|
Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşhndkşuz Zu.uüuarz muğ,r=g {?NĞNZU AUSUOUĞUMG AUDUZUÇUĞ HRIR FŞĞ>UZUW 2022R İMRÖÇG´ |
|
?nğnzu cuağr ausuouğumg ıumudrz rğ orğuzzşğndz st< mg huat usçnp< ub.uğag! Ktşd sşpsujndszşğ m'uğquzuüğndrz ani nd anz nd sş, kuy mg ığndr ausuouğumrz ets çujndu, huınduiır uğbudrz^ çuwj ausuouğumg mg buğndzumt udşğzşğ ünğ,şl nd .nbnğ .zerğzşğ çuzul gzmşğuwrz nd auzğuwrz mşuz=t zşği! Ub.uğar fğuw vmuw stmg nğ aşıu=ğ=ğndkşusç auğj vıuw kt ş#ğç uwi ausuouğumg rğ ndcg hrır mnğizjzt fşğ<zumuzuhti! Öuzuöuzzşğ muğ,r= mg wuwızşz^ çuwj uwi suirz ustztz muğşdnğg uwz t kt rzv mg sıu,şz Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkşuz suizuütızşğg! Uwi+ğ lndğşğnd st< uwe suirz aupnğends sg muw! Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkşuz Şdğnhuwr çuczr Zu.uüua Auzi Ülndmt üşğsuzumuz {Hrlı´ kşğkr aşı muwuju, uindlrir gzkuj=rz giud nğ rz= mg sıu,t kt ausuouğumg hrır fşğ<uzuw 2022 kndumuzr imröçg! Ülndmtr uwi luduışi muğ,r=g mg muğ,ndr nğ arszndu, t huınduiır uğbudrz nd muıuğndu, ktikşğnd uxuındkşuz fğuw! Uwi luduışi uğıuwuwındkşuz wu<nğeşjrz iumuwz cuağr qşduyn.ndkşuz muhumjndkşusç muğü sg uöeuğuğndkrdzzşğ!Ülndmt erışl ındud nğ uwi qşduyn.ndu, cuağşğg50 ınmni udşlr uğuü mğzuz ıuğu,ndrl nd mğzuz zuşd ousçuw çuzul uwl arduzendkrdzzşğnd! Ktşd ausuouğumg auduzuçuğ hrır eueğr 2022r imröçg^ çuwj uirmu vr zbuzumşğ nğ cuağg çnlnğnfrz st<ışptz hrır fşğzuw! {Sruwz kt mg .nğars nğ sş, ylndöndszşğg hrır eueğrz´^ giud Ülndmt! Uz udşljndj zuşd nğ huınduiır uğbudg htı= t uğuü =ult^ euzeupndkrdzg mg .uzüuğt sşğ ndcumuzndkrdzg nd fşğiırz mg ö+ğujzt ausuouğumg! Arsu şdğnhujrzşğndz ausuğ mxzumg şırz mxkzjzşlnf auzüriı ziışlnd cusuzumg vt! Wuwızr vt kt suğenj ersueğumuzndkrdzg nğ=uz mğzuw ışdşl! Uımt öuı^ huınduiıg uğüşl= vt nğ cuağg yn.uzjndr stmtz ethr srdig^ giud Ülndmt! |
|
YUBRZŞUZ ŞD TZKGZR HLRZ?GZ ?ZZUĞMŞJRZ PUĞUHUPR IUÜZUHG |
|
Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuz şğtm aşxuquwznf .+işjud Usşğrmuwr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Tzkgzr Hlrz=gzr aşı! :+işlnf şğmmnpsuzr wuğuçşğndkrdzzşğnd suirz^ Fuğvuhşıg çuğqğ üzuauıuz=r uğcuzujndj Usşğrmuwr szuwndz u<umjndkrdzg şd ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr st< Usşğrmuwr eşğg! Mnpsşğg uzeğueuğquz huışğuöstz şı= ıuğu,=ubğ<uzuwrz mujndkşuz! Gzeü,ndşjud nğ htı= t fşğimirl .upup ünğ,gzkujrz! Usşğrmuwr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğr ndbueğndkşuz wuzqzndşjud wuımuhti üşğrzşğnd^ huıuzezşğnd şd =upu=ujrumuz uzqşğnd .zerğg! Uwe huğndzumrz st< usşğrmşuz mnpsg bşbışj Srzi=şuz :sçumr ausuzu.uüuandkşuz ünğ,ndztndkşuz muğşdnğndkrdzg nd huığuiıumusndkrdz wuwızşj buğndzumşlnd rğ eşğumuıuğndkrdzg aumusuğındkşuz lnd,suz ndppndkşusç! Öğndjumrjzşğg şğmndiış= muğşdnğ zmuışjrz ausuünğ,umjndkrdzg +ğtz=r üşğumuwndkrdzg usğuhzeşlnd^ yıu,ndkşuz ets huw=uğşlnd^ euıumuz nd niırmuzumuz ausumuğüg çuğşyn.şlnd ndppndkşusç! |
|
ITSRĞKUB {ZUAUIUM´ ÇUXG VÜNĞ;U;ŞJ NDPPUKRXR UĞMU;RZ ÖNANDU; 11 ÖRZNDNĞZŞĞND SUİRZ |
|
Hrklrir st< rzmu, örzndnğumuz ndppukrxr uğmu,r aşışduz=nf zuauıumndu, 11 örzndnğumuzzşğnd auğjg animt anzmt euğqu, t =upu=umuz buauğmndsr nd çusçuiuz=r zrdk! Uwi zrdkr st< At- Uwehrir wuwıuğuğndkrdzzşğtz stmz ul şmud At- |
|
{1915R MRZŞĞG´ USUÖNZ FRIT*- |
|
Uwi cuhudtzr uğıueğrvz t {Uğstznwı´ gzmşğndkrdzg! Buğcuzmuğg uğetz rim sğjuzumzşğ buau, t Knğnzknwr {Ynsnmğuztk´ şd Lni Uzotlgir {Uğyu´ buğcuhuımşğzşğnd yuxuı+zzşğnd gzkuj=rz! Suğnzşuz çşsueğu, t zuşd {Jşpuihuzndkşuz nğçşğg´^ {Uzuğrdz´ şd muğü sg uwl fudşğuüğumuz cuhudtzzşğ! |
|
Srzv muğü sg şğmrğzşğnd st< {mg ,upmr´ jşpuhubındkrdzg ÜŞĞSUZRNW ST> {JŞP´ ÇUXG MG AUZNDR İUASUZUEĞNDKŞZTZ |
|
Üşğsuzumuz lğuınd upçrdğzşğ mg aupnğeşz kt şğmğtz zşği wuxu<gzkuj uğquzuüğndu, t {jşpuwrz huımuzşlrndkrdz´ çuxg İuasuzueğndkşztz auzşlnd ,ğuüğr st<! Uwihti% Zşğ=rz Ünğ,nj nd Euıumuz Zu.uğuğzşğnd çuzçşğzşğg auiıuışjrz nğ İuasuzueğndkşuz 3ğe w+endu,r {jşp´ çuxg^ nğ .ığumuzndkşuz ,zndze mndıuw^ hrır auzndr İuasuzueğndkşztz nd hrır yn.uğrzndr {jşpuwrz zmuıuxndszşğnf´ uğıuwuwındkşusç! İuasuzueğndkşuz 3ğe w+endu,rz st< mg zbndr nğ n_v stmg mğzuw uxudşlndkrdz mus kşğndkrdz ndzşzul rğ işxr^ ,uüsuz^ jşpuwrz huımuzşlrndkşuz^ lşöndr^ şğmğr şd ,uüsuz^ auduı=r^ mğ+zumuz nd =upu=umuz ışiumtızşğnd huıouxnf! Zu.uışindu, t nğ w+endu,rz st< {jşpuwrz huımuzşlrndkşuz huıouxnf´ uğıuwuwındkrdzg yn.uğrzndr {jşpuwrz huımuzşlrndkşuz zmuıuxndszşğtz sşmzşlnf´ uğıuwuwındkşusç! {Itğ Byrmtl´ usiuürğg mg wuwızt nğ fşğnwrbşul Zu.uğuğzşğg ausuquwzndkrdz ünwujndju, şz uwi qşdumşğhndsr suirz! Wrbşjzşz= nğ uzjşul ubndz Üşğsuzrnw Zu.uğuğuj .nğandğeg nğnbşj yn.şl İuasuzueğndkşuz {jşp´ uğıuwuwındkrdzg^ suızuzbşlnf nğ uwe auimujndkrdzg uwlşdi zhuıumuwuğsuğ vt rğşzj şğmğr ausuğ! İmöçzumuz bğ<uzrz hubı+zşuzşğ vtrz mnpsznğnbndrğ! İuasuzueğndkşuz st< ynyn.ndkrdzzşğ muıuğşlnd ausuğ uzağucşbı t nğ :nğağeuğuzr şğmnd- |
|
HUPIUIR AUW MUKNPRMT ŞMŞPŞJRZ MG HUIĞUİINDR HUHR UWJŞLNDKŞUZ |
|
Uwjşlndkşuz ,rğtz zşği Huhg hrır ardğgzmulndr zuşd Auw Muknprmt şmşpşjdnw mnpst! Aumuxum fşğ<rz ağkrxuwrz wuğqumndszşğndz nd xsçumn,ndkrdzzşğndz^ Muknlrm şmşpşjdnw anfnduhşıg şğtm +euzudnf sşmzşjud Hupıuı^ ndğ uhuanfndkşuz muğşdnğ sr<njuxndszşğ qşx= uxzndu, trz! ?nfrı- Udşljzşz= zuşd nğ (ğuziri=+ U$ ?uauzuwuhşıg Luırz Muknlrm şmşpşjdnw uxu<rz pşmufuğz t^ nğ m'uwjşlt Rğu=^ Uhğuaus suğüuğtr ,zzeufuwğg! |
|
İHUĞUHŞI FUÖÜTZ İUĞÜİŞUZR ;ZZEŞUZ *ĞG |
|
Fuöütz İuğüişuzr oumuıuürğg yn.ndşjud Uğju.şuz uxu<rz huışğuösr +ğşğndz! Uz uxu<rz rim +ğşğtz örzndnğ tğ şd rğ ağusuzuıuğndkşuz zşğ=şd srudnğu, tğ şğmğuhua musudnğumuz <nmuızşğg! Uz sş, <uz=şğ zşğeğu, tğ auwğşzumşğındsr ünğ,rz st<$ arszu, tğ {Şğmğuhua´ musudnğumuzzşğnd srndkrdzg! Şpu, tğ Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğ^ rim 1999rz gzığndu, tğ Fuğvuhşı! Mg auduıuğ nğ {21ğe euğg hrır glluw auw cnpnfndğer euğg´ nd uwe muğüu.+inf mg buğctğ srzvşd 27 Anmışsçşğ 1999 kndumuzg^ şğç .nğağeuğuzrz st< ihuzzndşjud =upu=umuz 7 ünğ,rvzşğnd aşı sruirz! |
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
«... «Մեռած Հոգիներ»ը զուտ ռուսական, ազգային, ժողովրդային կեանքի գաղտնարանէն դուրս պոկուած երկ մըն է, որ այնքան ճշմարիտ է՝ որքան եւ հայրենասիրական, որ անողոքաբար կը պոկէ իրականութեան քօղը: Անիկա ունի արենակցական կրքոտ ու ներվային սիրոյ շունչ՝ ռուսական կեանքի բեղմնաւոր հատիկի նկատմամբ. երկ մը, որ անսահմանօրէն գեղարուեստական է իր յղացքով, գործող անձերու բնաւորութիւններով ու ռուսական կենցաղի մանրամասնութիւններով: Միեւնոյն ատեն, իր խոր միտքերով սոցիալական է, հասարակական ու պատմական: Վէպին մէջ հեղինակը կատարած է այնպիսի մեծ քայլ մը, որ մինչ այդ անոր բոլոր գրութիւնները կը թուին թոյլ ու աղօտ՝ բաղդատմամբ «Մեռած Հոգիներ»ուն: Մեծագոյն յաջողութիւն եւ հեղինակին կողմէ մեծ յառաջընթաց կը համարենք այն, որ յիշեալ վէպին մէջ ամէնուրեք զգալի է, շօշափելի կերպով կ'երեւի անոր ենթակայութիւնը: Այստեղ մենք կը հասկնանք ոչ այն ենթակայութիւնը, որ իր սահմանափակութեամբ կամ միակողմանիութեամբ կ'աղաւաղէ բանաստեղծին պատկերած առարկաներուն նիւթական իրականութիւնը, համայնապարփակ եւ մարդասիրական ենթակայութիւնը, որ գեղարուեստի մէջ կը յայտնաբերէ ջերմ սիրտ, համակրելի հոգի: Ենթակայութեան այդ գերակշռութիւնը, ներթափանցելով եւ իրմով շունչ տալով Կոկոլի ամբողջ պոէմին՝ քնարերգական բարձր յուզականութեան կը հասնի եւ թարմացուցիչ ալիքներով կ'ընդգրկէ ընթերցողի հոգին: Կոկոլի տաղանդին տեսանկիւնէն՝ նո՛յնքան կարեւոր յառաջընթաց քայլ մենք կը տեսնենք նաեւ այն, որ «Մեռած Հոգիներ»ուն մէջ ան միանգամայն հրաժարած է մալոռուսական տարրէն եւ դարձած ռուս ազգային բանաստեղծ՝ բառին ամբողջական առումով: Հեղինակին պոէմի իւրաքանչիւր խօսքին առիթով ընթերցողը կրնայ ըսել. «Այստեղ ռուս ոգի կայ, այտեղէն Ռուսիոյ հոտ կու գայ» (*): Այդ ռուսական ոգին կը զգացուի թէ՛ հիւմըրի, թէ՛ հեգնանքի, թէ՛ հեղինակի արտայայտութեան, թէ՛ զգացումներու մեծաթափ ուժի, թէ՛ քնարերգական զեղումներու, թէ՛ ամբողջ պոէմի աւիւնի, թէ՛ գործող անձերու բնաւորութեանց մէջ: «Մեռած Հոգիներ»ը կը կարդան բոլորը, բայց կը հաւնին ի հարկէ ո՛չ բոլորը: Բազմաթիւ պատճառներէն մէկն այն է, որ «Մեռած Հոգիներ»ը չեն համապատասխաներ վէպին մասին ամբոխին ունեցած հասկացողութեան այնպէս՝ ինչպէս կը համապատասխանէ հեքիաթը, ուր գործող անձերը կը սիրեն միմեանց, կ'անջատուին, յետոյ կ'ամուսնանան եւ կը դառնան հարուստ ու երջանիկ: Վէպը՝ առաջին ընթերցմամբ, լիովին չի բացուիր նոյնիսկ մտածող մարդոց համար. երկրորդ անգամ կարդալով կը կարծես թէ նոր, երբեք չտեսած երկ մը կը կարդաս: Մեր մօտ մեծամասնութիւնը «քոմիքական»ը եւ «հիւմըր»ը կը հասկնան որպէս խեղկատակութիւն, որպէս ծաղրանկար: Մենք հաւատացած ենք, թէ շատերը, առանց կատակելու, իրենց սրաթափանցութենէն գոհ ու խորամանկ ժպիտով մը կ'ըսեն ու կը գրեն, թէ Կոկոլը կատակով իր վէպը պոէմ անուանած է: Մենք կ'ըսենք, որ Կոկոլը կատակով չէ որ իր վէպը պոէմ է անուանած, եւ ան քոմիքական պոէմ նկատի չունի այդ անուան տակ: Ասիկա մեզի ըսաւ ո՛չ թէ հեղինակը, այլ՝ անոր գիրքը: Մենք անոր մէջ ո՛չ մէկ զուարճալի ու ծիծաղելի բան կը տեսնենք: Հեղինակին ո՛չ մէկ խօսքին մէջ նկատած ենք ընթերցողէն ներս ծիծաղ բռնկեցնելու մտադրութիւն: Ամէն բան լուրջ է, հանգիստ, ճշմարիտ ու խոր...: Կարելի չէ սխալ դիտել «Մեռած Հոգիներ»ը եւ կոպիտ հասկնալ զայն, կան անոր մէջ տեսնել կատակերգութիւն»: ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ՎԱՅՐԷՋՔՆ ՈՒ ՄԱՀԸ «Մեռած Հոգիներ»ու յաղթական ասպատակումէն յետոյ, Կոկոլ իր ժամանակակիցներու աչքին ա՛լ կը նկատուէր խոշոր երգիծագիր մը, որ կ'երգիծէր նոյնիսկ անտեսանելի կողմերը իմփերիալիստ Ռուսաստանի: Ցարական վերնախաւը քիչ բան գիտէր, թէ յիշեալ պոէմը առաջին մասն է մերօրեայ կրկնօրինակն համարուող «Աստուածային Կատակերգութիւն»ի: Առաջին մասը կը ներկայացնէ «Սանդարամետ»ը. երկրորդ մասը՝ «Քաւարան»ը, որ կը պատկերէ աստիճանական մաքրագործումն ու ձեւափոխութիւնը անզգամ եւ ստամբակ Չիչիկովի՝ ազդեցութեան տակ առաքինի հարկահաններու եւ կառավարիչներու: Պաղեստինէն վերադառնալով Ռուսաստան՝ Կոկոլ իր կեանքի վերջին տարիները անցուց թափառայածումներու անձնատուր: Մայրաքաղաքներ իր տուած այցելութիւններու ընթացքին, ան կապեր հաստատեց գրիչի բարեկամներու՝ Միխայիլ Փոկոտինի, Սէրկէյ Աքսաքովի եւ ուրիշներու հետ: Իր տեսակցութիւնները յաճախակի կ'ըլլային իր վաղեմի ուքրանացի բարեկամներուն՝ Օսիփ Պոտիանսքիին եւ Մաքսիմովիչին հետ: Միւս կողմէ, իր մտերմական իր յարաբերութիւնները զօրացնելով Մաթվէյ Քոնսթանթինովսքի անուն տարեց եկեղեցականի մը հետ, կը թուի թէ վերջինը Կոկոլի մէջ աճեցուցած է վախի զգացումը՝ պնդելով գրողին մեղաւորութեան վրայ անոր երեւակայած բոլոր գործերուն մէջ: Այս ընթացքը պատճառ կ'ըլլայ որ գրողին առողջութիւնը տակաւ առ տակաւ դիմէ քայքայում եւ ան իյնայ խոր վհատութեան մէջ: 24 Փետրուար 1852- Մեծ գրողը կը թաղուի «Տանիլով» վանքը, հարեւանութեամբ իր ընկերոջ՝ Սլաւոֆայլ Ալեքսէյ Խոմիաքովի: 1931- Արդարեւ, միջազգային չափանիշով գրական տիտան մ'ան, զոր գրաքննադատ Պելինսքի՝ նոյնիսկ «Մեռած Հոգիներ»ու հրատարակութենէն առաջ, ողջունած էր հայրենասէր ու ժողովրդանուէր Նիքոլայ Կոկոլի մէջ գերիրապաշտ առաջին գրողի տարերային ուժը, զայն համարելով ռահվիրան Իրապաշտ դպրոցի, ռուս գրականութեան անշիջելի փառքերէն մին: (*)Տողը առնուած է Ալեքսանտր Փուշքինի «Ռուսլան Եւ Լիւդմիլա» պոէմէն: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 3 եւ ՎԵՐՋ) |
Lni Uzotlgir {Uihuğtö´ +ğukşğkg mg aupnğet kt çşsueğrv Huğtı Suğnzşuzr {1915r mrzşğg´ uzndznf fudşğuüğumuz cuhudtzg 8 Suğıtz% Mrzşğnd sr<uöüuwrz +ğndgzt imişul^ hrır jndjueğndr zuşd Usuönz Frıt+ auğkumr sr<njud!
Axnsr Muknlrm şmşpşjdnw =uauzuwuhşı (ğuziri=+ U$ Huhg şğtm^ huısumuz vnği+ğşuw uwjşlndkşusç sşmzşjud Rğu=! ?uauzuwuhşıg^ nğ {irğnw ,ğuürğ´ mnvu, t uwi anfnduhşıumuz uwjşlndkrdzg^ zhuıum ndzr n_v sruwz .ğu.ndişl =ğriınzşuzşğg^ nğhtiör uznz= szuz ıuğu,=ubğ<uzrz st<^ uwl zuşd .ğu.ndişl nğ üupkumuz =ğriınzşuw rğu=jrzşğ rğşzj şğmrğg fşğueuxzuz udşlr aşxudnğ bğ<uzzşğtz^ rzvhrirz şz Lrçuzuz^ Wnğeuzuz^ Üuzuıu^ Udiığulru^ şdlz!
Şğtm^ 5 Suğı^ rzvhti üğu, trz= {Uwi +ğg´ irdzumrz st<^ ,zzeşuz ıuğşeuğqr +ğz tğ auwuiıuzjr xuösumuz ünğ,rv^ zu.mrz Fuğvuhşı^ ihuğuhşı Fuöütz İuğüişuzr! Şkt np< glluğ^ şğtm uz hrır euxzuğ 62 ıuğşmuz!