İUASUZUEĞUMUZ EUIUĞUZG ŞI PĞMŞJ

AT-IT-YT MNDİUMJNDKRDZG YUMŞLND SUİRZ SŞPUEĞUMUZ KPKU;ĞUĞG

Itfltk Huavtlr ecüna t

- htı= t yumşl zuşd İuasuzueğumuz Euıuğuzg^ m'git uz

St-At-Yt mndiumjndkrdzg =upu=umuz uwz ndcz t nğ çndxz mşğhnf m'gzeersuzuw =ğıustı At-It-Yt mndiumjndkşuz nd srbı fıuzü mg ışizt uwe mndiumjndkşuz ünğ,ndztndkşuz st<! Suzudu_ze Itfltk Huavtlr ustz uxrknf şd ustz auğkumr fğuw ,uzğ =zzueuındkrdzzşğ m'ndppt^ m'uzuğüt^ mg frğudnğt uwe mndiumjndkşuz uzeuszşğg^ srbı hzeşlnf nğ At-It-Yt Y??umuzzşğnd =upu=umuz kşdz t şd hşıumuz sr<njzşğg uwe mndiumjndkşuz sr<njud mg ,u.indrz zuşd Y??r ausuğ!

Srzvşd =uzr sg ıuğr uxu< rb.uzndkrdzzşğg St-At-Ytr hti uwe=uz ,uwğuwşp nd muğ,ğ erğ=nğnbnds sg vndztrz At-It-Ytr suirz^ çuwj 2015tz imişul U-Üt-Ytz ul yn.şj rğ =upu=umuzndkrdzg nd szuwndz krğu.zşğtz stmg euğqndj At-It-Ytz! At-It-Ytr zu.mrz ausuzu.uüuazşğg qşğçumulndşjuz^ srzvşd arsu çuzıuğmndu, şz uxuzj wiıum sşpueğumuz kpku,ğuğr! Ktşd sr<uöüuwrz muxnwjzşğ^ ŞSRU =uzrji mnv ndppşjrz nğhtiör qşğçumulşul =upu=uütızşğg uöuı uğqumndrz^ çuwj rb.uzndkrdzzşğg uzıuğçşğ szujrz uwe mnvşğnd zmuısusç!

Fşğ<rz usrizşğnd öuğüujndszşğg udşlr mığndm üzuj= sg ndzşjuz$ Auzğuhşıumuz euıu.uöndkrdzg sr<znğendkrdz ndpuğmşj :nğağeuğuzrz^ huauz<şlnf nğ :nğağeuğuzg =zzuğmt şğşiyn.uzumuz uzqşxzs.şlrndkşzt öğmt s+ıudnğuhti 30 At-It-Ytjrzşğ^ uznzj sr<şd zuşd% Muğ+ Yuwluzg! *ğumuğür çşğndşjud zuşd At-It-Ytz yumşlnd auğjg^ nğnd ets euğqşul uöeuğuğndkrdzzşğ şmuz şdğnhumuz gzıuzr=tz nd uğşdsışuz ub.uğatz!

17 Suğırz Kndğ=rnw Auzğuhşıumuz Euıu.uöndkşuz sşpueğumuz kpku,ğuğg wuzqzndşjud İuasuzueğumuz Euıuğuzrz% At-It-Ytz yumşlnd şd uznğ 600 uzeuszşğnd =upu=umuz ünğ,ndztndkrdzg 5 ıuğrnf uğürlşlnd huauz<nf!

?upu=umuz =ndlrizşğtz zşği çnlnğg mg ihuitrz İuasuzueğumuz Euıuğuzr =uwlşğndz$ uğeş+= euıuğuzg hrır gzendzt#ğ kpku,ğuğg nd hrır =zzuğmt#ğ At-It-Ytz yumşlnd auğjg kt nv! Şğtm wşısr<+ğtrz aupnğendşjud nğ İuasuzueğumuz Euıuğuzg fşğueuğqndju, t sşpueğumuzg nd sşğcu, t =zzuğmşl auğjg^ nğhti huıouxuçuzndkrdz zbşlnf nğ euıufuğumuz kşğndkrdzzşğ muwrz uwe kpku,ğuğrz st<!

Uwi znğ öuğüujndsg ynknğrm iışp,şj St-At-Ytr bğ<uzumzşğtz zşği! Itfltk Huavtlr mğum cuwk=şj^ uwi uzüus wuwıuğuğşlnf nğ İuasuzueğumuz Euıuğuzz ul htı= t yumndr^ İuasuzueğumuz Euıuğuzg yumşlnd auğjz ul htı= t glluw znwz=uz uzwşıuqüşlr .zerğ^ nğ=uz At-It-Ytz yumşlnd auğjg!

Ndbuüğud t nğ Huavtlrr uwi wuwıuğuğndkşuz uğquüuzüşjrz St-At-Ytr .nğağeuğuzumuz eubzumrj U-Üt-Yt mndiumjndkşztz!

Suizudnğuçuğ yn.zu.uüua Ulkndz=uwzu= Huavtlrr wuwıuğuğndkrdzg sşmzuçuzşj nğhti wuğqumnds Kndğ=rnw İuasuzueğumuz Euıuğuzr fğuw! Uznğ .+i=şğnf Huavtlr uzışiu, t Kndğ=rnw rğudumuz ausumuğüg!

Uwi suirz .+işjud zuşd Rwr mndiumjndkşuz pşmufuğ Stğul U=btztğ nğ giud nğ m'şğşdr kt Huavtlr buı wnüzu, t şd ptı= t ındzg ziır nd auzüvr!

UĞU UWFUÖŞUZ ND

İTĞMTW LUFĞNF AUZERHNDS NDZŞJUZ% SNİMNDUWR ST>

Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Uğu Uwfuöşuz şğtm Snimndu sşmzu, tğ UHAr uzeus şğmrğzşğnd aşğkumuz audu=rz suizumjşlnd zhuıumnf! Audu=r ,rğtz zşği Uğu Uwfuöşuz ülnd. ül.r auzerhnds sg ndzşjud rğ xndi hubı+zumrj İtğmtw Lufğnfr aşı! Zu.uğuğzşğg =zzuğmşjrz 9 Znwşsçşğr nd 11 Wndznduğr ausuquwzndkrdzzşğnd kpku,ğuğg! Wuındm ndbueğndkşusç uzeğueuğquz zuşd Puğuhupr st< suğeuirğumuz .zerğzşğndz^ ıuğu,=ubğ<uzr ızışiumuz nd yn.ueğumuz muhşğnd uhubğ<uyumsuz! Uwfuöşuz nd Lufğnf üupuyuğzşğ yn.uzumşjrz auw-xndiumuz ausuünğ,umjndkşuz auğjşğnd bndğ<^ suizudnğ uzeğueuğq şpud erduzuürıumuz muhşğnd 30usşumrz şd sr<uöüuwrz +ğumuğür muğşdnğ auğjşğndz!

{PUĞUHUPR ZBUZ´% TĞINPUZR YŞİRZ

İTLVND? HUWĞU?IUĞRZ

Rzvhti ,uz+k t^ Puğuhupşuz fşğ<rz huışğuösr gzkuj=rz foxumuz eşğumuıuğndkrdz ndzşjuz {Huwğu=ıuğ´ uzndznf uz+euvnd kxvnp iuğ=şğg! Uwi iuğ=şğg m'uğıueğndrz {Huw=uğ Hubıhuzndkrdz´ gzmşğndkşuz mnpst^ nğnd kt=zr= ız+ğtzz t Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Tğınpuzr yşiuz% İtlvnd= Huwğu=ıuğg!

Şğtm İtlvnd= Huwğu=ıuğ şd {Uitliuz´ xuösu-uğerdzuçşğumuz gzmşğndkşuz pşmufuğ Aulnd= Mt+ğmrdz Uığhtwouz üujrz nd sş, huırdzşğnf ardğgzmulndşjuz rb.uzndkrdzzşğnd şd Zu.uüua Ulrwşdr mnpst! Zu.uüua Ulrwşd^ gzendzşlnf öuznz=^ gzeü,şj nğ Kndğ=rnw u<umjndkrdzg uxuzj=uwrz zbuzumndkrdz ndzşjud huışğuösr şl=r st<! Bşbışj nğ {Huwğu=ıuğ´zşğg buı +üzu, trz uığhtwouzumuz çuzumrz! Ux r üzuauıuz=^ Ulrwşd {Puğuhupr zbuz´nf huğüşduığşj İtlvnd= Huwğu=ıuğg!

Giı {Ndubrzmkgz Ynik´r w+endu,rz

AUMUXUM USZ-R WNĞENĞEZŞĞNDZ^ HU?ND MG SŞĞCT

FŞĞUEUĞQZŞL AUW ÜŞĞRZŞĞG

{Ndubrzmkgz Ynik´ auwuöür wuwızr lğuüğnp Itwfrı Rmztwbgi kşğkr fşğ<rz krdrz st< w+endu, sg ağuhuğumşj auw xuösuüşğrzşğnd suirz^ üğşlnf nğ aumuxum Usşğrmuwr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz çuğqğuiırouz hubı+zuıuğr wnğenğrz^ Uığhtwouz srzvşd uwi+ğ mg sşğct fşğueuğqzşl auw xuösuüşğrzşğg!

Usşğrmujr hubı+zşuzşğ m'gişz nğ Uığhtwouzr mnpst ıumudrz mg huandrz 52 auwşğ^ üğu, t Rmztwbgi^ gzeü,şlnf nğ Hu=nd mg hzet nğ uwe üşğrzşğg huışğuösr suizumrjzşğ vşz^ uwl anz şmu, şz örzuendltz şı= nd uauçşmrvzşğ şz! Uwi hzendsg mg aşğ=ndr Auwuiıuzr mnpst!

W+endu,uürğg erışl mndıuw nğ Şdğnhuwr auğjşğnf Usşğrmuwr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğr +üzumuz (rlry Xr=gğ üşğrzşğnd auğjr bndğ< Yşığnduğrz .+iu, t Uığhtwouzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Otwandz Huwğusnfr aşı^ huauz<şlnf nğ Sr<uöüuwrz Muğsrğ :uvr zşğmuwujndjrvzşğ muğşzuz uwjşlşl çuzıuğmşulzşğndz!

Rmztwbgir .+i=şğnf^ usşğrmujr hubı+zşuzşğ wu<nğenp buçukzşğndz şdi aşışdnpumuz mşğhnf auzeti şmu, şz üşğrzşğg uöuı uğqumşlnd mnvşğnf! Lğuüğnpg mg st<çşğt Huwıgzr fuğvumuösr çuğqğuiırouz hubı+zşuzşğtz stmndz .+i=şğg^ nğndz st< uz giu, t aşışdşulg$ {Sşz= mg wndiuz= nğ udşlr sş, krdnf qşğçumulndu,zşğ uöuı m'uğqumndrz! Sşz= vşz= çuzumjrğ^ iumuwz uznzj mg wnğenğşz= nğ çuğr musşjnpndkrdz jndjuçşğşz´!

Rmztwbgi mg wrbşjzt nğ auw xuösuüşğrzşğg uöuı uğqumşlnd wnğenğzşğndz sruju, şz zuşd =nzmğtiumuzzşğ! Giı rğşz^ auw üşğrzşğnd auğjg öüujumuz ışiuzmrdztz znğ zbuzumndkrdz hrır iıuzuw Uhğrlr fşğ<udnğndkşuz% {Auwnj jşpuihuzndkşuz´ ıuğşlrjr +ğşğndz! Lğuüğnpg mg wrbşjzt nğ fşğ<şği sr<uöüuwrz wuwızr sşmzuçuz Şuz Hğtsgğ^ fmuwumnvşlnf İhrıum Iuz rğ upçrdğzşğg^ giu, tğ nğ Huwıgz 24 Uhğrlrz hrır ouzvzuw Auwnj jşpuihuzndkrdzg! Lğuüğnpg m'şöğumujzt nğ uwi ıuğnduz nüşmnvsuz nd wrbuıumr qşxzuğmzşğg wuımuhti öüuwndz hrır glluz Uğju.r huışğuösrz Auwuiıuzr mğu, huğındkşuz aşışduz=nf!

NIZLNDUWR MUĞÜ% SUWĞ UKNX

İ$ T>SRU;ZR ST>

1 Uhğrl Uduü Arzübuçkr^ auzeriuhşındkşusç Usşzuwz Auwnj Üuğşürz Ç$ Muknprmnir^ Suwğ Uknxr İ$ Iğeuı çuj .nğuzrz fğuw muıuğndşjud Nızlnduwr uğuğnpndkrdz!

Wgzkuji uğuğnpndkşuz^ up+k=zşğnd gzkşğjndstz şı= Üuğşürz Ç$ Auwğuhşıg +ğazşj .nğuzr fğuw eğndu, <ndğz nd rdpg! Uwzndaşışd Fşauyux Auwğuhşıg {Huahuzrv´ up+k=nf +ğazşj zşğmuw çuğşhubı cnpnfndğeg^ uhu^ Uiındu,nğerr +ğrzumnf ,ndzmr üulnf^ anüşhuğuğ buğumuzzşğnd şğüşjnpndkşuz zşğ=şd lnduj nd rdpnf +,şj .ndsç sg auwşğnd nı=şğ! Uznzj muğürz trz Suwğ Uknxr Sruçuzzşğ Supu=ru Fğe$ Usrğşuzz nd Wndirm Uçp$ İsçuışuzg^ Uğju.şuz şğmğnğe huışğuösr suizumrjzşğ^ Ütnğüşuz Anüşdnğ Oşsuğuzr iuzşğ^ ehğnjumuzzşğ nd uzaşı mnğindu, örzndnğzşğnd öudumzşğ!

Uğuğnpndkrdzg uduğırz çşğndşjud Udşıuğuzr gzkşğjndsnf şd Usşzuwz Auwnj Auwğuhşır up+k=nf^ nğst şı= +ğazndu, rdpg çuczndşjud zşğmuw auduıujşulzşğndz!

UKNXUZRİI SUWĞ IUOUĞR ST> UZZU:GZKUJ

NIZLNDUWR UĞUĞNPNDKRDZ$

{Uwi uğuğnpndkrdzg vr huımuzrğ uwi ub.uğarz^

uwl mg huımuzr şğmz=r uğ=uwndkşuz´^ giud sşğ Anüşdnğ Hşıg

Uduü Buçknduz ustztz .nğağeudnğ uğuğnpndkrdzzşğtz t% {Nızlnduw´r uğuğnpndkrdzg^ nğ ışpr m'ndzşzuw Gzkğşuj İ$ Huıuğuür şğşmnwşuz! Uwi uwz uğuğnpndkrdzz t^ nğndz st< mg zşğmuwujndr ?ğriınir^ Fşğ<rz Gzkğr=r huandz Rğ 12 uxu=şulzşğndz nı=şğg lndulnd .nzuğandkrdzg!

Uwi ıuğr^ zmuır ndzşzulnf ?nğnzu ausufuğumr uöeşjndkrdzg^ sruwz Uknxuzriı Suwğ Şmşpşjdnw st< ışpr ndzşjud .nğağeudnğ uwi uğuğnnpdkrdzg^ zu.uüuandkşusç İuaum Ç$ Huığruğ= A+ğ! Exzyum uğuğnpndkşuz suizumjşjuz Uknxnwi fşpuğudnğ auwğşğz nd =uauzuzşğg! Ktşd uğuğnpndkrdzg uxuzj cnpnfndğer rğumuzujud^ çuwj şd uwzhti Huığruğ=umuz Uknxnw huısndkşuz st< iışp,ndşjud uzzu.gzkuj şğşdnwk^ Usşzuhuırd İğçuöuz Huığruğ= Auwğg lnduj zşğmuw anüşdnğumuzzşğndz nı=şğg! Srdi mnpst^ uirmu uxu<rz Nızlnduwr uğuğnpndkrdzz tğ nğndz mg zu.uüuatğ Huığruğ= Auwğg Huığruğ= gzığndşltz uierz! Uduü Arzübuçkr +ğg^ cusg 17$30rz^ inwz uğuğnpnkrdzg şdi Huığruğ=umuz Uknxnwi {)twihnd=´r şd Lğuçşğr {Şndkndh´r t<şğtz ışiuiyxndşjud!

Uğuğnpndkrdzg imröç uxud şhrimnhniumuz auzeşğquz=nf öüşiıudnğndu, Usşzuhuırd Huığruğ= İğçuöuz A+ğ uğıuiuzu, Itğndzumuz Up+k=nf! Srzv uwe Uknxnwi 5 sruçuzzşğz nd 7 =uauzuzşğg^ Huığruğ= A+ğ mnp=rz mşju, trz r qşxrz ndzşzulnf snsşğ! Uğuğnpndkşuzj şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğşjrz Uknxnwi Uğsub Ehğuj :ndsçr uzeuszşğg^ uxu<znğendkşusç şd şğüşanzuauğndkşusç% Çğb$ Tıfrz Wuğndkrdz İğm$ Mulrhşuzr! Uğuğnpndkşuz gzkuj=rz uğıuiuzndşjuz Auw Şmşpşjdnw ,riumuıuğndkşuz wuındm up+k=zşğ şd buğumuzzşğ! Çuj uiır İ$ Üğuwrz gzkşğjndu,=zşğnd uğıuiuzndkşusç lişlr euğqud iğçndkşuz şd aşöndkşuz muğşdnğndkrdzg! *ğazndşjud zuşd^ iğçndkşuz .nğağeuzrbg% <ndğg şd +,suz .nğağeuzrbg% rdpg!

Uğuğnpndkşuz gzkuj=rz^ Znğrz Usşzuhuındndkrdzg^ Udşıuğuzumuz eğnduür +ğrzumnf^ pşz<um muhşj şd ,ndzmr üulnf muğüud 12 uxu=şulzşğg .nğağeuzbnp 12 anüşdnğumuzzşğndz nı=şğg lnduj! Sşğ Anüşdnğ Hşıg uhu yn.uzjşj rğ Huığruğ=umuz Huıüusg şd .+işjud Auw Şmşpşjdnw ustztz ünpığrm uğuğnpndkrdzzşğtz srnwz suirz^ nğ ?ğriınztndkşuz zu.zumuzu bğ<uzzşğndz İ$ Huıuğuür zsuz wuou. muıuğndu, ,ti sgz tğ! İumuwz şd uwzhti 4ğe euğtz wşınw^ uwi mrğuxndkrdzg aşıöaşıt mg aşxuzuğ şd ıuğrz stm uzüus muıuğndrl mg imitğ! Huıouxg uwz tğ nğ^ uğuğnpndkrdzg rz=zrz jzjrv tğ şdrğ .nğandğenf vtğ huımuzşğ uwi ub.uğarz! Huığruğ= Auwğg inwz uğuğnpnkrdzg çzndkuüğşj^ nğhti şğmz=r uğ=uwndkşuz huımuznp ,ti sg şd buğndzumşj gişlnf$ {Nızlnduz^ uwi ub.uğar sıu,npndkşusç {N#f t sş,g´ auğjndsrz ığndu,^ şöumr huıui.uz sgz tğ^ nğ ubumşğızşğndz znwzirm öuğsuz=rz uğcuzujud! Wrindir cusuzum vtğ ışizndu, nğ sş,udnğg yn=ğudnğrz^ ndindjrvg ubumşğırz nı=g lnduw! Rim^ rzvn#d Wrindi rğ ubumşğızşğndz nı=şğg lnduju, tğ! Wrindi rğ =uğnöndkşuz cusuzum ubumşğızşğndz mg wuwıztğ kt rğşzjst +ğ sg hrır çuczndtğ! Ubumşğızşğg uwi .+i=rz çnfuzeumndkrdzg vtrz auimju, şd rğşzj sr<şd sş, gllulnd sğjumjndkrdz sg wuwızr şpu, tğ! Auğjndsg aşışdşulz tğ$ {Wrinditz wşınw n#f uxu<rz hrır glluğ´! Wrindi öuzuöuz uxrkzşğnf ndindju, tğ kt% {Nf nğ uxu<rz gllul m'ndöt^ knp ustzndz ,uxuz knp glluw´! İumuwz^ uxu=şulzşğ uwi ub.uğar nğerzşğg gllulnf% vtrz auimzuğ^ uwi fuğeuhşındkşuz zbuzumndkrdzg! Rğ fşğ<rz sş, euig ıulnd ausuğ^ iığndmr zsuz ,ndzmr üul şd uznzj nı=şğg lndul! Şmşpşjrz cusuzumr gzkuj=rz auimjud ığndu, uwi euirz muğşdnğndkrdzg şd wuındm ışp sg ındud uznğ şd giud$ {Nf nğ şmşpşjdnw uxu<znğendkşuz mg mnvndr^ nı= lnduju, htı= t glluw´! Uwl .+i=nf uirmu ,uxuwuirğndkrdz şd ,uxuwşlnd huığuiuındkşuz auğjz t´!

Huığruğ= Auwğg rğ .+i=r uduğırz bşbışj kt^ suğerm gzmşğndkşuz st< nğ=uz .nzuğarz^ Itğ Wrindi uznzj ux<şd uxudşl şdi hrır .nzuğar! Wrbşjndj nğ^ sşz= çnlnği sruizuçuğ sş, şz= şd Uiınd,nw öudumzşğg auzeriujnp sşğ şpçuwğzşğndz nd =nwğşğndz ,uxuwşlg huırd sgz t!

Uğuğnpndkrdzg rğ uduğırz auiud Itğndzumuz Up+k=nf şd fşğ<rz +ğazndkşusç!

\\\

Erışl ıuz= nğ çnlnğ şmşpşjrzşğndz st< exzyum mşğhnf ışpr ndzşjud Muğü :uduğsuz! (tğrürdpr İ$ Fuğeuzuzj şmşpşjdnw st< uwe uğuğnpndkşuz auzeriuhşışj Üşğb$ I$ Uğus Uğ=$ Uktbşuz!

Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 203

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

Երէկ՝ 1 Ապրիլին, խորհրդահայ արձակի վարպետներու հոյլի կարկառուն ներկայացուցիչներէն՝ Մովսէս Արազիի (Մովսէս Յարութիւնեան Մելիքի՝ աւազանի անունով, Շուլավեր, վրացական Շահումեան աւան, 1 Ապրիլ 1878 – Երեւան, 21 Դեկտեմբեր 1964) ծննդեան 143-ամեակն էր:

Վիպագիր, պատմուածագիր, մանկագիր եւ թարգմանիչ Մովսէս Արազիի նախախորհրդային ժամանակաշրջանի ստեղծագործութիւնները, վրացահայ արձակագիր Մատաթ Պետրոսեանի (1867 – 1944) եւ բանասեղծ ու հրապարակագիր Յակոբ Յակոբեանի (1866 - 1937) եւ սերնդակից ուրիշներու հետ կը կազմեն հայ պրոլետարական արձակի առաջին հունձքը: Այդ ստեղծագործութիւններէն շատերը կը համարուին մեր գրականութեան լաւագոյն նմոյշներէն եւ ցայսօր ունին գեղարուեստական մնայուն արժէք:  

19-րդ դարու վերջերուն եւ 20-րդ դարու սկիզբները ինկող ժամանակներու մէջ Արազիի գրութիւններուն մէջ մասնաւորապէս կ'արտացոլան բանուոր մարդուն եւ գիւղացիին ծանր վիճակն ու զրկանքներով լի անոնց կեանքին մանրամասնութիւնները, բողոքն ու ցասումը անարդար եւ հարստահարիչ կարգերու դէմ:

Արդարեւ, Մովսէս Արազի անունին կ'երթայ պատիւը հայ պրոլետարական գրականութեան սկբնաւորման առաջին սերմերուն, որոնք ռուսական իրականութեան մէջ իրենց աճումը գտան Մաքսիմ Կորքիի բերած պայքարներուն շնորհիւ: Կորքիի սերնդակից Արազին էր, որ յետագային՝ 30-ական թուականներուն, առանձին հատորներով Երեւանի մէջ հայերէնի պիտի թարգմանէր ռուս մեծ վիպագիրին «Մանկութիւն»ը (1932), «Ծառայութեան Մէջ»ը (1934) եւ «Իմ Համալսարանները» (1937) արձակ երկերը, արժանանալով շատ  քննադատներու գնահատանքին:

Իր ծննդավայրի ծխական դպրոցին մէջ նախնական ուսումը ստանալէ յետոյ, պատանի Մովսէսը կ'ընդունուի Թիֆլիսի ռէալական դպրոցը՝ զայն աւարտելով 1898-ին: Ժամանակներ, որոնք նշանակալից էին Անդրկովկասի մէջ ոչ միայն բանուորական շարժման վերելքի ու մարքսիզմի տարածման տեսակէտէ, այլ՝ երբ արդիւնաբերական դրամատիրութեան զարգացման զուգընթաց կ'աճէր բանուորական շարժումը, բանուորական շրջաններէ ներս լայն արձագանգ կը գտնէին յեղափոխաշունչ գաղափարներն ու կը կազմուէին մարքսիստական առաջին խմբակները: Այսպէս, յեղափոխական տրամադրութիւնները թափանցելով Թիֆլիսի հայ աշակերտութեան մէջ՝ կը ստեղծուէր խմբակ մը, ղեկավարութեամբ Ստեփան Շահումեանի (1878 - 1918), որ յետագային՝ Ա. Աշխարհամարտի եւ Հոկտեմբերեան Յեղափոխութեան ընթացքին ամբողջ Անդրկովկասի մէջ պիտի ղեկավարէր համայնավար քարոզչութիւնը:

1899-ին, 21 տարեկան երիտասարդ Արազի կ’ընդունուի Ս. Փեթերսպուրկի Արուեստագիտական (Technological) ինստիտուտը, ուր մօտիկէն ծանօթանալով այդ շարժումներուն եւ գործունէութեանց՝ կ'ընդգրկուի անոնց կազմակերպած ուսանողական ցոյցերուն մէջ, կը ձերբակալուի 1901-ին եւ կը դրուի բանտ: Ազատ արձակուելէ ետք ալ կը շարունակէ մաս կազմել յեղափոխական պայքարներուն, կրկին կը ձերբակալուի եւ այս անգամ կ'աքսորուի Անդրկովկաս: Այսպիսով կ'ընդհատի  համալսարանական իր ուսումնառութիւնը 1906-ին եւ մուտք գործելով գրական ասպարէզ, Թիֆլիսի «Մուրճ» ամսագիրին մէջ «Ֆերնանտօ» ծածկանունով կը հրատարակէ իր առաջին երգիծական պատմուածքը՝ «Տոն Կարապետի Արշաւանքը Դէպի Կղերստան» խորագիրով:

1911-ին «Արազեան» ստորագրութեամբ աշխատակցելով «Արօր» գրական ամսագիրին՝ կը ստորագրէ շարք մը պատմուածքներ.- «Ջահելն Ու Ահելը» (1912), «Մենաւոր Լապտերը» (1912), «Վերջին Երազը» (1912): Երրորդ պատմուածքը ակներեւօրէն կը կրէ բանուորական շարժման տակաւ առ տակաւ զարգացման ազդեցութիւնը: Նիւթը վերցուած է 19-րդ դարավերջի այդ շարժման վերելքի դէպքերէն: Այստեղ, նախկին ուսանող Լեւոնը կը դրուի բանտ, ուր կը տառապի թոքախտէ: Բանտէն ազատ արձակուելէ ետք տուն վերադարձած եւ առողջապէս քայքայուած Լեւոնը, մահամերձ վիճակի մէջ իսկ կ'երազէ վերադառնալ այդ շարժման պայքարի դաշտ՝ ինքզինք պատկերացնելով յաղթողներու շարքին մէջ:

Ա. Աշխարհամարտի տարիներուն Արազի՝ Յակոբ Յակոբեանի հետ հրատարակութեան կը յանձնէ «Կարմիր Մեխակներ» եւ «Բանուորի Ալպոմ» ժողովածոները: Այդ ժողովածոներուն մէջ իր մասնակցութիւնը կը զատորոշուի պարզ ու յստակ լեզուով գրուած արձակ բանաստեղծութիւններով: Նոյն այս շրջանին ան լոյսի բարիքին կը յանձնէ իր լաւագոյն երկերը՝ «Արեւ»ը (1913) արձակ բանաստեղծութիւնը, «Կիսատ Տունը» (1913), ապա միւս պատմուածքները՝ «Կարմիր Համբոյրը» (1913), «Հեքիաթը» (1913), «Արիւնոտ Ծաղիկները» (1916), «Վերջին Տերեւը» (1916): Այնուհետեւ «Սովետական Առաւօտը» երկին մէջ մեծ խանդավառութեամբ ան կը նկարագրէ 1917-ի Հոկտեմբերեան Սոցիալիստական Յեղափոխութեան յաղթանակը:

Այս անգամ ալ Վրաստանի մէջ, դեռ իշխանութեան գլուխ գտնուող մենշեւիկեան կառավարութիւնը, 1920-ին կը ձերբակալէ Արազին ու զայն կը նետէ Քութաիսի բանտը, ուրկէ ան կ'ազատի՝  խորհրդային կարգերու հաստատումէն ետք միայն: Երկար տարիներու ընթացքին իր փայփայած գաղափարին կենսագործումը տեսնելով սովետական պայմաններու մէջ՝ ամբողջութեամբ կը նուիրուի խորհրդային գրականութեան զարգացման գործին:                      

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիւով)