ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
80. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 22 ՕԳՈՍՏՈՍ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

Zu.uüua Tğınpuzr şğtmnduz öüuwujndzj udşırig

hrır yn.t huısndkşuz üzuj=g

KNDĞ?RU NDCUZRDKR ND ÇZUMUZ MUÖR SUĞÖT ZŞĞİ HRIR EUXZUW UXU>UIUĞ ŞĞMRĞ


Kndğ=ru şğtm jz,ndkşuz +ğ sg uhğşjud Zu.uüua Tğınpuzr mnpst ığndu, udşırir lnwirz ıum! Şğmnd +ğt r fşğ uğetz uxu<rz zbuzzşğg wuwızndu, trz uwz çuğr lndğrz^ nğ şğtm% Ndğçukr up+k=tz fşğ< hrır yn.uzjndtğ cnpnfndğerz! Ktşd wuwızr vtğ kt rzvr# suirz tğ uwe çuğr lndğg^ çuwj şzkueğndkrdzzşğ mg bğ<trz nd buışğ mg muğ,trz nğ uwe lud lndğg hrır üuğ Uğşdşlşuz Sr<şğmğumuzr st< *ğndv Ğtri aşıuö+ırv zudndz mnpst muıuğndu, nğnzndszşğtz! Çuwj uwi şzkueğndkrdzg i.ul endği şmud! Lud lndğg mndüuğ n_v kt Sr<şğmğumuztz^ uwl İşd ;nftz! (ukra aşıuö+ırv zudndz mnpst İşd ;nfnd st< muıuğndu, yzıxınd=zşğnd gzkuj=rz wuzmuğ, üızndu, tğ çzumuz muör huaşiı sg nğ 320 srlrux sşkğ .nğuzuğe ıuğu,ndkrdz ndztğ şd nğ mg üızndtğ 3 auöuğ 500 sşkğ .nğndkşuz st<!

Uirmu öüuwujndzj ürdı sgz tğ nğ usçnp<nfrz mğzuğ yn.şl Kndğ=rnw erğ=g sr<uöüuwrz ağuhuğumr fğuw =uzr nğ Kndğ=ru uwi ürdır bznğard hrır eueğtğ Rğuztz mus Xndiuiıuztz çzumuz muö üznp mus ndğrbzşğnd çzumuz muörz yn.ueğndkşuz uzj= ındnp şğmrğ sg gllulnd şğmğnğeumuz muğüufroumtz nd hrır euxzuğ rğ çzumuz muög zşğitz auwkuwknp uxu<zumuğü şğmrğ! Uwi ürdıg çuğşçu.ındkrdz sgz t nd muğşdnğ ul t nğ mg öndüuerhr orbe uwz bğ<uzrz şğç Xndiuiıuzr nd Rğuzr aşı Kndğ=rnw ausuquwzndkrdzzşğg fşğ<uzulnd s+ı trz şd Kndğ=ru bndınf hrır hrır üızndtğ znğ iumuğmndkrdzzşğnd işsrz fğuw!

Çzumuz muör ürdıg arsu uwlşdi mg ö+ğujzt Kndğ=rnw qşx=g^ uwz şğmrğzşğg nğnz= juğe Kndğ=ruz muğür çşğşlnd ausuğ .npnfumzşğg ünjşlnd ihuxzulr=zşğ m'gztrz^ uimt fşğ< hrır vmuğşzuz ünğ,u,şl uwe .upu=uğıg!

Uwi ürdıg mg ö+ğujzt Kndğ=rnw qşx=g sr<uöüuwrz ağuhuğumr fğuw^ çuwj mg ö+ğujzt zuşd Zu.uüua Tğınpuzr qşx=g zşğ=rz ağuhuğumr fğuw! Tğınpuz znğ çuğşzrb sg buaşjud şd uxudşl şdi ö+ğujndj rğ nd U-Üt-Yt mndiumjndkşuz =upu=umuz erğ=g! Uzbndbı ıumudrz ustz rzv huığuiı vt şd Kndğ=ru şğmuğ ub.uıuz= hrır ıuzr nğhtiör rğumuzujzt üızndu, çzumuz muör huaşiıg +üıuünğ,şlr euğqzşlnd ausuğ! Mg muğ,ndr nğ 2023rz Kndğ=ru uwlşdi hrır muğşzuw uğıueğşl rğ çzumuz muög! Suizuütızşğg ausumuğ,r= şz nğ şkt ustz rzv lud gzkuzuw nd Kndğ=ru rğumuzujzt uwi znğ ürdırz +üıuünğ,ndsg^ ıuğu,=ubğ<uzr huısndkrdzz ul hrır gzeüğmt znğ ndppndkrdz sg! Kndğ=ru fşğ<rz ıuğrzşğnd gzkuj=rz buı ub.uıuz= mg ıuztğ sr<uöüuwrz ağuhuğumr fğuw mbrx ndzşjnp şğmrğ sg gllulnd ausuğ^ arsu uwi öüuwujndzj ürdınf u_l udşlr mg ö+ğujzt rğ erğ=g!


Xndınl) :uxuışuzr {Önwü uğşüumzşğ´ uzeğuzrm jndjueğndkrdzg%

{Stjj+´ aşxuışirlr muwuztz

UWİ ZU:UQŞXZNDKRDZG UZZU:UETH UXRK T AUWMUMUZ SBUMNDKUWRZ CUXUZÜNDKRDZG ZŞĞMUWUJZŞLND IŞİUMTIT


Fupg ürbşğ uğndşiır uzzu.ueth iışp,uünğ,ndkrdz sg hrır iyxndr sr<uöüuwrz aşprzumudnğ {Stjj+´ aşxuışirluwrz muwuztz^ nğ ndzr udşlr =uz 60 srlrnz erınğe% ub.uğar vnği ,uüşğndz fğuw şd nğ euiumuz şğucbındkşuz ustztz aşprzumudnğ nd irğndu, muwuzzğtz stmz t^

Uğeuğşd^ auwuiıuzjr ausçududnğ huğndinwj Xndınl) :uxuışuzr {Önwü uğşüumzşğ´ uzndz hultr uzeğuzrm jndjueğndkrdzg 23 *üniıni Kndğ=rnw cusnf cusg 22$10rz hrır iyxndr wrbşul muwuztz nd 80 şğmrğzşğnd st< uğndşiır srlrnzudnğ irğuauğzşğ uxrkg hrır ndzşzuz aupnğendşlnd auwmumuz sbumndkuwrz cuxuzündkşuz aşı!

{Stjj+´ muwuztz uwi iışp,uünğ,ndkrdzg iyxşlnd zu.uqşxzndkrdzg mşuz=r mnvndşjud {Hult-2021´ arszueğusr sr<njud^ nğ arzü ıuğnduz huwsuzuürğ iınğuüğşj Stjj+ muwuzrz aşı şd uwe muwuzrz bznğaşj {Önwü uğşüumzşğ´g aupnğeşlnd rğudndz=g! Uwi hultz {Stjj+´r auğkumr fğuw iyxndşlr= uxu<rz iışp,uünğ,ndkrdzz t nğ mg zşğmuwujzt auwmumuz kuışğumuz uğndşiıg^ aşışduçuğ uzzu.ueth muğşlrndkrdz mg iışp,t auwmumuz uğndşiıg^ sbumndkuwrz cuxuzündkrdzz nd uğct=zşğg ub.uğarz jndjueğşlnd ışiumtıt!

{Önwü uğşüumzşğ´g arszndu, t Üğrünğ Zuğşmujrr {Suışuz npçşğündkşuz´ fğuw! Uwi zşğmuwujsuz st< stmışpndu, şz euiumuz^ cusuzumumrj^ znğ euiumuz şd ary-any noşğg! İışp,uünğ,ndkrdzg mg çupmuzuw şğmnd uğuğzşğt! Şğucbındkrdzg audu=umuz t% Subınj^ Zuğşmujr^ Uluz Wnfauzzti^ Uğus :uvuığşuz^ Uxz+ Huhuouzşuz^ Udşı Itğıtğşuz şd Ubnı Uğrşuz! {Önwü uğşüumzşğ´g sr<uöüuwrz zu.uür, sgz t nğnd muösrz st< gzüğmndu, şz n_v sruwz Auwuiıuzr uöüuwrz +ytğuwrz kuığnzr huğnpzşğ^ uwl zuşd Ouçnztz^ (ğuziuwtz^ Usşğrmuwtz^ Wndzuiıuztz nd Riğuwtltz hultr huğnp-huğndarzşğ! Ül.udnğ% Zuğşmujrr eşğuhuğnf auzeti mndüuw Bkndkmuğır +ytğuwr nd hultr kuığnzr sşzuhuğnp Uğstz Öuöşuz! It=+ğzşğz nd öüşiızşğg huığuiındu, şՌՈՒՏՈԼՖ ԽԱՌԱՏԵԱՆ Arszndşlnf uzjşulr nd zşğmuwr fğuw^ {Önwü uğşüumzşğ´g mg jnlujzt Auwuiıuzr ıhudnğrv iışp,uünğ,umuz cuxuzündkrdzg% 21ğe euğnd hğrisumnf^ euxzulnf znğuğuğ^ cusuzumr^ auwmumuz nd ausgzeauzndğ uğndşiır ünğ, sg! Uwi iışp,uünğ,ndkrdzg mg auiıuıt Auwuiıuzr uğerumuzndkrdzg% nğhti suğemndkşuz buğndzumumuz zşğeğnds!

Fupnduw uxu<rz jndjueğndkşztz şı=^ zşğmuwujndsg hrır iyxndr zuşd 29 *üniınirz &Kndğ=rnw cusnf cusg 19$10rz_^ wşınw 9 şd 15 İşhışsçşğrz &Kndğ=rnw cusnf cusg 10$15rz şd 14$20rz/! Erışl ıuz= nğ uwi hultz muğşlr şpu, t zşğmuwujzşl Ağuwğ şd Uzzu Wnfzuzşuz arszueğusr anfuzudnğndkşusç^ 1915r auğrdğusşumr sr<njuxndszşğnd bğ<uü,nf! Şğşduzşuz jndjueğndkrdzg ışpr ndzşju, t 27 Suwri 2015rz!


Kndğ=ruwtz çnpn=zşğtz {uöuışlnd´ ausuğ

ÖNDRJŞĞRU *ĞTZ? MG YN:T


Kndğ=ru huğçşğuçuğ çnpn= mg zşğmuwujzt Öndrjşğrnw rb.uzndkrdzzşğndz^ huauz<şlnf nğ euıuğuzr ux<şd muzüzrz çnlnğ uwz uzqşğg^ nğnz= zu.uırz=zşğ mg azvşjzşz Zu.uüua Tğınpuzr auijtrz! Uwe huauz<zşğtz uöuışlnd ausuğ Öndrjşğrnw Euıumuz Zu.uğuğndkrdzg nğnbşj ynyn.ndkrdzzşğ muıuğşl {hşındkşuz pşmufuğzşğnd uzqg frğudnğşlg´ +ğtz=r st<!

Mg zbndr nğ +ğtz=r st< ynyn.ndkrdzzşğ gzşlnd ausuğ Euıumuz Zu.uğuğndkşuz rğudumuz wuzqzu.ndsçg qşxzuğmu, t ub.uıuz=r nd sıuerğ t İuasuzueğndkşztz auzşl {hşındkşuz pşmufuğzşğz nd muxufuğnğndkrdzzşğg frğudnğşl´ w+endu,g!

Öndrjşğrnw euıumuz suğsrzzşğg fşğ<rz ıuğrzşğndz çudumuz luwz cusuzum mg fuızşz Kndğ=ruwtz iıujndu, ersndszşğg =zzşlnd ausuğ! Kndğ=rnw rb.uzndkrdzzşğg çuösrji ersu, şz Öndrjşğrnw^ huauz<şlnf nğ euıuğuzr ux<şd muzüzrz uwz uzqşğg^ nğnz= mg =zzueuışz U-Üt-Yt mndiumjndkrdzz nd Zu.uüua Tğınpuzg!

Mg bşbındr nğ 2016 kndumuztz srzvşd uwi+ğ Kndğ=ru Öndrjşğrnw rb.uzndkşztz mg huauz<t nğ udşlr =uz 30 uzqşğ euıuhuğındrz {Tğınpuzg frğudnğşlnd´ şd Y??r r zhuiı =uğnövndkrdz ıuzşlnd usçuiıuzndkşusç! Sruwz kt Öndrjşğrnw rb.uzndkrdzzşğg sşğcu, şz huauz<zşğnd sş, suig^ nğhti huıouxuçuzndkrdz zbşlnf nğ Y?? uğürlşul muösumşğhndkrdz sg vt Öndrjşğrnw st<!


XNDÇTZ İUZUSŞUZRZ BZNĞANDŞJUD

{UÖÜUWRZ AŞĞNİ´R ÇUĞQĞUÜNWZ MNVNDS


Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuzr sr<znğendkşuz gzeuxu<şlnf^ Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Uğstz İuğüişuz iınğuüğşj ausuhuıui.uz ağusuzuüğşğg% 199 örzndnğumuzzşğ huğüşduığşlnd suirz! Uwi örzndnğumuzzşğg Wndlrişuz xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd suizumrjzşğz trz^ nğnz= jndjuçşğu, trz suğıumuz sş, .röu.ndkrdz nd hubıhuzu, trz şğmğr hşıumuz iuasuzzşğg! Uznzj ağusuzuıuğg^ auğrdğuhşı Xndçtz İuzusşuz uğcuzujud {Uöüuwrz aşğni´r çuğqğuünwz mnvsuz^ nğhti ihuw şd ağusuzuıuğ sg nğ jndjuçşğu, tğ çujuxrm uğrndkrdz^ uzqzndğujndkrdz nd .röu.ndkrdz!

Xndçtz İuzusşuz 44 ıuğşmuz t! 12 Wndlrirz nd wu<nğenp +ğşğndz uz ası+ğtz pşmufuğu, tğ iuasuzzşğg hubıhuzşlnd xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg^ rğ uzqzumuz +ğrzumnf =u<ulşğu, tğ örzndnğzşğg^ muösumşğhu, tğ çuösukrd wuğqumndszşğnd muişjndsg nd uxuzj .zuwşlnd rğ işyumuz mşuz=g^ örzndnğzşğnd aşı sruirz rğumuzujndju, tğ ecnduğ ub.uıuz=^ mğju, tğ fşğlnd,şl nd üzuauışl rğufroumg^ muz.uışişl auduzumuz öuğüujndszşğg nd uzuxrm huaşl suğıumuz erğ=şğg!

Şğtm uz rğ huğüşdg iıujud Zu.uüuaumuz huluırz st< iuğ=ndu, wuındm uğuğnpndkşuz gzkuj=rz!


KNDĞ?RU HRIR YNĞQUĞMT ?NĞNZUWR ETS

 HUW?UĞR XNDİUİIUZR HUINDUİIG

Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğ (uağtıırz Ünou şğtm .+işlnf ?nğnzu cuağr ets huw=uğr sr<njzşğnd suirz^ erışl ındud nğ Kndğ=rnw st< hrır ynğquğmşz Xndiuiıuzr st< huığuiındu, huınduiıuzrdkg!

Zu.uğuğ Ünou erışl ındud nğ Kndğ=ru uxu<uğmzşğ iıuju, t Üşğsuzruwtz nd Vrzuiıuztz! Giı rğşz^ Kndğ=rnw st< mg sbumndr 13 huınduiıuzrdk^ nğnzjst 3g endği şmu, t uzuindzzşğnd fğuw ynğquğmndsr yndltz!

Uz wuwızşj zuşd nğ Kndğ=ru mg çuzumjr Xndiuiıuzr^ Üşğsuzrnw şd Vrzuiıuzr aşı^ uwe şğmrğzşğnd st< sbumndu, huınduiıuzrdkşğnd 3ğe yndlr ynğquğmndszşğg Kndğ=rnw st< rğumuzujzşlnd ausuğ!


Znğ ağuıuğumndkrdz Suwğ Uknxtz

AĞUHUĞUMNDŞJUD

USŞZUWZ AUWNJ MUKNPRMNİR IUĞŞÜĞNDKRDZG


Suwğ Uknx İ$ T<sru,zr ağuıuğumvumuz çucrzg lnwi gz,uwşj Usşzuwz Auwnj Üuğşürz Ç$ Muknprmnir 1951-2019 kndumuzzşğnd ıuğşüğndkrdzz nd mşziusuışzuürındkrdzg! Uwi ub.uındkrdzg ağuıuğumndkşuz huığuiıu, şz Suwğ Uknxr {Fuvt şd Kusuğ Suzndmşuz´ Suışzueuğuzr ız+ğtz Uğc$ I$ Uğuğuı ?azw$ H+pnişuz^ çuzuirğumuz ürındkrdzzşğnd kşmzu,nd Suğru Üğrünğşuz nd Ünauğ İuğüişuz! Ağuıuğumndkrdzg zndrğndu, t Fşauyux Auwğuhşır +,suz nd üuaumulndkşuz 20usşumrz!

Ürğ=g mg çupmuzuw şğmnd suit! Uxu<rz suig Üuğşürz Ç$ Auwğuhşır 1951-2019 kndumuzzşğnd ıuğşüğndkrdzz t^ şğmğnğe suiz ul% Auwnj Anfnduhşır mşziusuışzuürındkrdzg^ nğnd sr<njud kt_ sşğ+ğşuw auiuğumndkrdzg^ kt_ uhuüuw işğndzezşğg hrır muğşzuz luduünwzi ouzvzul nd uzmnpszumul şd uzuvux mşğhnf uğcşdnğşl Muknprmnir zu.uzqu.zerğ şd uğerdzudnğ 20usşuw ünğ,ndztndkşuz!

Ub.uındkrdzg zu.uışindu, t gzkşğjnpzşğnd luwz bğ<uzumrz^ wuımuhti uwz suizuütızşğndz ausuğ^ nğnz= mg öçuprz 21ğe euğnd uxu<rz şğmnd ıuizusşumr% Auwuiıuzşuwj Şmşpşjdnw huısndkşusç! Ürğ=g ıhuüğndu, t {İuğüri Üuçğrtlşuz´ arszueğusr sşmşzuindkşusç!

XUÖSRM ONDL(UŞUZR

UWJŞLNDKRDZG% HUIĞRUĞ?UĞUZ


Huığruğ=uğuztz mg ışpşmujzşz$-

Lrçuzuzuauw auzğu,uz+k nd irğndu, şğürv Xuösrm Ondl)uşuz 21 *üniıni 2020 Ndğçuk^ cusg 11$30rz^ uwjşlşj Huığruğ=uğuz şd gzendzndşjud Z$U$I$ İuaum Ç$ Huığruğ= İğçuöuz A+ğ mnpst! Auzerhsuz zşğmuw üızndşjud zuşd Uknxr Erduzuhşı% Üşğhı$ I$ Kukndl ;$ Fğe$ Uzndbşuz!

Suğeuirğumuz öüujndszşğnf ınünğndz şğrıuiuğe uğndşiıuütıg sr =uzr +ğnduz rğ uwjşlndkşztz +üındşlnf^ şmu, tğ Znğrz Usşzuhuındndkşuz^ =upu=ufuğumuz uwjşlndkşusç! Uz giud nğ uğetz sr =uzr +ğnduz gzkuj=rz lud ıhudnğndu, t% öüulnf Rikuzhndluauw mşuz=r anüşdnğ nd sbumndkuwrz auğiındkrdzg! Ausumğşlr ardğg şd Huığruğ= İğçuöuz Auwğg uzeğueuğquz Lrçuzuzr fşğ<şği mğu, ,uzğ mnğndiırz şd öğndjşjrz zuşd rzv rzv auğjşğnd bndğ<^ nğnz= suğemndkşuz +ğumuğüg mg öçupşjzşz! Uznz= gzeü,şjrz zuşd kt zşp cusuzumzşğndz rğşğ+üzndkrdzg suğemuwrz =upjğ huğıumuzndkrdz sgz t!

Znğrz İğçuözndkrdzg^ rğ bznğaumulndkrdzg wuwızşj uwjşlndkşuz ausuğ şd wu<npndkrdz supkşj Xuösrm Ondl)uşuzrz% rğ ünğ,ndztndkşuzj st<!


Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 66

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ



Ամերիկեան մամուլը՝ մասնաւորապէս, միջազգային գրական եւ մշակութային թերթերը՝ ընդհանրապէս, այսօրուան իրենց թիւերուն մէջ կ'անդրադառնան ամերիկացի անուանի բանաստեղծուհի, թատերագիր, երգիծաբան ու սուր երգիծախօս, պատմուածագիր եւ լրագրողուհի Տորոթհի Փարքըրի (ծնեալ՝ Տորոթհի Ռոչիլտ, Լոնկ Պրէնչ, Նիու Ճըրսի, 22 Օգոստոս 1893 – Նիւ Եորք Սիթի, 7 Յունիս 1967) ծննդեան տարեդարձին եւ հարկաւ անոր ստեղծագործական կեանքի փուլերուն, որոնք եղան փոթորկալից եւ արկածախնդրական դիպաշարերով զեղուն:

Իր ուշիմութեամբ, սրամտութեամբ, խորտակիչ խելացութեամբ, այլեւ 20-րդ դարու քաղաքայիններու իրերն ու շրջապատի իրադարձութիւնները լաւապէս դիտելու ատակութեամբ նշանաւորուող Տորոթհի Փարքըր, բնական է որ ունենար հակառակորդներ եւ իր վարկը նսեմացնել ուզող մարդիկ ալ, որոնց դէմ ան աննահանջ կամքով, առնական անզիջողութեամբ կուրծք տալով պայքարեցաւ մինչեւ իր կեանքին հուսկ շունչը: Պայքարեցաւ մինչեւ իսկ «Ալկոնքին Գրական Շրջանակ»էն ներս կարգ մը անդամներու դէմ, որոնց հետ ինք եւս մաս կը կազմէր: «Ալկոնքին Գրական Շրջանակ»ը տեսակ մը այն ակումբն էր, որ կ'ընդգրկէր Նիւ Եորք Սիթիի գրական, թատերական եւ արուեստի անուանի գործիչներ, համբաւաւոր երաժիշտներ: Անոնք 1919-էն 1929 թուականներուն յաճախ համատեղ հաւաքուելով «Ալկոնքին» պանդոկին մէջ, ճաշասեղանի շուրջ նստած ելոյթ կ'ունենային իրենց գործերը ներկայացնելով, երբեմն կատակաբանութեամբ ու սրամտութիւններով կը զրուցէին ներկայացնելով իրենց նորութիւնները: Տորոթհի Փարքըր կարկառուն անդամներէն էր յիշեալ ակումբին, որուն մաս կը կազմէին թատերագիր Շառլ Մաքարթհըր, երաժիշտ եւ դերասան Հարփօ Մարքս, հանրածանօթ երգիծաբան, խմբագիր եւ դերասան Ռապըրթ Պէնչլի, վիպագիր եւ թատերագիր ու թատրոնի քննադատ Ալեքսանտր Ուոլքոթ, վիպասանուհի, պատմուածագիր եւ թատերագիր Էտնա Ֆըրպըր, խմբագիր եւ լրագրող «Նիւ Եորք» թերթի խմբագիրներէն Ֆրանքլին Ատամզ եւ ուրիշներ:

33 տարեկան էր Տորոթհի Փարքըր երբ լոյս տեսաւ իր առաջին քերթողագիրքը՝ 1926-ին, «Բաւական Չուան» խորագրով: 47,000 տպաքանակով լոյս տեսած հատորը ունեցաւ արագ սպառում, բանաստեղծուհիին ապահովեց համբաւ եւ բազմաթիւ գրախօսականներ տպաւորապաշտ էջերով գրաւեցին զանազան թերթերու սիւնակները: ԱՄՆի հնագոյն թերթերէն համարուող «Տը Նէյշըն» շաբաթաթերթը (հիմնուած՝ 1865-ին), Փարքըրի քերթողութեան մասին այն ատեն հետաքրքրական վերլուծում մը կատարելով գրեց ի միջի այլոց. «Փարքըրի բանաստեղծութիւնը եփած է աղոտ հիւմըրով, սթափեցնող կարծր շերտիկներով եւ կպրապատ սեւափայլ վաւերականութեամբ»: Միւս կողմէ, «Նիւ Եորք Թայմզ»ը իբրեւ «անարժան» երկ, մերժեց հատորը եւ անոր բանաստեղծութիւնը որակեց «դեռատի կին». բան մը, որ բազմապատկեց ու ամրապնդեց Փարքըրին համբաւը եւ ան յաջորդաբար հրատարակութեան յանձնեց «Մայրամուտի Հրացան» (1928), «Մահ Եւ Տուրքեր» (1931), «Բանաստեղծութիւններու Ժողովածոյ» (1936), «Ծաղկաքաղ Բանաստեղծութեան» (1944) խորագրեալ հատորները: «ՄահԵւ Տուրքեր» հատորի հրատարակութենէն տարի մը առաջ բանաստեղծուհին լոյս ընծայած էր պատմուածքներու հատոր մը՝ «Ողբ Ապրողաց» (1930), երեք տարի ետք ալ՝ «Այսպիսի Հաճոյքներէ Յետոյ» (1933): 1939-ին՝ «Աստ Հանգչի» հատորը կը բովանդակէ նախորդ երկերէն առնուած պատմուածքներ, նաեւ երեք նոր պատմուածքներ, որոնց կը յաջորդեն «Պատմուածքներու Ժողովածոյ» (1942) եւ «Կրելի Տորոթհի Փարքըր» (1944) հատորները:

Թատրերգութիւններէն յիշարժան են «Մօտիկ Ներդաշնակութիւն»ը (1929) եւ «Նրբանցքի Կանայք»ը (1953): Ֆիլմագրութիւններէն՝ «Աստղ Մը Ծնաւ» (1937), «Քաղցր Սիրտեր» (1938), «Առեւտուրի Քամիներ» (1938), «Շաբաթավերջ Երեք Հոգիի Համար» (1941),«Հովահարը» (1949), եւ ուրիշ գործեր:

Կու տանք մեր կողմէ հայերէնի թարգմանուած կամ հայացուած նմոյշներ Տորոթհի Փարքըրի քառատող քերթուածներէն.-


ԱԼԵՔՍԱՆՏՐ ՏԻՒՄԱ ԵՒ ԻՐ ՈՐԴԻՆ

Թէեւ կ'աշխատիմ, հազուադէպ դադրիմ,

Տիւմա հօր, Տիւմա որդւոյն քով, ափսո՜ս

Չեմ կրնար ինքզինքս ընել հոգածու

Հանդէպ Տիւմա հօր եւ որդւոյն անոր:


ՕՍՔԱՐ ՈՒԱՅԼՏ

Գըրագէտին հետ ստիպուիմ եթէ

Փորձել վերնագիր մը երգիծական,

Երբեք չեմ փնտռեր առնել վարկն անոր,

Կ'ընդունիմ ըսածն Օսքարին համայն:


ՓԻԼԻՍՈՓԱՅՈՒԹԻՒՆ

Եթէ բանիմ պիտ' ես տիւ ու գիշեր՝

Նուիրուած եւ քաջ, լուրջ եւ ճիշդ, ապա

Կեանքիս մէջ պէտք է դրոշմեմ իմ նշանն՝

Ինչ որ չեմ ուզեր ե՛ւ կ'ուզեմ ըլլայ:


Հենրի եւ Էլիզապէթ Ռոչիլտներու դուստրը՝ Տորոթհի Ռոչիլտ, ճաշակած է շատ թշուառ մանկութեան մը դառնանքը: Պատանի տարիքին մահացած են մայրն ու խորթ մայրը: Հօրեղբայրը եղած է նշանաւոր «Թայթանիք» ընկղմած նաւուն զոհերէն մին՝ 1912-ին, հայրն ալ մահացած է այդ դէպքէն շատ չանցած: Կարճատեւ շրջան մը ուսանելէ ետք կաթողիկէներու վարժարանէն ներս, հոնկէ ալ անցած է այլ վարժարան մը Նիւ Ճըրսիի մէջ: Այսպէս, իր նախնական կրթութիւնը աւարտած է՝ երբ հազիւ 14 տարեկան պատանուհի մըն էր:

1914-ին, հազիւ 21 տարեկան, գումար մը ձեռք ձգելու որոնումով ան իր առաջին քերթուածը կը ծախէ «Vanity Fair» գրական-մշակութային ամսաթերթին: Յաջորդ տարի բախտը կ'ունենայ աշխատելու «Վոկ» թերթի խմբագրութեան մէջ: Բանաստեղծութիւններ գրելով կ'աշխատակցի զանազան թերթերու եւ հանդէսներու: 1917-ին կը միանայ «Vanity Fair»-ի խմբագրակազմին: Նոյն տարին կ'ամուսնանայ սեղանաւորի մը հետ՝ Էտվին Փարքըր անուն: Փոթորկալի եղող այս ամուսնութենէն ետք զոյգը կը բաժնուին իրարմէ 1928-ին, «Մայրամուտի Հրացան» երկրորդ քերթողագիրքը լոյս տեսած տարին: «Ալկոնքին» գրական խումբի աչքառու անդամներէն ան՝ արդ կը գտնուի իր ստեղծագործական տարերքին մէջ, իր գործընկերներուն հետ: 1925-ին, «Նիւ Եորքըր» թերթը հիմնուած օրէն եւ անոր առաջին թիւի թողարկման օրէն մաս կազմէ թերթին խմբագրակազմին:

1934-ին երկրորդ անգամ կ’ամուսնանայ գրող եւ դերասան Ալան Քամպէլլի հետ, Նիու Մեքսիքոյի մէջ, ուրկէ աւելի ուշ անոնք կ'անցնին Լոս Անճելըս եւ այստեղ, Տորոթհի Ռոչիլտ-Փարքըր-Քամպէլ բարձր գինով կը վարձատրուի իր ֆիլմագրութիւններուն համար: 1947-ին կ'ամուսնալուծուի Քամպէլլէն բայց երեք տարի ետք կրկին կը միանան իրարու: 1952-ին կրկին կը բաժնուին իրարմէ՝ երբ Տորոթհի կրկին կը դառնայ Նիւ Եորք:

Տորոթհի Փարքըր շեշտուածօրէն համայնավար ու ձախակողմեան ըլլալուն, այլեւ ընկերվարական հակումներ ունենալուն համար, ամերիկեան ու հոլիվուտեան շրջանակներէ ներս անցած էր «սեւ ցանկ»ի վրայ: Հակառակ այս իրողութեան, ան պաշտօնի կոչուած էր »Ամերիկայի Արուեստներու Եւ Նամակներու Աքատեմի»ին մէջ, 1959-ին: Կը գործակցի ժամանակակից զանազան գրողներու հետ, մանաւանդ մտերմութեան մէջ կ'ըլլայ իրեն ժամանակակից ամերիկացի երկու մեծ վիպագիրներու՝ Ուիլիամ Ֆօլքնըրի եւ Էռնըսթ Հեմինկուէի հետ, զանոնք համարելով ամերիկեան գրականութեան իսկական հանճարները, որոնք երկուքն ալ մահացան կանուխ, 60-ականներու սկիզբները:

Իր կեանքի վերջին տարիներուն, Տորոթհիի վիճակը տակաւ կը դառնար մռայլ, առողջութիւնը կը վատթարանար, գրութիւնները կը դառնային մոլորական ու յածական՝ ալքոլի սանձարձակ գործածութեան պատճառով:

Կը մահանայ սրտի կաթուածէ՝ 7 Յունիս 1967-ին, 74 տարեկանին: Մահէն առաջ, ան իր կալուածը կը կտակէ Մարթին Լուտեր Քինկ Ճիւնիըրին, որ ամերիկացի սեւամորթ քրիստոնեայ նախարար մըն էր, շատ նշանաւոր աքթիվիսթ մը, նաեւ Նոպէլեան Խաղաղութեան մրցանակակիր (1964-ին), որ Ամերիկայի մէջ կատաղօրէն պայքարեցաւ ցեղապաշտական խտրականութեան դէմ եւ սպաննուեցաւ 4 Ապրիլ 1968-ին: Պայքար, որ մինչեւ այսօր կը շարունակուի: Պայքար, որուն վերջին օրինակին աշխարհ ականատես եղաւ, երբ անցած 25 Մայիսին, Միննէափոլիսի մէջ ամերիկացի սեւամորթ աքթիվիսթ Ճորճ Ֆլոյտ անարգօրէն խեղդամահ սպաննուեցաւ ամերիկեան ոստիկանութեան ձեռքով...:

Արդարեւ, Տորոթհի Փարքըր երեւոյթ մը կը համարուի միջազգային գրականութեան մէջ: Իր կենդանութեան օրօք եթէ իրեն զլացուեցաւ արժանին մատուցուիլ, սակայն մահէն 32 տարի ետք՝ 1999-ին, ամերիկեան կառավարութիւնը գրողին անունով յատուկ դրոշմաթուղթեր թողարկեց երկրի ամբողջ տարածքին՝ առ ի գնահատանք անոր մեծ վաստակին:

«Գնա՛ մեռիր, եկուր սիրեմ»ի քաղաքականութիւնը համատարած է ոչ միայն ամերիկեան ու եւրոպական գրականութեան, այլեւ հայ գրականութեան պատմութեան մէջ:   

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ  

dzaghig2004@yahoo.com