SU?ĞNZ-TĞINPUZ

 IŞİUMUHNF AUZERHNDS

İnfnğumuz suğenj ausuğ buı ecnduğ t auimzul kt r#zv t erduzuürındkrdzz nd =upu=umuzndkrdzg! Ecnduğ t gzendzrl mus ausumşğhrl uwz sı=rz aşı^ nğ =upu=umuz ünğ,rvzşğ mus hşıumuz çuğqğuiırouz ets=şğ^ rğuğnd auijtrz usşzu,uzğ frğudnğuz=zşğz nd wuwıuğuğndkrdzzşğg gzşlt şı=^ wuzmuğ, mğzuz ıuğçşğ üzuj= sg nğeşüğşl^ auzerhndszşğ ndzşzul^ chırl^ çuzumjrl^ uwzhti sg .+irl^ nğ muğ,şi kt çuz sg vtğ şpu,! Uwehti tğ huğuüuz Kndğ=rnw şd (ğuziuwr Zu.uüuazşğndz! Ubzuz şpuzumrz wuğuçşğndkrdzzşğg iğu, trz uwz çuzt şı=^ şğç Buğlr Atyk+ usiuürğg ağuhuğumu, tğ Sndausstı suğüuğtr ,upğuzmuğzşğg^ rim (ğuziuwr Zu.uüua Su=ğnz uırmu nğumu, tğ nğhti .+i=r uöuındkrdz! Yn.ueuğqşlnf Zu.uüua Tğınpuz wuwıuğuğu, tğ nğ Su=ğnz anüşçnwcr muğr= ndzr^ wnğenğu, tğ nğ hnw=nkr şzkuğmndtrz )ğuziumuz uhğuz=zşğg! Uz Su=ğnzg sşpueğu, tğ rilusu)nhrr st<! Erduzuürıumuz uwi {huışğuös´g rğ aşışduz=g ndzşju, tğ şd (ğuziu şı muzvu, tğ rğ eşihuzg! Öuğüujndszşğg uzçuğşzhuiı şpu, trz zuşd Uğşdşlşuz Sr<şğmğumuzr st< .zeğr huıouxnf nd uwihti buğndzumndu, tğ srzvşd 2 Suğı kndumuzg!

Kndğ=-)ğuziumuz oüzucustz arzü usri wşınw^ 2 Suğırz Tğınpuz nd Su=ğnz ışiumuhr qşduvuynf uxu<rz uzüus .+işjuz rğuğnd aşı! ?zzuğmndkşuz ktsuzşğz trz şğmmnpsuzr wuğuçşğndkrdzzşğg^ ıuğu,=ubğ<uzuwrz auğjşğz nd Kndğ=ru-Şdğnsrndkrdz ünğ,umjndkrdzg! Muğ,şi kt nvr_zv vtğ huıuau, şd Zu.uüua Tğınpuz wuwıuğuğşj nğ kndğ=-)ğuziumuz ausuünğ,umjndkrdzg buı lndğ< zşğnwc sg ndzr!

{Sşz=% nğhti ZUK*r eubzumrj aö+ğ şğmrğzşğ^ mğzuz= muğşdnğ zşğeğnds ndzşzul Şdğnhuwtz srzvşd Mnfmui^ Sşğqudnğ Uğşdşl= nd Uyğrmt^ aimuwumuz ub.uğauüğndkrdz sg! Sşz= mğzuz= zuşd ausuışp =uwlşğ uxzşl uauçşmvndkşuz ets huw=uğr ü,nf´^ giud Tğınpuz!

Üulnf )ğuziumuz mnpsrz^ auzerhsuz suirz uğıuwuwındşjud uwe şğmğr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Cuz Rf lt Iğruz^ nğ wuwıuğuğşj nğ srzvşd wiıum =uwlşğ vuxzndrz^ şğmmnpsuzr wuğuçşğndkrdzzşğg hrır buğndzumşz .njşlr szul nd .zerğzşğ iışp,şl şğmnd hşındkrdzzşğnd ausuğ! {Uwlşdi frğudnğuz=zşğ vmuz^ wuwıuğuğndkrdzzşğg fiıuandkrdz mg zşğbzvşz´! Uzeğueuxzulnf Lrhrnw^ Rğu=r nd Uğju.r arszu.zerğzşğndz^ Lt Irğuz gzeü,şj nğ sş, ıuğumuğ,ndkrdzzşğ muz uwi .zerğzşğnd bndğ<^ çuwj srdi mnpst^ (ğuziu uxnp< wuğuçşğndkrdzzşğ m'ndöt Kndğ=rnw aşı!

Wndzuiıuzr st<

6$2 çul iuiımndkşusç şğmğubuğc

VUFNDB*PLND Ö*ĞUMJNDKRDZ WUWIZŞJ WNDZUİIUZRZ

Wndzuiıuzr Luğriu =upu=rz s+ı şğtm huıuaşjud 6$2 çul iuiımndkşusç şğmğubuğc sg^ nğndz wu<nğeşjrz sr<rz ndcüzndkşusç uwl buğcşğ! Aupnğendşjud nğ mşuz=r mnğndiı vmuw^ sruwz kt fzuizşğ ünwujuz muğü sg arz btz=şğnd nd şmşpşjrzşğnd st<!

Şğmğubuğcg huıoux euğqud nğ wuğuçşğuçuğ sşpsuzuw uwz qüışul froumg nğ sr<njt sg r fşğ mg ırğt Kndğ=ru-Wndzuiıuz wuğuçşğndkrdzzşğnd st<! Uğeuğşd^ Kndğ=rnw Uğıu=rz Zu.uğuğ Stflrdı Vufndb+plnd şğmğubuğctz şı= aşxuquwznf yzıxşj Wndzuiıuzr rğ hubı+zumrj Zr=ni Itzrıuig şd giud nğ Kndğ=ru Wndzuiıuzrz +üzşlnd huığuiı t şkt uwehrir +üzndkşuz sg muğr=g mg öüujndr! Kndğ=rnw Uğıu=rz Zu.uğuğrz uwi buğcndqşdg ünandzumndkrdz iışp,u, t Wndzuiıuzr st<! Wndzuiıuzr Uğıu=rz Zu.uğuğndkrdzz ul rğ muğürz ağuıuğumşj uwz lndğg kt Kndğ=rnw Uğıu=rz Zu.uğuğg Wndzuiıuzrz ö+ğumjndkrdz wuwızu, t huıuau, şğmğubuğcr muhumjndkşusç!

TĞINPUZR ETS JNDJUHUİIUXZŞĞ%

ZRD ŞNĞ?R ST>

Zrd Şnğ=r ustztz çuzndm hnpnıuzşğtz stmndz% Kuws İ=rdgğr fğuw öşışpndşjuz aumu-tğınpuzumuz çznwknf aimuw jndjuhuiıuxzşğ! Jndjuhuiıuxzşğnd fğuw üğndu, tğ {Mşjndjt_= Tğınpuzg´^ {Eueğşjndjt= )rsrjrkg &mrzşğnd jşpuihuzndkrdzg/ Tğınpuzumuz Kndğ=rnw st<´! Rb.uzustı susndlg uwi sr<uethg fşğuüğşj Usşğrmuwr st< Mrdltzumuz ausuwz=rz% (tk+-umuzzşğndz! Mg zbndr nğ Usşğrmuwr uwe hnpnıuwr fğuw ünfuöeuwrz jndjuhuiıuxzşğnd öşışpndsg auğrdğ auöuğudnğ ınluğ m'uğct!

İŞD USHŞĞ% AT-IT-YT

MNDİUMJNDKŞUZ ÜL:NDZ FĞUW

Uwi +ğşğndz işd ushşğ audu=ndu, şz At-It-Yt mndiumjndkşuz ül.ndz fğuw! Euıu.uöndkrdzg sr<znğendkrdz ndpuğmu, tğ :nğağeuğuz^ huauz<şlnf At-It-Ytjr 9 şğşiyn.uzzşğnd uzqşxzs.şlrndkşuz <z<ndsg! Zu.uhti ul 18 şğşiyn.uzr ausuğ znwzhti sr<znğeuürğ ndpuğmndu, tğ nd huauz<ndu, nğ uznzj ausuğ ul =uwlşğ uxzndtrz :nğağeuğuzr mnpst!

U-Üt-Yt mndiumjndkşuz şğşiyn.uz Ouarı T+ö=uz şğtm .nğağeuğuzrz st< .+işjud uwi ktsuwr bndğ= nd giud nğ htı= t =ndtuğmndkrdz muıuğndr şd <z<ndr At-It-Ytjrzşğnd uzqşxzs.şlrndkrdzg! Uwe şğşiyn.uzzşğg htı= t muzüzrz euıuğuzr ux<şd$ At-It-Yt htı= t yumndr kt_ =upu=umuz^ kt rğudumuz ışiuzmrdztz^ wuwıuğuğşj uz! {Uwz fşj srlrnz auwğşzumrjzşğg^ nğnz= rğşzj =ndtz ındu, şz uwe şğşiyn.uzzşğndz^ huğöuhti .upupndkrdz m'ndötrz! Uwe =ndtz ındu, şz auduıulnf cnpnfğeufuğndkşuz nd uöuındkşuz suirz wuwıuğuğndkrdzzşğndz^ uwl n_v kt uauçşmvndkşuz´^ wuwıuğuğşj T+ö=uz! Giı rğşz^ çzumvndkrdzg uwlşdi nğşdt wnwi vr muhşğ At-It-Ytr aşı nd m'ndöt nğ At-It-Yt yumndr% iuasuzueğumuz rğudndz=r ndcnf!

UIĞHTWOUZR ST> UDŞLR ?UZ AUĞRDĞ AUWUİIUZJRZŞĞ FUĞ EĞNDU; ŞZ NĞHTİ HUIŞĞUÖSUMUZ ÜŞĞR

Uinzj sr<şd örzndnğzşğnd muğürz .upup çzumrvzşğ muz^ çuwj

çndz krdg wuwızr vt

Auwuiıuzr Uğıu=rz Zu.uğuğndkşuz İyrdx=r auğjşğnf huıui.uzuınd Öuğşa İrzuzşuz İyndkzr= lğuınd muwuzrz wuwızşj kt Uığhtwouz rğ anpusuişğndz fğuw udşlr =uz 100 auwuiıuzjr rçğ üşğr mg huat öuzuöuz huığndumzşğnf! Uwi auğrdğ anürrz sr<şd örzndnğzşğnd muğürz .upup çzumrvzşğ muz! Hu=nd uwi suirz nğşdt ışpşmndkrdz vt ındu, Şğşduzrz mus Snimnduwrz^ uwi huıouxud ul wuwızr vt kt r#zv t çndz krdg fuğ eğndu, Auwuiıuzjr üşğrzşğndz! İrzuzşuz giud nğ fiıua t kt üşğr çxzndu,zşğndz krdg auğrdğtz udşlr t^ sruwz kt çndz krdg vndzr r qşxrz! Yşığnduğr gzkuj=rz Snimndu .niıuju, tğ nğ hrır öçupr uwi auğjnf! {Sşz= mg fiıuarz= Xndiuiıuzrz´^ giud İrzuzşuz!

Udşlr uxu< Uığhtwouzr SUM-r zşğmuwujndjrv Şubuğ Ulrwşd zusum sg pğmu, tğ SUM-r Gzeauzndğ ?uğındpuğ Uzk+zr+ Mndktğtirz nd wuwızu, tğ nğ Uığhtwouzr st< rçğ üşğr çxzndnp 62 auw örzndnğzşğg .uyuzuğuğzşğ şz nd uznzj ets euı çujndu, t nğhti uauçşmrvzşğ!

Auwuiıuzr Suğend Rğudndz=zşğnd Hubıhuz Uğsuz Kuknwşuzz ul mnv gğu, tğ Uığhtwouzr nd huauz<u, tğ nğ üşğrzşğnd yn.uzumndsg =upu=umuz auğj veuğqndr nd üşğrzşğndz fşğueuğqg vmuhndr anpuwrz uzausuquwzndkrdzzşğnd çuzumjndkrdzzşğnd uğerdz=rz!

AĞUHUĞUMNDŞJUD

ULŞ? SRZUİŞUZR EUIUFORXG

Knğnzknwr sşğ huındumul ub.uıumrj Hğ$ Wuğndkrdz Eşğqumşuz mg ışpşmujzt sşör$-

S+ıudnğuhti şğş= ıuğr uxu<^ qsşxzuwrz şğmuğ bğ<uzt sg şı=^ 23 Uhğrl 2018 kndumuzr Mrğumr +ğg^ Knğnzknwr cnpnfndğeg m'+üındtğ üşpşjrm nd huw,ux +etz! Auğrdğudnğzşğ mg =ultrz =upu=r ustztz zbuzudnğ hnpnıuzşğtz Şuzm hnpnıuwr fğuw! Wşısr<+ğtrz^ oşğsum ünwznf fuğqndu, rz=zubuğc sg suwkrz fğuw şllşlnf^ sş, uğuündkşusç mux=g =bu, tğ wuımuhti aşırnız mrzşğnd fğuw! Sşxu, tğ 10 uzq^ frğudnğşulzşğnd krdg 16 tğ!

Buğcufuğg 25usşuw Ulş= Srzuişuzz tğ! Uz mg çzumtğ Knğnzknwr uğnduğquzzşğtz Xrvsgzı Arl =upu=rz st<^ İtzt=u ünltor ndiuznp tğ! Giı rğ ehğnjumuz gzmşğzşğndz^ Ulş= Srzuişuz =upu=umuz nd mğ+zumuz nğşdt muösumşğhndkşuz aşı muh vndztğ^ çuwj m'gindtğ nğ sıuwrz arduze tğ!

Ulş= Srzuişuz rğ =iıszşlr uğuğ=rz ausuğ 2$5 ıuğr buğndzum =zzndkrdzzşğnd şzkuğmndşjud^ nğhtiör auiıuındtğ sıuwrz .uzüuğndsr sumuğeumg! Wşıuüuw +ğşğndz uz uxu<rz uiırouzr sşpudnğ axvumndşlnf^ sşpueğumuz kpku,ğuğg ndpuğmndşjud euıuğuz şd Znwşsçşğ 2020rz imiuz euıumuz zriışğg! Hubıhuz yuiıuçuzzşğg mşeğnzujuz Ulş= Srzuişuzr uxnp<umuz froumr fğuw! Zbşjrz nğ höırm ıuğr=tz çcrbmzşğ +krös u.ınğnbu, trz nd huauz<şjrz nğ usçuiıuzşulg uöuı uğqumndtğ! Euıuğuzr huauz<nf Ulş= Srzuişuz <puçuz çcrbmzşğnd mnpst =zzndkrdzzşğnd şzkuğmndşjud!

Şğtm^ 3 Suğı 2021rz muwujud euıumuz fşğ<rz zriıg! *zkuğrnwr Üşğuünwz euıuğuzr euıudnğ Uzz Snlnlr rğ 58 t<znj nğnbsuz st<^ wuwızşj kt sşpueğşulg uxu<ndj ,ğuüğu, nd ürıumjuçuğ rz=zubuğc sg fuğqşlnf ünğ,u, tğ rğ uğuğ=g! *krösg çzud huıoux vtğ uwi uğuğ=r ünğ,ueğndkşuz! Uwzhti nğ Ulş= Srzuişuz uxuzj 25 ıuğr huwsuzumuz cusmtır^ euıuhuğındşjud jsua çuzıuğmndkşuz! euıuğuzg 18 Suğırz mğmrz audu=ndşlnf hrır =zzuğmt wşıuüuw =uwlşğg! Euıufuğndkrdzg ndppumr iyxndsnf aupnğendşjud aşxuışirluwrz muwuzzşğtz!

Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 178

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

Այսօր՝ 4 Մարտ, մահուան 169-ամեակն է ռուս գրականութեան տիտաններէն Նիքոլայ Վասլիեւիչ Կոկոլ-Եանովսքիի (Ռուսական կայսրութիւն, Սորոչինցի, Քոսսաք գիւղ, 1 Ապրիլ 1809  – Մոսկուա, 4 Մարտ 1852):

Իմացական շարժումով պարագրկուած հայրենասիրական ապրումներու փայլակնացայտ համահանդէս մ'ապաքէն, զոր Ալեքսանտր Փուշքինը, Վիսարիոն Պելինսքին եւ Նիքոլայ Կոկոլը ջահակիր եռերգութեան ուժականութեամբ, ռուսական հայրենիքն ու ռուս ժողովուրդի ազատագրատենչ, այլեւ մաքառուն ոգին բարձրացուցին շքեղ ու առնագեղ ըմբոստացումներու, իրենց ժողովրդահայրենասիրական պայքարի ջիղերուն անստգիւտ սարիքովը:

Առաջինը՝ ռուս քերթողութեան ռահվիրայ, երկրորդը՝ գրաքննդատութեան հսկայ, երրորդը՝ վիպագրութեան, թատրերգութեան ու երգիծանքի իշխանը, որոնց շատ չանցած պիտի հասնէին Տոսթոեւսքին, Թոլսթոյը, Նեկրասովն եւ ուրիշներ, Դատաւոր-Ժամանակին արձակած վճիռներուն դէմ իրենց գրական նուաճումներուն գանգիւնները աշխարհով մէկ հնչեցնելով:

Քանքարավառ միտք մը Նիքոլայ Կոկոլը, որ հռչակուեցաւ մանաւանդ հրկիզելով իր երգիծական գլուխ-գործոցները ռուս մարդկային  society-ին մասին, ինչպիսիք էին իր «Մեռած Հոգիներ»ը եւ «Քիթը», բայց ան ի խորոց սրտի գրեց ուքրանական բարքերու մասին ալ՝ մեկնելով այս կալուածէն ներս իր փորձառութենէն: Բարքեր ու սովորութիւններ՝ ինչպէս իր «Երեկոներ՝ Տիքանքայի Մօտիկ Ագարակին Մէջ» գործին մէջ:

Յիրաւի, Ուքրանիոյ գիւղական շրջանները իրենց շուրջառին մէջ են առած հանճարեղ Կոկոլի մանկութեան ու վաղ երիտասարդական տարիները, ինչպէս նաեւ ցարական Ռուսաստանը՝ ժամանակաշրջան մը այդ երիտասարդական տարիներէն, 19-րդ դարու առաջին քառորդին մէջ, բայց Կոկոլ առաւելաբար գրեց ռուսերէն, իր կարճատեւ կեանքի տարիներէն բաժին մըն ալ տալով Ս. Փեթերսպուրկին եւ հուսկ թաղուեցաւ Մոսկուա: Հետեւաբար, Կոկոլի պատկանելիութիւնը մինչեւ այսօր, ռուս հանրային կարծիքին մէջ ենթակայ է անվերջանալի, աւելի քան երկհարիւրամեայ հակընդդէմ բանավէճերու:

Ալեքսէյ Վերթինսքի՝ Քիեւի Երիտասարդական թատրոնի կարկառուն դերասաններէն մին, վերջերս ուքրանական մամուլին յղում կատարելով գրեց, թէ ինք զզուանքով ապրած է ռուսական ոտնձգութիւնները՝ Կոկոլը «որդեգրելու» միտումով: Միւս կողմէ, բազմաթիւ մասնագէտներ Մոսկուայի մէջ վիճայարոյց սա աղմուկին մէջէն դեռ կը շարունակեն բարձրացնել իրենց պնդումները գրելով, որ «Նիքոլայ Կոկոլ հարիւր առ հարիւր ռուս է»:

Բաժնել կամ կիսել Կոկոլը երկուքի՝ օդն ու երկինքը երկուքի բաժնելու կը նմանի: Ուրեմն, տարակոյսէ վեր է, որ ան ռուս տիտանեան գրող մըն է ամէն բանէ առաջ, նաեւ ուքրանացի մեծ գրող մը: Այս ուղղութեամբ միջամտելով թերեւս արդար դատում մը կ'ընէ ուքրանացի վիպագիր եւ Ուքրանիոյ խորհրդարանի նախկին անդամ Վլատիմիր Եաւորիվսքին՝ երբ հանրութեան վերջերս հետեւեալը գրեց. «Եթէ Նիքոլայ Կոկոլը ծառ մըն էր, անոր թագը Ռուսիոյ մէջ էր, իսկ արմատները՝ Ուքրանիոյ»:

Արդարեւ, ծնունդով ուքրանացի, բայց վիպագրութեան, թատրերգութեան ու երգիծագրութեան մէջ մկրտուած իբրեւ ռուս քաղաքացի, Կոկոլի անդրանիկ բխումներէն բերուած գործերը՝ ինչպէս վերը նշուած «Երեկոներ՝ Տիքանքայի Մօտիկ Ագարակին Մէջ»ը, թանձրօրէն կը կրեն ազդեցութիւնը Ուքրանիոյ բնօրրանին եւ անոր ինքնութեան:

Աւելին, Կոկոլ կը համարուի ռուս «Ռէալիզմին հայրը», վասնզի իր գրութիւնները երգիծական խարազանով մ'իջան ռուսական կայսրութեան փտածութեամբ նշանաւորուող կառավարական վերին խաւերու՝ պիւրոքրաթներուն վրայ, որոնք ի վերջոյ զինք աքսորեցին երկրէն:

Աքսորէն վերադառնալէ ետք, Կոկոլ ինքզինք սուզեց Օրթոտոքս եկեղեցւոյ մէջ: Այսպէս, «Թարաս Պուլպա» (1835) եւ «Մեռած Հոգիներ» (1842) վէպերը, «Վերաքննիչը» կամ «Ռեւիզորը» (1836) թատրերգութիւնը, «Խելագարին Յիշատակարանը», «Քիթը» «Վերարկուն» կամ «Շինելը» (ռուս զինուորին վերարկուն)՝ կարճ պատմուածքներու ժողովածոները եկան դասուիլ իր գործերու շարքին լաւագոյնները, որոնք իրենց խղճամիտ, այլեւ կործանիչ իրապաշտութեամբ, բարոյագիտական քննադատութեամբ եւ փիլիսոփայական խորքով, անմահ գոհարներ են միջազգային գրականութեան գանձարանին մէջ:

Մօր կողմէ լեհ ազնուական շառաւիղէ սերող, հայրը՝ Վասիլի Կոկոլ-Եանովսքի, ուքրանական քոսսաքսներու շառաւիղէն եկող եւ ուքրաներէն ու ռուսերէն լեզուներով ստեղծագործող բանաստեղծ, այլեւ ուքրաներէն լեզուով ներկայացող թատերագիր մը, կը մահանայ՝ երբ Նիքոլայ Կոկոլ հազիւ 15 տարեկան պատանի մըն էր: 19-րդ դարու ուքրանացի միջին դասակարգի ընտանիքի տիպար զաւակ մ'իբրեւ, Կոկոլի ընտանիքին խօսակցական լեզուն ռուսերէնի չափ ալ եղած է ուքրաներէնը:

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիով)