|
PUĞUHUPR UĞIU?RZ ZU:UĞUĞNDKRDZG SIUANÜ T PUĞUHUPR ST> ST- ND ÜNĞB ÜUWLŞĞND ÜNĞ;NDZTNDKŞZTZ |
|
Puğuhupr &Uğju.r/ Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg sıuanü t Kndğ=rnw St- Rzvhti wuwızr t^ uwe ,ğuürğzşğtz stmz ul Bndbrr st< kğ=umuz ehğnj sg çuzulnd erıudnğndkrdzz t^ erıudnğndkrdz% nğnd suirz wuwıuğuğndkrdzzşğ gğud St- {Kndğ=rnw nd Uığhtwouzr uwi =upu=umuzndkrdzg uğcuzr t usşzu.riı euıuhuğındkşuz nd mg huauz<t nğ sr<uöüuwrz auzğndkrdzg sr<usıt nd erst uzağucşbı =uwlşğnd nğhtiör muişjzt Kndğ=rnw nd Uığhtwouzr uhumuxndjnpumuz zu.uqşxzndkrdzzşğg´^ gindu, t Uğju.r Uğıu=rz Zu.uğuğndkşuz mnpst! |
|
XG(UK İTĞIUĞ*PLNDR İHUXZUMUZ WUWIUĞUĞNDKRDZG ZU:UÜUA TĞINPUZR SUİRZ |
|
Gzmşğuwrz stıruwr nd =upu=umuz bğ<uzumzşğnd st< ,uzğ =zzueuındkrdzzşğnd uxuğmuw euğqud {Inpğnd´ mndiumjndkşuz gzeauzndğ Zu.uüua Xg)uk İtğıuğ+plndr stm wuwıuğuğndkrdzg^ nğnf uz ihuxzulr= ndppu, tğ Zu.uüua Tğınpuzr auijtrz! Uz Ktlt- {Endz bua vşi^ yuırbua vşi^ indlkuz vşi! :şl=e ülnd.e audu=t şpçuwği! Fupg çnlnğnfrz uxuzqrz hrır szui! Uwi suirz auöuğudnğ +ğrzumzşğ muz! Çxzuhşındkşuz irğuauğ n_v stm suğe^ nv stm {srum suğe´ &Sşzuıtğ/ rğ uzmnpzrz st< sşxu, t´! |
|
Uzauduzumuzg% auduzumuz$$$ IUZGLI KĞUSY% ZNHTLR :UPUPNDKŞUZ SĞJUZUMR KŞMZU;ND |
|
{Çujr uımt^ uznğ pşmufuğndkşusç Sşğqudnğ Uğşdşl=r st< iınğuüğndu, şz muğü sg aubındkşuz ausuquwzuüğşğ^ nğnz= +üzu, şz uhuanfşl muwndzndkrdzz nd .upupndkrdzg% ıuğu,=ubğ<uzr st<´^ erışl ındud Suırinz! |
|
AUW XUÖSUÜŞĞRZŞĞG UÖUI UĞQUMŞLND MNV% SUM- |
|
SUMr suğend rğudndz=zşğnd auğjşğnd ynğquütızşğg mnv ndppşjrz nğhtiör uzwuhup uöuı uğqumndrz Puğuhupr ıuüzuhr fşğ<rz yndlr huışğuösumuz üşğrzşğg şd srdi üşğrzşğg^ rzvhti zuşd gzıuzr=zşğndz wuzqzndrz suauju,zşğnd suğsrzzşğg% wndpuğmudnğndkrdzg uduzendkşuz ausuquwz muıuğşlnd ausuğ! SUMr Suğend rğudndz=zşğnd üşğuünwz wuzqzumuıuğr üğuişzşumg aupnğeşj nğ çnlnğ uznz=^ nğnz= aumusuğındkşuz rçğşd uğerdz= öğmndu, şz uöuındkşztz^ htı= t fşğueuğqndrz rğşzj ındzg^ rim ihuzzndu,zşğnd auğuöuızşğg htı= t muğşzuz iıuzul rğşzj irğşlrzşğnd uordzzşğg% 9 Znwşsçşğ 2020r örzueueuğr ausuquwzuüğr ausuquwz! SUMr huıui.uzuındzşğ gzeü,şjrz nğ uauöuzüşğ mg iıuzuz xuösuüşğrzşğnd suirz^ mg huıuarz eth=şğ şğç üşğrzşğg m'şzkuğmndrz çxzndkrdzzşğnd mus eucuz fşğuçşğndsr! {Çujuxrm n_v stm auzüusuz=% glluw huışğuösumuz froum mus zşğ=rz uzmuwndzndkrdz nd uğıumuğü eğndkrdz mğzuw uğeuğujzşl .nbıuzündszşğg şd çxzr uzaşıujndszşğg! Uwehrir ünğ,npndkrdzzşğ şdi örzndnğumuz aumusuğındkrdzzşğnd gzkuj=rz huışğuösumuz wuzjuz= mg zmuındrz´^ erışl ındrz suğend rğudndz=zşğnd auğjşğnd ynğquütızşğg! Uznz= wuımuhti uöeuğuğşjrz suauju, uzqşğnd suğsrzzşğnd .nbıuzündszşğnd suirz! Auwuiıuzr nd Uığhtwouzr rb.uzndkrdzzşğndz mnv ndppşjrz nğhtiör usçnp<umuz^ uzwşıuqüşlr^ uzmu. nd uzmnpszumul aşıu=zzndkrdz rğumuzujzşz suğend rğudndz=zşğnd lğ<uünwz .u.ındszşğnd fşğuçşğşul^ zuşd huıui.uzuındndkşuz şzkuğmşz muösumşğhrvzşğg! |
|
UĞJU:R KŞSR UXU?ŞLNDKRDZG ARSU UDŞLR MUĞŞDNĞ T$$$ |
|
Uğju.r kşsr znğ Uxu<znğeg lruwnwi t nğ eğumuz uğquüuzüzşğg hrır vndbuzuz! Zusumzşğ ndpuğmndu, şz Uğju.r st< auiıuındu, xndiumuz .upupuhua ö+ğ=şğnd ağusuzuıuğ Xndiıus Sndğuınfrz% auwmumuz anüşdnğ uğct=zşğg endği auzşlnd .zeğr uxzvndkşusç! Wuxu<rmuw +ğşğndz huıui.uz mg ihuindr zuşd uwi ersndsrz! {Uğju.r kşsg huışğuösr uwi şl=rz huıouxnf işpsndu, t^ yn=ğuju, t^ iumuwz uxu=şlndkrdzg sş, t^ arsu% udşlr sş, t´^ giud Uxu<znğe İğçuöuzg! |
|
{ÜGİSTK KUHR´ ÜRĞ?TZ ZSNWB SG GZ;UWNDŞJUD ZNĞRZ USŞZUHUINDNDKŞUZ |
|
Huığruğ= Auwğg üğ=r çnfuzeumndkşztz sşmzşlnf rğ sıu,ndszşğg wuwızşj .uxz usndizndkrdzzşğnd suirz^ wşınw ardğşğndz muğnpndkrdz supkşj rğşzj uhuüuw ünğ,ndztndkşuzj st<! |
|
AUWMUMUZ NV- RDZTİ?*- |
|
Suizudnğuçuğ ağuhuğumndu, şz {Uwğnür´ iındşğzşğnd kuığnzr pşmufuğ Uğstz Mrğumnişuzr% {Auwmumuz iındşğzşğnd kuığnzr huısndkşztz´ w+endu,g şd {Üu)tioşuz´ uğndşiır mşeğnzr mğkndkşuz ü,nf ız+ğtz Tlröuhtk Buarzşuzr {Rz=zndkşuz uwçndçşz$ rs auwmumuz uwçndçşzg´ .nğuüğnf w+endu,g! W+endu,zşğndz st< zşğmuwujndu, şz auwmumuz nv- Auwmumuz iındşğzşğnd kuığnzr suirz w+endu,rz st< uzeğueuğq muw cnpnfğeumuz kuığnzr uwe ışiumr huısndkşuz^ qşdudnğsuz gzkuj=rz nd uğer öuğüujndszşğndz! Auwnj uwçndçşzrz zndrğndu, aşıu=ğ=ğumuz w+endu,g mg zşğmuwujzt {Üu)tioşuz´ uğndşiır mşeğnzr^ {Auw üğşğg rs üğrvnf´ mğkumuz ,ğuürğg! |
|
SŞĞ UB:UIUMRJ WUĞNDKRDZ VRLRZMRĞŞUZ MNĞİZJNDJ RĞ MNPUMRJG% UPUDZR VRLRZMRĞŞUZG |
|
Kşğkri zndrğşul ub.uıumrjzşğtz Hğ$ Wuğndkrdz Vrlrzmrğşuz şğtm mnğizjndj rğ irğşlr mnpumrjg% Irmrz Upudzr Vrlrzmrğşuzg! 54 ıuğnduw usndizumuz ausşğub. mşuz=r sruizndkşztz ,zndze uxrz rğşzj şğş= bznğaulr öudumzşğg% Uğıub- Irmrz Upudzr rğ mşuz=g zndrğu, tğ usndiznwz nd şğş= öudumzşğndz^ +ğrzumşlr ıuzırmrz tğ nd rğ ül.udnğ huğıumuzndkrdzg zmuıu, tğ öudumzşğnd euiıruğumndkrdzg! Fşğ<şği mg ıuxuhtğ auindz ıuğr=nf huwsuzudnğndu, uxnp<umuz auğjşğt! Şğtm mz=şj rğ suamuzujndz^ indür suızşlnf usçnp< gzıuzr=g! Mg fbıumjrz= sşğ wuğüşlr ub.uıumjrz nd kşduçşm szuj rğ mzn< suanf! Mg çuczşz= zuşd rğşzj öudumzşğnd frbıg! |
|
BZNĞAUDNĞUMUZ ZUSUM% SŞĞ :SÇUÜĞUHŞIR ;ZZEŞUZ 95USŞUMR UXRKNF Sş,uwuğü nd usşzuirğşlr Huğnz Xnhtğ Auııtoşuz^ |
|
Qşğ ,zzeşuz 95ğe ıuğşeuğqrz şğ<uzrm uxrknf^ uğşdbuındkşuz nd =u<uxnp<ndkşuz supkuz=zşğndi uxgzkşğ^ hrır yuyu=tr uzüus sg şdi umzu,ulrj şğu.ıuürındkşusç bznğaumulndkrdz wuwızşl irğşlrndkşuze^ nğ ıuizusşumzşğ buğndzum Suğsuğu- :nğu.nğandğe yrlrinyuwumuz uzhşpşlr obsuğındkrdzzşğ wuwızuçşğşlnd şd öuznz= sşmrz nd huğöuünwz qşdnf auzğndkşuz zşğmuwujzşlnd çujuxrm muğnpumuzndkşusç qşö +cıu, t Çuğqğşulg! Çzndkşuz zmuısusç qşğ hubıusndz=g^ mşuz=r rğumuzndkrdzzşğnd^ ausuwz=uwrz zrdkşğnd^ anüşçuzumuz şğşdnwkzşğnd şd gzmşğuwrz auğjşğnd qşğ .nğuözzrz uğcşdnğndszşğg^ sşğ Uğşdsıuauwşğtzr üşpşjmuünwz ıuğuöudnğndszşğnf zşğmuwujzşlnd qşğ auzouğuwrz muğnpumuzndkrdzg^ qşö fşğu,u, t uzmşğmzşlr ıupuzer sg! Qşğ nimt üğvtz ,nğu, rdğu=uzvrdğ çux nd wpuj=^ Suğsuğu- Çuğr Iuğşeuğq nd muzuv ouzuhuğa ethr wnçşlrzumuz auğrdğusşum! Umzu,ulrj irğnf şd up+kuğuğ% WUĞNDKRDZ ?AZW$ KUBOŞUZ & İ$ Wumnç - |
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
ԺԹ. դարու վերջին քառորդին, Հայ Իրապաշտ շարժումը՝ որուն սպասարկուները ճամբայ հարթեցին աշխարհաբար լեզուն ազատագրելու գրաբարեան ռոմանթիզմին թափառիկ ու զառածող մելամաղձութիւններէն, Արփիար Արփիարեանով առաջնորդուած ամէնէն ամրախարիսխ հողն ու բերքը տուաւ լուսատենչ հայ միտքին՝ արեան ճամբաներով սակայն, անցնելով 1894- Իրապաշտ շարժումը՝ իրաւին հետ եւ իրաւով զինուորագրեալներու փաղանգ մը, որ մեր ազգային- Այդ իրապաշտները՝ սպարապետութեամբ Արփիար Արփիարեանի եւ իշխանապետութեամբ Գրիգոր Զօհրապի, իրենց փաղանգին մէջ հպարտագին ողջունեցին երրորդ անունը՝ յանձին Լեւոն Բաշալեան գրագէտին, որ հրաժարելով իր սերնդակից ու ժամանակակից Ռեթէոս Պէրպէրեանի, Թովմաս Թերզեանի, Մատաթիա Գարագաշեանի եւ Յակոբ Գուրգէնի մշակած գրաբարախառն աշխարհաբարէն, 80- Այսպէս, ուրեմն, Լեւոն Բաշալեանի մուտքը գրականութիւն կը զուգադիպի արեւմտահայ գրականութեան իրապաշտական ուղղութեան կազմաւորման ու գրաբարի եւ աշխարհաբարի լեզուապայքարի կողմնակիցներու միջեւ ընթացող բուռն բանավէճերու ժամանակներուն: Թէեւ Բաշալեանի անդրանիկ պատմուածքները կը կրեն դրոշմն ու ազդեցութիւնը իր ուսուցիչին՝ Թովմաս Թերզեանին, բայց 1884-
Ֆետայական շարժումներու զարգացումով, 1894- 1898- Պաքուի մէջ, Բաշալեան այդ պաշտօնին գլուխը կը մնայ մինչեւ 1920 թուական, ամբողջ երկու տասնամեակ, յետագային դառնալով նաեւ տնօրէնը նոյն ընկերութեան: Նոյն տարուան վերջերուն, Ատրպէյճանի խորհրդայնացումով եւ այդ ընկերութեան Պաքուի գրասենեակին ալ փակումէն ետք Բաշալեան կ'անցնի Փարիզ, ուր կը ստանձնէ պատասխանատու պաշտօններ Հ.Բ.Ը.Միութեան, Ազգային Պատուիրակութեան եւ Գաղթականաց Միջազգային Յանձնախումբին մէջ: Վեց տարի՝ 1928- Այնուհետեւ, յիշեալ ամսագիրին ալ դադարումէն ետք Բաշալեան կը վարէ խմբագրութիւնը Հ.Բ.Ը.Մ.ի «Միութիւն» պաշտօնաթերթին՝ միաժամանակ մնալով մշտական աշխատակիցը Բարեգործականին, եւ մինչեւ իր մահը՝ 1943, Վիշիի մէջ, Ֆրանսա, ան նկատառելի կշիռ մը չ'աւելցներ 1901- «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիւով) |
Usşğrmuwr uğetz rim zu.mrz zu.uüua Iuzglı Kğusy^ nğ rğ hubı+zufuğndkşuz vnği ıuğrzşğnd gzkuj=rz uv=uxnd şpud uzzu.ueth rzv rzv =uwlşğnf^ Znhtlr :upupndkşuz kşmzu,nd uxu<ueğndu, t Tiknzruwtz Şdğn.nğağeuğuzr şğşiyn.uz Şu= Suırinzr mnpst! ?upu=umuz ünğ,rvg^ nğ mg zşğmuwujzt Tiknzrnw Huahuznpumuz Cnpnfğeumuz mndiumjndkrdzg^ rğ =uwlg iuhti çujuığşj! Uz giud nğ Kğusy uğcuzr t :upupndkşuz sğjuzumr^ =uzr nğ fşğ<rz 30 ıuğrzşğnd gzkuj=rz uz USZr srum Zu.uüuaz t^ nğnd hubı+zufuğndkşuz bğ<uzrz huışğuös vt imiu,!
Rzvhti ,uz+k t^ Uğju.r kşsg znğ uxu<znğe sg ndzr wuzqrzi Fğkuzti Şhi$ Uçğuausşuzr! Uz yn.uğrzu, t Huğüşd İğçuöuzg^ nğ şğmuğusşuw ,uxuwndkşzt şı= uwcs Suwğ Uknxr st< mg ihuiudnğt! Fğkuzti İğçuöuz wuxu<rmuw 7 Yşığnduğrz uxu<rz uzüus^ nğhti kşsumul Uxu<znğe hrır huıuğuüt İışyuzumşğır İ$ Uiındu,us+ğ şmşpşjdnw st<! Srzv uwe^ giı İğçuöuzrz^ muğşdnğ =uwlşğ uxzndu, şz Bndbrr İ$ Usşzuyğmrv Puöuzvşjnj suwğ ıuouğrz nd Uğju.r uwz srdi fuz=şğndz ausuğ^ nğnz= endği szuju, şz auwmumuz aimnpndkşuz iuasuzzşğtz! Zşğmuwri xndi .upupuhuazşğnd aimnpndkşusç mg muıuğndrz anüşdnğ uxu=şlndkşusç çuzumjndkrdzzşğ^ znwzrim% çuğqğuiırouz =zzuğmndszşğ!
Z$U$I$ İuaum Ç$ Huığruğ= Auwğg^ 1 Yşığnduğ 2021 Şğmndbuçkr^ cusg 14$00rz^ Huığruğ=uğuzr st< gzendzşj Uzzu Suğru Htwlndzr+plndz şd T+ömrdğ ?uwsu=g! Ardğşğg^ =upu=ufuğumuz uwi uwjşlndkşusç rğşz= örğşz= ,uz+kujzşlt wşınw^ ışpşmndkrdz ındrz fşğ<şği lnwi ışiu, {Ügistk Kuhr´ üğ=rz suirz! Ürğ=g mg zşğmuwujzt Rikuzhndlr wnwz^ ağşuw şd auw ausuwz=zşğnd st< ışpr ndzşju, .uxz usndizndkrdzzşğg! Öğnwjr uduğırz^ ardğşğg rğşzj rim aşprzumu, ürğ=tz zsnwb sg gz,uwşjrz Znğrz Usşzuhuındndkşuz!
Auwmumuz nv-
2 Փետրուարին, 78 տարի առաջ այսօրուան պէս, Ֆրանսայի մէջ իր մահկանացուն կը կնքէր Հայ գրականութեան Իրապաշտ սերունդի կարկառուն դէմքերէն Լեւոն Բաշալեան (Կ. Պոլիս, 24 Սեպտեմբեր 1868 – Ֆրանսա, Վիշի, 2 Փետրուար 1943): Միւս կողմէ, երբ այսօր կը զուգադիպի ծննդեան 136-
1890-