ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 13 ՓԵՏՐՈՒԱՐ 2021 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

?nğnzuwr =zzndkşuzj uğerdz=g wuwızr euğqud şğtm rğrmndz

?ZZNDKŞUZ ŞZKUĞMNDU; SŞĞ ANÜŞDNĞUMUZZŞĞTZ

NV STMG FUĞUMNDU; T

Lndğg sş, ndğu.ndkrdz huıouxşj ausuwz=uwrz bğ<uzumzşğnd


Şğtm rğrmzuwrz cusşğndz ausuwz=uwrz nd şmşpşjumuz sşğ bğ<uzumzşğg ünandzumndkşuz auzüriı bndzv sg uxrz^ şğç Huığruğ=uğuztz aupnğendşjud nğ çuğşçu.ıuçuğ sşğ anüşdnğumuzzşğtz nv stmg fuğumndu, tğ ?nğnzu cuağtz!

Rzvhti wuwızr t^ Huığruğ=uğuzg sşğ anüşdnğumuzzşğg ?nğnzuwr ktikr şzkuğmşlnd şd srzv uwe^ şmşpşjumuz çnlnğ uğuğnpndkrdzzşğg <z<şlnd nğnbnds gzendzu, tğ şğç ışpşmuju, tğ nğ ?nğnzuwt fuğumndu, tğ Mnğrdz U$ ?azw$ (tztğoşuzg^ nğ Suwğ Şmşpşjrrz st< huıuğuüu, tğ Pşdnzeşuzj ?uauzuwrj +ğnduz uxrknf!

Huığruğ=uğuzg İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr fuğvndkşuz aşı ausuquwzu, tğ nğhtiör şğtm Ndğçuk muıuğndtğ uwe =zzndkrdzg! ?zzndkrdzg muıuğndşjud nd yux= Uiınd,nw^ iındündşjud nğ sşğ anüşdnğumuzzşğtz nv stmg fuğumndu, tğ!

Şğtm uxınd cusg 8$30rz İ$ Yğmrv Arduzeuznjtz fşj anürt çupmujşul çcbmumuz .ndsç sg şmud Ündsüuçnd Nğednj Nğnısuz Şmşpşjr^ ndğ audu=ndu, trz sşğ çnlnğ anüşdnğumuzzşğg! Anüşdnğumuzzşğg^ ül.udnğndkşusç Usşz^ İ$ Huığruğ= A+ğ^ stm uxstm ktikr şzkuğmndşjuz^ uhu çnlnğz ul rğşzj ındzşğg üujrz^ ihuişlnf =zzndkşuzj uğerdz=rz! Uğerdz=g wuwızr euğqud s+ıudnğuhti cusg 18$00rz! Çuğşçu.ıuçuğ sşğ anüşdnğumuzzşğtz n_v stmg fuğumndu, tğ!

Lndğg ausuwz=uwrz bğ<uzumzşğndz sş, ndğu.ndkrdz huıouxşj! Udşlr fşğ< Huığruğ=uğuzg rğ muw=t<rz fğuw ağuıuğumşj öşmnwj sg^ önğ sşz= ul iınğşd mg ağuıuğumşz= ünandzumndkşusç!

Arsu hrır ihuindr nğ Huığruğ=uğuzg znğ muğüueğndkrdzzşğ gzt şmşpşjumuz sşğ uğuğnpndkrdzzşğg buğndzumşlnd suirz nd uwe muhumjndkşusç ışpşmndkrdz aupnğet ausuwz=rz!


HUIĞRUĞ?UĞUZR ÖŞMNWJG

Huığruğ=umuz Uknxr ız+ğrzndkşusç şd İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr ausuünğ,umjndkşusç^ anüşdnğumuzuj euind uzeuszşğg 12 Yşığnduğ 2021 Ndğçuk uxud+ındz =zzndkşuz şzkuğmndşjuz! İındüsuz =zzndkrdzg muıuğndşjud İ$ Uiındu,u,rz Uknxuzriı Suwğ Şmşpşjdnw wuğumrj İ$ Nğednj Nğnısuz şmşpşjdnw üudrkrz st<! Ünandkrdz şd yux= Usşzumulrz Uiınd,nw nğ^ wşı muıuğndu, =zzndkşuz^ iındündu, t kt Usşz$ I$ İuaum Ç$ Huığruğ= İğçuöuz A+ğ ül.udnğndkşusç anüşdnğumuz euind uzeuszşğtz nv stmg uöendu, t ?nğnzu ausufuğumtz! Uwi uxkrd Huığruğ=umuz Uknxg uwi stmg m'uğquzuüğt nğhti ndğu.ujndjrv huğuüuw şd rğ ünandzumndkrdzz nd üzuauıuz=g mg wuwızt İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz şd iındüsuz =zzndkrdzzşğg muıuğnp uxnp<uhuaumuz ,uxuwnpzşğndz!

M'up+kşz= ux Çuğqğşulz Uiındu, nğ usşzuwupk İndğç :uvr ö+ğndkşusç yuğuırz judşğg şd çcbmndrz arduzendkrdzzşğg^ nv sruwz uxnp<ndkşuz muğ+ı anüşdnğumuz euind uzeuszşğndz^ uwl zuşd sşğ ausuwz=r uzeuszşğndz şd gzeauzğuhti ausuwz ıuxuhnpzşğndz!


*İSUZ ?UFULUWR AUĞJNF :ZERĞ%

KNDĞ?RNW ND USZ-R SR>ŞD


Usşğrmuwr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg zu.gzkuj +ğ Kndğ=rnw mnv ndppu, tğ nğhtiör uöuı uğqumndtğ rğuduhubıhuz^ {Uzuınlnd ?rdlkrdğ´ arszuğmr zu.uüua^ ünğ,uğuğ *isuz ?ufuluz^ nğ şğş= ıuğrt r fşğ çuzıuğmndu, mg szuw uxuzj euıufoxr! Usşğrmşuz mnpsg uzüus sg şdi hzeşj nğ 63usşuw ?ufuluwr ets sşpueğuz=zşğg {sıuju,rz şz´^ huauz<şlnf nğ ?ufulu uzwuhup uöuı uğqumndr çuzıtz!

Kndğ=rnw Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz çuzçşğ Ausr U=inw uğquüuzüşlnf uwi mnvrz^ giud nğ nğşdt şğmrğ^ uwi muğürz zuşd Usşğrmu^ vr mğzuğ sr<usnd. gllul Kndğ=rnw zşğ=rz ünğ,şğndz! Uz suizudnğuçuğ huauz<şj zuşd nğ Usşğrmu wuğüt kğ=umuz euıuğuzzşğnd uzmu.ndkrdzg!


MUĞ* YUWLUZ EUI ÇUJUD UIĞHTWOUZJR MZN> ETS


At-It-Ytjr auw şğşiyn.uz Muğ+ Yuwluz gzmşğuwrz stıruwr rğ t<şğndz fğuw aupnğeşj kt euıumuz aşıuhzends rğumuzujzşlnd ausuğ euıu.uöndkşuz ersnds zşğmuwujndju, t huauz<şlnf nğ sşpueğuz= zşğmuwujndr uığhtwouzjr mzn< sg ets! Ktşd ışpumuz susndlg nğşdt lğuındndkrdz vndzr uwi suirz^ çuwj auwuiıuzşuz nd iyrdx=uauw çuösukrd kşğkşğ uğquüuzü auzeriuju, şz uwi lndğrz! Muğ+ Yuwluz uwi =uwlg uxu, t^ erışlnf ışiuşğrö sg! Rikuzhndlr st< muıuğndu, auğju.nwör sg gzkuj=rz şğç uığhtwouzjr mzn< sg auğjndju, şz kt {r#zv mğzuwr= gzşl^ ürızulnf nğ hrır vhuıcndr=´^ uz uxuzj şğmsışlnd huıui.uzu, t$ {Şi 20 auwnd ülnd. mg mığtr´!

Yuwluz rğ ersndsrz st< erışl ındu, t nğ uığhtwouzjr mzn< .+i=şğg htı= t erıuğmşl auwndkşuz ets uışlndkşuz wuzjuz=r ışiuzmrdztz!


R FŞĞ>NW NDĞMT# ;UÜU; TĞ ?NĞNZUWR CUAĞG


Rzvhti ,uz+k t^ ?nğnzuwr cuağr ,uündsg ndindszuirğşlnd zhuıumnf Uxnp<uhuandkşuz Ausub.uğauwrz Muösumşğhndkşuz mnpst ynğquxnd suizuütızşğnd .ndsç sg sşmzu, tğ Vrzuiıuzr Fndauz =upu=^ anz ışpdnwz fğuw aşıuö+ındkrdzzşğ rğumuzujzşlnd zhuıumnf! Suizudnğuçuğ^ ynğquütızşğg şğmnd buçuk buğndzum ndindszuirğndkrdzzşğ muıuğu, şz mşzeuzrzşğnd bndmuwrz st<^ =uzr nğ vrzumuz rb.uzndkrdzzşğg mg hzetrz kt cuağg {,zndze uxu, tğ´ uwe bndmuwtz% vp<rmzşğnd sr<njud!

UAMr ül.udnğ ız+ğtz Ktığni Mthğuwtindi wuwıuğuğşj nğ ynğquütızşğg uwcs mg huığuiışz imöçzumuz ışpşmuürğg^ nğ sş, auduzumuzndkşusç wu<nğe buçuk hrır ağuhuğumndr^ rim fşğ<zumuz ışpşmuürğg huığuiı hrır glluw s+ıudnğuhti usri sg fşğ<! Giı Mthğuwtindirz^ Fndauz ığndu, uwjşlndkrdzg çnlnğ auğjşğnd huıui.uz vt ındu,^ çuwj qşx= çşğndu, şz wiıum ındşulzşğ^ nğnz= hrır +üzşz =nğnzuwr ,uündsg çujuwuwışlnd ünğ,gzkujrz!


ÇĞRIUZRNW EŞİHUZG >Z>ŞJ

RĞ AUMUAUW ÜĞUXNDSG


Uığhtwouzr st< Çğrıuzrnw eşihuz Otwsi Buğy Kfrkkgğ-r rğ t<rz fğuw uığhtwouzşğtznf gğu, tğ aumuauw üğuxnds sg! Eşihuzg üğu, tğ nğ rz= mg üızndr {çxzuüğudndstz uöuıuüğndu, anpuıuğu,=zşğnd st<´^ umzuğmşlnf Othğuwrl muıuğu, rğ uwjşlndkşuz! ?uzr sg cus fşğ< eşihuzg <z<şj uığhtwouzşğtznf uwe üğuxndsg!


AUWMUMUZ MNPSG S*IUDNĞUHTİ 290 XUÖSUÜŞĞR

 NDZR UIĞHTWOUZR ST>


Auwuiıuzjr xuösuüşğrzşğnd ,znpzşğz nd auğuöuızşğg^ zuşd uzaşı mnğindu,zşğnd sşğqudnğzşğ s+ıudnğuhti şğş= usrit r fşğ çnpn=r jnwjşğnf mg audu=ndrz muxufuğndkşuz btz=rz ux<şd^ huauz<şlnf nğ rb.uzndkrdzzşğg wiıum =uwlşğ uxzşz üşğrzşğg şı çşğşlnd ausuğ! Uzaşı mnğindu, örzndnğr suwğ sg giud nğ wiıum ındşulzşğnf 282 xuösuüşğr muw Uığhtwouzr st< şd rğşzj huauz<z uwz t nğ ünzt Şdğnhuwr Suğemuwrz Rğuduzj Uışuzg &ŞSRU/ auiıuıt uwi krdg^ nğhtiör xuösuüşğrzşğnd mşuz=g fıuzür ıum vszuw nd uznz= şı çşğndrz!

FUAUZ ÇUEUİŞUZ

UÖUI UĞQUMNDŞJUD

ŞĞMĞTZ VAŞXUZULND İINĞUÜĞNDKŞUSÇ


Uğju.r Uöüuwrz Cnpnfr zu.mrz şğşiyn.uz^ {Srujşul Auwuiıuz´ mndiumjndkşuz zu.uüua Fuauz Çueuişuz 28 Wndznduğrz^ Şxuçlndğ örzndnğumuz huzktnzrz st< =uzrji çujuwuwı mşğhnf wuwıuğuğndkrdzzşğ gğu, tğ Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuzr suirz nd giu, tğ nğ {euduouzg htı= t huıcndr şd qşğçumulndr^ euduouzg htı= t fşğujndr )rör=uhti´!

{Muz ıuğçşğ sr<njzşğ^ gzeandh srzvşd )rör=umuz nvzvujnds! Uırmu m'şzkueğt nğ htı= t fşğujzşz= kbzusrz! Yubrzşuz kbzusr t! Şi ihuxzulr=r mnvşğ m'ndppşs^ ürıumjuçuğ m'gzşs^ nğhtiör niırmuzndkrdzg qşğçumult öri! Kbzusrz şzkumuw t nvzvujsuz nd uzauızşğ htı= t gzşz uırmu! *ğrzum şi huığuiı şs! Sşz= htı= t şğmrğg su=ğşz= kbzusrtz nd wşınw lnd,şz= srdi auğjşğg´^ wuwıuğuğu, tğ uz!

?uzr sg cus wşınw Çueuişuz qşğçumulndu, tğ rğuduhuazşğnd mnpst!

Şğmnd buçuk çuzıuğmndkşuz st< szult şı=^ Çueuişuz zu.gzkuj +ğ uöuı uğqumndşjud çuzıtz^ euıuğuzg nğnbşj uöuı uğqumşl öuwz% şğmğtz vaşxuzulnd suirz iınğuüğndkşuz ersuj!


İĞÇNJ FUĞEUZUZJ I*ZUMUIUĞNDKRDZG

 İ$ WNFAUZ NİMŞÇŞĞUZ ŞMŞPŞJDNW ST>


Auw Şmşpşjdnw ;riumuz +ğujnwjrz şd uduzendkşuz ausuquwz^ arzüşğnğe euğtz r fşğ^ sş, muğşdnğndkrdz iıuju, şz İğçnj Pşdnzeşuzj şd Fuğeuzuzj wrbuıumndkrdzg! Uwi ı+zşğg srbı anüşdnğ çuğr mşuz=r upçrdğ şpu, şz suzuduze uwi indğçşğndz% İndğç Şmşpşjdnw^ İndğç Ürğ=rz şd İndğç Aupnğendkşuz ındu, muğşdnğndkşuz ausuğ!

Rikuzhndlr şd Kndğ=rnw Auw Muknprmt kşsr Uxu<znğe Uğar$ I$ Lşdnz Uğ=$ Öt=rşuzr anfuzudnğndkşusç^ İndğç Wnfauz Nimşçşğuz şmşpşjdnw cnpnfğeuhşındkşuz muösumşğhndkşusç şd {Lnwi KrFr´r ünğ,umjndkşusç^ Arzübuçkr 11 Yşığnduğ 2021r şğşmnwşuz cusg 19$30rz^ İndğç Wnfauz Nimşçşğuz şmşpşjdnw st< ışpr ndzşjud İğçnj Fuğeuzuzj ı+zumuıuğndkrdzg!

Wuwıuüğr uxu<rz suirz st< cusg 19$30rz şğşmnwşuz cusşğündkrdz muıuğndşjud Üşğw$ A$ Fuğeuz ;$ Fğe$ Üuöuzoşuzr mnpst^ suizumjndkşusç% Uğc$ I$ Auwm Uğus Vt=ror^ mriuiuğmuduü Cuz Uots+plndr^ ehrğ Ouz Şnzeuzr şd Lşdnz Şndz=tir^ rzvhti zuşd şmşpşjdnw ehğuj euirz^ ehğuhşı% Öudtz Umuwr .sçufuğndkşusç! Şğşmnwşuz cusşğündkşzt şı= ehğuj euig zşğmuwujndj buğ= sg buğumuzzşğ! Uznz= şğüşjrz Fuğeuzuzj ı+zrz wuındm buğumuzzşğg% {Znğuağub´^ {End şi ?uauzuw Wudrışuz´^ {R Ürğmi Uxşul´! Işuxgzeuxu<r zndrğndu,

Wuwıuüğrz şğmğnğe suinf zşğmuwujndşjuz aşışdşul şğüşğg$ {Nf end çuğşmus´^ .+i=% Auwğ Pşdnze Ulrbuzr^ şpuzum% Sumuğ Şmsulşuzr^ sşzşğüvndar% Iruzu Eudnwşuz^ eubzumuauğndar% Irmrz Uzzu Ütnğüşuz-Ndpndğlşuz! Uhu {Ünpkzr ?zuğ=´ şğüg^ .+i= Üuğşürz şhrimnhni İğnduzqışuzjr^ sşzşğünp% İşğouz Muötğ+plnd^ eubzmuauğndar% Irmrz Uzzu Ütnğüşuz-Ndpndğlşuz!

Uwi ı+zumuıuğndkrdzg yumndşjud {Lxşj´ şğünf^ .+i=% Xu)uwtl Huımuzşuzr^ sşzşğünp% İşğouz Muöt+ğplnd^ eubzumuauğndar% Irmrz Uzzu Ütnğüşuz-Ndpndğlşuz! Uğuğnpndkrdzg şd şğüşjnpndkrdzg ndprp şkşğnf iyxndşjud {Lnwi KrFr´tz!


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 162

UB:UĞAG ŞD SŞZ?%  SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


Բայց պատանի Արփիարի հոգիին մէջ կանուխ տարիքէն բոյն դրած էր ազգին ծառայելու, հայրենանուէր գրող դառնալու, գրականութեան եւ հանրային գործունէութեան նուիրուելու տենչը: Հետեւաբար, 1876-ին, խումբ մը հայրենասէր երիտասարդներու աջակցութեամբ ան կը հիմնէ «Արարատեան» ընկերութիւնը, որ նպատակ ունէր հայրենակիցներուն մէջ ամրապնդել ու զարգացնել դաստիարակչական ոգին: Յիշեալ ընկերակցութիւնը յետագային կոչուեցաւ «Միացեալ Ընկերութիւն»:

1884-ին, խումբ մը երիտասարդ մտաւորականներու գործակցութեամբ ու անոնց աշխատակցութեամբ, Արփիարեան Պոլսոյ մէջ կը հիմնէ «Արեւելք» օրաթերթը, զոր կը վարէ մինչեւ 1890 թուական: Նախապէս՝ 1878-էն, ան կանոնաւորապէս կ'աշխատակցէր Թիֆլիսի «Մշակ» թերթին՝ Հայկակ ստորագրութեամբ եւ մերթ հանդէս կու գար XXX ստորագրութեամբ, յետագային ստորագրելով նաեւ Հրազդան եւ Հրպետ ծածկանուններով:

Նոյն շրջանին, արեւելահայոց գրական ոստան՝ Թիֆլիս այցելութիւն մը կատարելով, Արփիարեան կը ծանօթանայ Րաֆֆիին, Պռօշեանին ու Աղայեանին եւ շահեկան յօդուածաշարքով մը «Արեւելք»ի մէջ կը գրէ թրքահայ ու ռուսահայ հատուածները իրար միացնելու, յատկապէս Պերլինի վեհաժողովէն ետք «Հայկական Միացեալ Դատ»ի գործունէութեան թափ տալու անհրաժեշտութեան մասին: Բաց աստի, 1887-ի Յունուարին միաժամանակ կը ստանձնէ խմբագրութիւնը «Մասիս» թերթին, որուն իրենց աշխատակցութիւնը կը բերեն յատկապէս Գրիգոր Զօհրապ եւ Լեւոն Բաշալեան:

Ինչպէս նշուեցաւ, 1891-ին Յովհաննէս Շահնազարի գործակցութեամբ Արփիարեան կը ստանձնէ ղեկը պոլսահայ ամենատարածուն օրաթերթին՝ «Հայրենիք»ին: Չորս տարի ետք՝ 25 Դեկտ. 1895-ին ան կ’ենթարկուի սպասելի, ոչ անակնկալ առաջին մահափորձի: Բուժուելէ ու ինքզինք քիչ մըն ալ վերագտնելէ յետոյ եւ համիտեան հալածանքներէն խոյս տալու համար, 1896-ի Փետրուարին կ’անցնի Լոնտոն՝ հալածախտաւորի քուրջը հագած, պայքարը շարունակելու արտասահմանի մէջ բոլոր ճակատներու վրայ: Այստեղ Բաշալեանին հետ կը հիմնէ «Մարտ» ամսագիրը (1897 - 1901), որ պոլսահայ «Հնչակ»ին նման կը բովանդակէ զուտ կուսակցական նիւթեր: Միաժամանակ կը հիմնէ «Նոր Կեանք» (1898 - 1901) գրական-գեղարուեստական փայլուն բեմը, որուն՝ Բաշալեանի կողքին կ'աշխատակցի Երուանդ Օտեան:

Դեռ Լոնտոն գտնուած միջոցին, Արփիարեանի դէմ հալածանքը շարունակելու, զրպարտութեանց կարկինը աւելի բանալու հետամտութամբ, 1899-ի Դեկտ. 15-ին, Դաշնակցութեան «Դրօշակ»ը կը հրապարակէ անոր հետ կատարուած 1890-ի հարցաքննութիւնը՝ Պոլսոյ ոստիկանութեան նախարար Նազըմին կողմէ: Հարցաքննութեան ընթացքին, Արփիարեան իբր թէ մատնութիւններ է ըրած կարգ մը հայերու մասին: Բայց այդ յերիւրանքները շատ չանցած չքացան:

Պարտասած կուսակցական կռիւներէ ու հիւծած կիրքէ՝ 15 Յունուար 1901-ին, Արփիարեան վերջնականապէս հեռանալով Հնչակեան կուսակցութեան Կեդրոնէն՝ կ'անցնի Վենետիկ, ուր կը հրատարակէ «Հայ Հանդէս» (1902 - 1903) պարբերականը: Այս ժամանակաշրջանին է որ կը գրէ իր գլուխ-գործոցներէն՝ «Կարմիր Ժամուց» վէպը: Այս միջոցին, 22 Փետրուար 1903-ին, իր դէմ կը կատարուի երկրորդ ձախող մահափորձը...: Նորէն կ'ազատի ու կը բուժուի, բայց կը ստանայ շատ ծանր հարուածներ:

1903 – 1905 թուականները կը տխրերգեն Արփիարեանի ամէնէն անժուժելի չքաւորութեան տարիները, որոնց խորարմատ վիշտը սակայն կը ճարտարապետուի իր իմացական յանդուգն անկախութեամբ՝ Իրապաշտ շարժումին մեծակարկառ փառքը հանդիսանալու արժանի իր տաղանդով ու գրական տուրքով:

Վահան Թէքէեանի եւ այլ գրագէտ բարեկամներու խորհուրդով, 1905-ի Օգոսոսին ան կ'անցնի Եգիպտոս, ուր կը վարէ «Լուսաբեր» երկօրեան, նաեւ «Շիրակ» գրական ամսագիրը, որ կը հրատարակուէր Թէքէեանի եւ Միքայէլ Կիւրճեանի խմբագրութեամբ: Այստեղ եւս Արփիարեան հանգիստ ու ապահով չէ զգար ինքզինք. կը նախազգար դարանակալ շարժումները իր նախկին կուսակիցներուն՝ ինչպէս ան կը գրէր Օտեանին, վերջինին ուղղած իր նամակներէն մէկուն մէջ:

Արդարեւ, Գահիրէի «Ալ-Մանախ» փողոցը, իտալական հիւպատոսարանին դիմացը, 12 Փետրուար 1908-ի գիշերը ժամը 9:00-ի մօտ, յաջորդական երկու ձախող մահափորձերէ ետք այս անգամ ոճրագործը կը յաջողէր զգետնել Արփիարեանը, որ նպարավաճառի մը խանութէն հետը հաց ու պանիր կրած պահուն առանձին կը վերադառնար իր բնակարանը: Կ'ըսուի, թէ հոգեվարքի պահուն իր արտասանած վերջին խօսքը կ'ըլլայ «Հայ եմ...»:

Փառաշուք հանդիսութեամբ մը տեղի կ'ունենայ մեծ գրագէտին յուղարկաւորութիւնը, որուն կը մասնակցին երեւելի անձնաւորութիւններ, որոնց շարքին՝ Եգիպտոսի Ազգ. Ժողովի ատենապետ, Հ.Բ.Ը.Մ.ի հիմնադիր եւ անոր Ա. նախագահ Պօղոս Նուպար Փաշա, Վահան Թէքէեան, Վահան Մալէզեան, Տիրան Քէլէկեան, Երուանդ Օտեան, եկեղեցական դասը եւ եգիպտահայ ողջ համայնքը: Երկու օր ետք կը յուղարկաւորուի Գահիրէ «Մար Մինա» գերեզմանատունը, ուր տարիներ ետք իր հարեւանութեամբ պիտի գային հանգչիլ աճիւնները իր մտերիմ գրչեղբայրներուն՝ Օտեանի եւ Թէքէեանի:

Արփիարեանի գրական-գեղարուեստական ստեղծագործութիւնները, գրեթէ բոլորն ալ անցած են մամուլի էջերէն, հերթաբար: Նախ՝ «Երազի Մը Գինը» պատմուածքը, որ լոյս տեսած է «Մասիս»ի մէջ, 1884-ին: «Դատապարտեալը» սիրային վիպակը՝ 1895-ին, «Արեւելք» օրաթերթին մէջ: «Կատակ Մը» պատմուածքը՝ նախ «Մասիս»ի մէջ, 1884-ին, ապա վերահրատարակուած «Արեւելք»ի մէջ՝ «Կեանքի Պատկերներ» ընդհանուր խորագիրի տակ: 1887-ին՝ «Դերասանուհին» պատմուածքը «Մասիս» թերթին մէջ: «Ապուշը» վիպակը՝ 1886-ին, դարձեալ «Մասիս»ի մէջ: «Սիմոնական Տէրտէրը» պատմուածքը 1889-ին տպուած է «Մասիս»ի մէջ, ուր կը ձաղկուին ամուսնական բարքերն ու աւանդութիւնները, թէեւ այս պատմուածքը մասնաւոր գրական ճաշակ մը չ'արթնցներ: Իրական կեանքէ առնուած «Հոգեկան Ոյժ» պատմուածքը հրատարակուած է «Հայրենիք» օրաթերթին մէջ, 1893-ին: Տարի մը առաջ նոյն օրաթերթին մէջ լոյս տեսած էր «Սրտին Յաղթանակը» պատմուածքը: «Հոգու Զաւակ» վիպակը հրատարակուած է 1894-ին, «Հայրենիք»ի մէջ: Այստեղ բոլոր նախապաշարումներու դէմ ուղղուած պայքար մը կը մղէ հեղինակը: «Հաճոյքի Համար» պատմուածքն ալ լոյս տեսած է նոյն տարին, իսկ «Ազգիս Բարերարները» պատմուածքը՝ «Նոր Կեանք»ի մէջ, 1898-ին, ուր Եւրոպայի հայկական որբանոցի մը տնօրէնը նիւթական օժանդակութիւն կը խնդրէ տեղի մեծահարուստ հայ վաճառականներէն: «Օրհնեալ Գերդաստանը»՝ պատկերաւոր եւ իրապաշտ նիւթով պատմուածք մը, հրատարակուած է «Նոր Կեանք»ի մէջ, 1898-ին: «Արուեստահանդէս Գացող Կովկասցին» պատմուածքը նախ երեւցած է «Մասիս»ի մէջ 1898-ին, ապա լոյս տեսած է «Նոր Կեանք»ի ընթերցողին համար: Այստեղ հեգնանքն ու երգիծանքը կը պարագրկեն իրականութիւնը՝ բարձրարուեստ բացագանչութեամբ:

Արփիարեանի ամենածաւալուն վէպը՝ Կարմիր Ժամուց»ը, հրատարակուիլ սկսած է 1902-ին՝ իր «Հայ Հանդէս»ին մէջ: Յաջորդ տարի վէպը ամբողջութեամբ կը տպուի «Բանբեր Գրականութեան Եւ Արուեստի» պարբերականին մէջ: Վիպագիրը այս վէպի՛ն մէջ է իր ապրումներու տարերքով, կամքին յախուռն կոհակներով, յուզական իմացականութեամբ ու խրոխտագին վեհութեամբ, իր յեղափոխական նկարագիրի շեշտ հմայքով, թախիծներով, վրէժով, անխառն հայասիրութեա՛մբ, բոլորն ալ գեղեցիկ արուեստի շաղախով են տրոփուն:

«Ոսկի Ապրջան»ը՝ որ գրեթէ «Կարմիր Ժամուց»ին ծաւալով վիպակ մըն է, ենթարկուած է անուանափոխութեան: Նախ 1886-ին լոյս տեսած է «Արեւելք» օրաթերթին մէջ՝ «Խնդամոլիկ Աղջիկը» խորագիրով, յետագային՝ 1905-ին, «Շիրակ»ը զայն հրատարակած է «Ոսկի Ապրջան» խորագիրով: Յակոբ Օշական իր «Համապատկեր Արեւմտահայ Գրականութեան» հատորին մէջ «Ոսկի Ապրջան»ը բաղդատելով «Կարմիր Ժամուց»ին հետ, առաջինը կը համարէ «աւելի կատարեալ գլուխ-գործոց մը, իբր արտայայտութիւնը Արփիարեանի ամէնէն հարազատ կողմերէն մէկուն...»:

Արփիար Արփիարեան՝ Prologue-ը Հայ Իրապաշտ շարժումին: Յիրաւի երէց կերտիչն ու տիրական տարածիչներէն մին աշխարհաբար լեզուի, այդ շարժումին արիասիրտ ռահորդը, որ կոչուած է մնալու մեր գրականութեան, վիպագրութեան անշիջելի փառքերէն մէկը:                            


«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 2 եւ ՎԵՐՋ)