մութին մէջ, իր պատանքովն աստղերուն տակ հեռանալէն, Ուրուականը ետ դառնալով՝ – իրա՞ւ արդեօք մեր հայրն էր – Ուրուականը ետ դառնալով՝ Այգեկութքէն դարձողներու թափօրներուն եւս ըսաւ. - Օրհնեալ ըլլա՛ք, երգեցէ՛ք, օրհնեալ ըլլաք բոլորդ ալ, Եւ հաւատացէ՛ք աւետիսիս, գարուններու ձեր նոր գինին, Արդարութեան եւ ձեր կամքին օրէնքին տակ, Այսուհետեւ ձեր սափորէն կամ արծաթէ դաշխուրանէն, Հաւատացէ՛ք, առանց արեան պիտի խմէք...: 1912- Սիամանթօ հանդիսացաւ այն անզուգական բանաստեղծը, որ ձեւ տուաւ ազատ չափի բանաստեղծական արուեստին, եղաւ անոր հիմնադիրն իսկ, հարստացուց եւ զարգացուց արեւմտահայ լեզուն՝ բառամթերքով ու լեզուամտածողութեամբ, ոճային իւրօրինակ յատկանիշերով: Մեծ բանաստեղծը իր միւս գրչեղբայրներուն՝ Դ. Վարուժանի, Գր. Զօհրապի, Ռ. Սեւակի, Ռ. Զարդարեանի, Երուխանի, Թլկատինցիի եւ բազմաթիւ ուրիշներու հետ զոհ գնաց 1915- «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ dzaghig2004@yahoo.com |
Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuz =uzr sg +ğ uxu< auğjuöğnwj ındud Hr-
11-
Fşğ<rz +ğşğnd ındşulzşğg jnwj mndıuz nğ ?nğnzuwr ausuouğumg aumumbxr ıum uxzndu, t Auwuiıuzr st<^ fuğumumrğzşğnd krdg mg humir^ mg humir krdg zuşd uwz arduzezşğnd nğnz= mg euğsuzndrz arduzeuznjzşğnd st<^ muz arduzezşğ^ nğnz= ktşd fuğumndu, şz^ çuwj arduzendkrdzg kşkşd m'uzjgzşz nd ındzşğnd st< mg euğsuzndrz% çcrbmzşğnd aimnpndkşuz zşğ=şd!
Ndğçuk^ 14 *üniıni 2020rz^ Aulth ağucşbı ındud hiumuqşd cuağnf fuğumndu, 6 çcrbm-
Cgzşdr Uxu<znğeumuz Işpuhua Ündiuz Fğe$ Ulouzşuz nğ uwi +ğşğndz =upu=i mg üızndr^ auzerhnds sg ndzşjud auwuöür şğşiyn.uz Muğ+ Yuwluzr aşı!
Հայկական տոմարի Նոր տարուան՝ Նաւասարդի տօնական առաջին օրերուն էր ծնած արեւմտահայ քերթողութեան խոշորագորն ներկայացուցիչներէն՝ Սիամանթօն (Ատոմ Եարճանեան՝ բուն անունով, Խարբերդի նահանգի Ակն քաղաք, 15 Օգոստոս 1878 – Անքարա, 1915), 142 տարի առաջ այսօրուան պէս, 15 Օգոստոսին:
Արդարեւ, 1900-