|
ÖUĞR( TĞINPUZR AŞI ?ZZUĞMŞJ AUĞUDUWRZ MNFMUİR ST> {FŞJŞUMR AUĞKUM´G |
|
Rğuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Snausstı Öuğr) nğ qşxzuğmu, tğ Auğuduwrz Mnfmuir şğmrğzşğ uwjşlndkrdzzşğnd buğ=r st<^ Uığhtwouz^ Xndiuiıuz^ Auwuiıuz nd Fğuiıuz uwjşlşlt şı=^ nğhti fşğ<rz muwuz şmud zuşd Kndğ=ru nd çuzumjndkrdzzşğ fuğşj rb.uzndkrdzzşğnd aşı! Şğtm uz gzendzndşjud Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Tğınpuzr mnpst^ =zzuğmndkşuz zrdk euğqzşlnf Auğuduwrz Mnfmuir st< {Fşjşumr auğkum´ sg auiıuışlnd ,ğuürğg! 2020r Eşmışsçşğrz^ Tğınpuz^ Hu=nd uwjşlşlnf wuwıuğuğu, tğ auğkumr sg suirz^ nğnd muösrz st< hrır glluwrz Uığhtwouz^ Kndğ=ru^ Xndiuiıuz^ rğuz^ Fğuiıuz nd Auwuiıuz! Uwcs Tğınpuzr aşı auzerhsuz suirz lğuındndkşuz st<^ Rğuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg wuwızşj nğ +ğumuğür çşğndu, t {Şğş= uxudşl şğş=´ qşduvuyr zu.uür,g! Rğuzjr Zu.uğuğr bğ<uüuwndkrdzg% ethr wrbşul fşj şğmrğzşğ^ jnwj mndıuw nğ rğuzumuz mnpsr ausuğ ul np<ndzşlr t zsuz+ğrzum qşduvuyr sg üupuyuğg! |
|
ÜŞĞSUZRU HRIR BUĞNDZUMT# ÖTZ? FUOUXŞL KNDĞ?RNW |
|
Sr<uöüuwrz lğuınd upçrdğzşğ mg aupnğeşz kt şğtm^ Üşğsuzrnw :nğağeuğuzg =zzuğmndkşuz zrdk euğqndj Kndğ=rnw ötz= fuouxşlnd auğjg^ uwz çuzt şı= şğç gzeersuerğ Muzuzvzşğnd mndiumjndkrdzg uxu<uğmşj nğ uğüşl= eğndr fuoux=r fğuw! Gze nğnds^ uğüşl= mg huauz<ndr n_v sruwz ötz=r^ uwl zuşd ötz=r uğıueğndkşuz st< ünğ,u,ndu, kt=zr= çnlnğ iuğ=şğnd^ huaşiıusuişğnd ausuğ! Muzuzvzşğnd mndiumjndkrdzg mg huauz<t zuşd vşpşul zmuışl Kndğ=rnw aşı iınğuüğndu, fuoux=r ausuquwzuürğg% nğ mg fşğuçşğr xuösumuz gze,nfşuzşğnd suıumuğuğsuz^ rim Qu.şğnd mndiumjndkrdzg huauz<z uwz t nğ uğüşl= eğndr Kndğ=rnw ötz= fuouxşlnd ünğ,gzkujrz fğuw! Şğmnd uxu<uğmzşğz ul =zzuğmsuz zşğmuwujndşjuz uz<uı- |
|
TĞINPUZ :*İŞJUD RLNZ SUİ?R AŞI |
|
Zu.uhti İytwi- Wrbşjzşz= nğ Tğınpuz nd Sui= uxşğşi rğuğnd aşı auzerhnds sg ndzşju, trz 2017rz^ =zzuğmşlnf Ktilu^ İytw=i- |
|
ŞDĞNSRNDKRDZG HUAUZ>ŞJ NĞ UIĞHTWOUZ CUS UXU> FŞĞUEUĞQZT 57 AUW ÖRZNDNĞZŞĞZ UL |
|
Şdğnsrndkrdzg ünandzumndkrdz wuwızşj uzjşul +ğ Uığhtwouzr mnpst Auwuiıuz fşğueuğqndu, arzü auw üşğr örzndnğzşğnd muhumjndkşusç^ çuwj erışl ındud nğ 62 örzndnğzşğnd .sçumtz szujşul 57 örzndnğzşğz ul htı= t fşğueuğqndrz cus uxu<! Şdğnsrndkşuz uğıu=rz wuğuçşğndkrdzzşğnd çuczr .+izum Ytktğ İkuz+ uwi suirz üğndkrdz sg ağuıuğumşj Kfrkkgğ- Wrbşjzşz= nğ fşğueuğqndu, arzü auw örzndnğzşğg sui mg muöstrz Aueğndkr bğ<uzrz st< uöşğrzşğnd qşx=g üşğr rzmu, 62 örzndnğzşğnd .ndsçrz! |
|
UĞUĞUI &UPĞG/ LŞXG EUĞQŞUL ÇUJ T SUÜLJNDSZŞĞND AUSUĞ |
|
Aumuxum uğüşl=rz^ fşğ<rz fşj ıuğrzşğnd gzkuj=rz öuğındpr nd uz+ğtz ousçuzşğnf^ wuou. zuşd ışpuçzum =rdğışğnd +üzndkşusç çuösukrd lşxzuüzujzşğ uwzndauzeşğq mğjuz suüljrl lşğuz üuüukg! Uwcs uğetz Yşığnduğr imröçg hubı+zuhti uğüşl=g hrır <z<ndr nd öuzuöuz şğmrğzşğtz cusuzu, lşxzuüzujzşğ hrır muğnpuzuz +ğrzumuz ousçnf suüljşlnd uğı+zndkrdz iıuzul rb.uzndkrdzzşğtz! |
|
UWİ*Ğ MG ÇUJNDR XNDİ- |
|
|
|
HUĞKNLNSTNİ HUIĞRUĞ? İĞÇUÖUZZ UL HUINDUİI ŞPUD |
|
|
|
HUIĞRUĞ? AUWĞG GZENDZŞJ KNDĞ?RNW MUKNPRMT AUWNJ FROUMUDNĞ UĞAR$ I$ LŞDNZ UĞ?$ ÖT?RŞUZG |
|
Auzerhsuz zşğmuw trz Huığruğ=umuz Yn.uznğe% Uğc$ I$ Üğrünğ U$ ?azw$ Iusuışuz^ Anüb$ I$ Wnfumrs Uçp$ İşğnfçşuz şd Sr<şmşpşjumuz Wuğuçşğndkşuzj Işindv% Uğc$ I$ Iğeuı U$ ?azw$ Ndöndzşuz! İrğulrğ skznlnğırz st< muwuju, =upu=ufuğumuz uwjşlndkşuz gzkuj=rz şğmnd anüşdnğ hşışğg üupuyuğr yn.uzumndszşğ ndzşjuz ux+ğşuw .zerğzşğnd bndğ< şd supkşjrz nğ ausub.uğauwrz vuyuzrbnf ıuğu,nds üıu, ausufuğumg fşğ< üızt şd suğemndkrdzg fuwşlt çzumuznz mşuz=r huwsuzzşğg! Znğrz Usşzuhuındndkrdzg^ auzerhsuz uduğırz nğhti wrbuıum zndrğşj rğ aşprzumu, {Şğmnd Nd.ıudnğzşğ´ ürğ=tz +ğrzum sg! Üşğuhuw,ux Itğg^ uwi uxrknf gz,uwndu, ardğuirğndkşuz ausuğ bznğaumulndkrdz wuwızşj sşğ Anüşdnğ Hşırz şd çuczndşjud Huığruğ=uğuztz! |
|
BZNĞAUDNĞUMUZ ZUSUMZŞĞ SŞĞ :SÇUÜĞUHŞIR ;ZZEŞUZ 95USŞUMR UXRKNF |
|
Rs buı irğşlr Hğ$ Xnhtğ Auııtoşuz^ irğnf^ <şğsndkşusç^ uöüuwrz fux uhğndszşğnf bznğaudnğnds şs Auw Zuauhşır ,zzeşuz 95usşumg şd wrbşjznds nğ End= rzq .niıujşl t= nğ qşğ 100usşumg zbşlnd şz= sruirz% Şğşduznds! End= sşğ uözrd^ lndiukuku. sıudnğumuzzşğr yupuzür lndiubnp uiıpşğrj stmz t=! Qşğ Suğsuğu- AĞUZNWB WUMNÇŞUZ &Şğşduz^ İyrdx=r zu.mrz Zu.uğuğ^ hşıumuz nd =upu=umuz ünğ,rv/ \ Wuğüşlr Iruğ Xnhtğ Auııtoşuz :sçuüğuhşı {Suğsuğu´ *ğukşğkr Ndğu.ndkşusç mndüus np<ndzşl Qşğ ,zzeşuz 95ğe ıuğşeuğqg! Uwi +ğşğndz^ sşğ mşuz=r ustz+ğşuw ışiumudnğ aşd=rz st<^ şğç sşğ frbışğz nd chrızşğg up+k=r aşd= ndzrz^ sşz= uxudşl şdi huauz<g ndzrz= Qşğ iışp,uünğ, srı=şğndz şd mus=rz^ nğnz= sşğ uöüuwrz nd audu=umuz mşuz=rz mg çşğşz znğ lnwi şd wnwi! {Suğsuğu´tz zşği qşğ zşğmuwndkrdzg^ uzmuimu, wndiueğrv şd zşğndc aupnğenp şd wuımuhti çuğşğuğ ağudtğ sgz t çnlnğri ausuğ! Nğnfaşışd sşör ausuğ^ end= zmuındu, t= auw susndlr uğkndz^ +ğrzumşlr nd çuğr anfrdg^ nğ rğ üğrvnf^ ağubulr ınpşğnd ınpuzj=nf^ şd auwğumuz ündğündğuz=nf nd ausumğuz=nf^ irğuw+cuğ şd +ğrzumşlr mg buğndzumt fuğ nd juz muıuğşl İyrdx=uauw susndltz zşği! Uwl .+i=nf^ auw susndltz zşği Qşğ ausşiı şd +ğrzumşlr zşğmuwndkrdzg sşö uxudşl şdi mg ü+ışhzet^ auiıuıuhti! Uğe^ uwi ndğu. uxrknf^ wuğüuz=r şd ausumğuz=r ınpşğndi aşı^ zuşd gzendzşjt=^ uxnp<ndkşuz şd uğşdbuındkşuz rs çuğşsupkndkrdzzşğg! Szujt= uxnp< şd uxnwü! Wuğüuz=zşğnf ÜTNĞÜ HŞIRMŞUZ &Mltzıtwl- \ Fuğhşırz irğnf mg bznğaudnğşs Auwğşzr=tz% 100usşuw ıuğşeuğqr lndğg uxzşlnd ihuindsnf! LŞDNZ LUORMŞUZ &Şğşduz/ \ Bznğaudnğ ıuğşeuğq! Uxnp<ndkrdz^ uğerdzudtı şğmuğ ıuğrzşğ qşğ uöü+ündı nd sbumndkuzndtğ ,uxuwndkşuzj buğndzumndkrdz! :UVRM ŞGLSUÖŞUZ &(ğuziu/ \ Sş,uwuğü Xnhtğ Auııtoşuz! Gzıuzş+= m'ndöşz= bznğaudnğşl qşğ ,zzeşuz ıuğşeuğqg! Mg supkşz= şğmuğ^ zuşd uxnp< mşuz=^ nğhtiör uğcuzr gllu= eşx şğmuğ ıuğrzşğ ı+zşlnd öuwz qşğ auğuöuızşğnd aşı sruışp! İRSNZ UOGRLUV*PLND &Lni Uzotlgi/ \ Hğ$ Auııtoşuz^ gzıuzş+= nd sşğ =upu=r auw çzumrvzşğnd uzndznf mndüuz= bznğaudnğşl qşğ ,zzeşuz ıuğşeuğqg! Qşğ fuğq=g muıuğ! (ĞTZ?- \ Auw lğuüğndkşuz zuauhşıg^ çuwj zuşd% cusuzumumrj üğumuzndkşuz ustztz çşpndz^ uxuıuani nd uğct=udnğ üğrvg! Np<n"wz nd ausçnwğ Hğ$ X$ Auııtoşuzrz^ rğ ,zzeşuz 95usşumrz uxrknf! LŞDNZ BUXNWŞUZ &Aulth/ \ Mg bznğaudnğşz= qşğ ıuğşeuğqg^ cusuzumumrj üğumuzndkşuz ırıuz^ wuğüşlr Hğ$ X$ Auııtoşuz! Mg supkşz= nğ ndzşzu= çuönds uxnp< nd uğerdzuçşğ ıuğrzşğ! CHINDZ ÖNDXZUOG \ Zndrğşj^ zndrğnds t şd Uiınd,snf eşx şğmu"ğ hrır zndrğt! ÜĞRÜNĞ >UZRMŞUZ &Şğşduz/ |
|
TİUŞUZ AUĞUÖUIZŞĞG WRBUIUMNDŞJUZ |
|
Tiuşuz auğuöuızşğg zndrğndu, şz rğşzj a+ğ ünğ,rz! Uwi mşğhnf uznz= ırğuju, şz sş, auğiındkşuz nğst ürıjuz srbı muğşdnğ wuımujndszşğ gzşl uöü+ündı şd suğeuirğumuz ,uxuwndkrdzzşğnd! Uwi ,uxuwndkrdzzşğnd st< mğkumuz nlnğıg euğqu, t uznzj ül.udnğ zu.uirğndkrdzg! Şğmnd şpçuwğzşğg fuğu, şz şğşiyn.uzumuz hubı+zzşğ! Şğmnd=z ul^ rçğ uöüuwrz ünğ,rv^ suizumrj şpu, şz muğşdnğ wuzqzu.ndsçşğnd^ iıuzqzşlnf huıui.uzuınd hubı+zzşğ% uwi mşğhnf s+ıtz ışpşum gllulnf sşğ ausuwz=uwrz muğ+ındkrdzzşğndz^ uzqzuhti suizumrj gllulnf brzuğuğumuz muğr=zşğndz! Wnfauzzti şpu, t anüuçuğqnd İ$ Yğmrv Arduzeuznjrz &1878- 1890 kndumuzrz .poulr froumr suızndu, trz Htw+plndr şğmişx zu.umğkuğuzg şpnp Zuğşmşuz fuğcuğuzg^ rzvhti zuşd wuğumrj İ$ Wuğndkrdz suındxg nğ ylvşlnd fıuzürz şzkumuw tğ! Htw+plndr Kupuwrz :nğandğeg 27 Uhğrl 1890rz mg erst Wnfauzzti Uözudndğşuz nd :uvrm İuğu)şuz ouğıuğuhşızşğnd üzuauındkşuz nğnz= mg wuwızşz kt uöüuhuımuz znwz uwe fuwğrz fğuw znğ muxndjuzşlr şmşpşjrr sg şd fuğcuğuzr sg ausuğ uzağucşbı t 4000 nimrr s+ı wuımujnds sg! :nğuhti ürıumrj muğr=r iırhnpndkşuz^ Wnfauzzti şd Smğırv Tiuşuz auğuöuızşğg ındrz rğşzj mğkuzndtğ nd uöü+ündı ,uxuwndkşuz uzüşğuöuzjşlr stm +ğrzumg^ rğşzj ,u.=nf arstz muxndjuzşlnf Tiuşuz uğcuğuzr aimuw btz=g şd bğ<uyumrz st< şpnp İ$ Wuğndkrdz şmşpşjrz! Brzndkrdzzşğg imiuz 1893rz$ fuğcuğuzr brzndkrdzg uduğırz auiud 1895r İşhışsçşğrz şd çuğşğuğzşğnd .zeğuz=nf uznduzndşjud TİUŞUZ FUĞCUĞUZ!
|
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Լազարեան Ճեմարանը Անդրկովկասի փոքրիկ մէկ խճանկարն էր Տէրեանին համար: Անդրկովկասեան զանազան շրջաններէ ուսանելու եկած գիշերօթիկ կարգի ուսանողներու հետ Տէրեանի շփումները, անոնց հետ Մոսկուայի թատրոններ յաճախելու վարժութիւնն ու սովորութիւնը, ապագայ պոէտին կ'ընձեռեն ռուսերէնի ե՛ւ լատիներէնի տիրապետելու առիթ: Արդարեւ, Պօտլէր, Վերլէն եւ Մալարմէ իրենց հուժկու մուսաներովը կը բախեն Տէրեանի սիրտին դուռը: Ուսանողական գրասեղաններէն արդէն սկսած էր իր մէջ կազմաւորուիլ գեղագիտական ճաշակը քերթողական արուեստի: Կը խմբագրէ «Յոյս» եւ «Սթիւտիում» թերթերը, կը ստորագրէ հրապարակագրական ու բանաստեղծական էջեր, մերթ «Volo» եւ մերթ «Շվին» ծածկանուններով: Այսպէս, 1902- Մեռնում է օրը: Իջաւ թափանցիկ Մութի մանուածը դաշտերի վրայ. Խաղաղ անչար է, պայծառ, գեղեցիկ, Անտրտունջ նինջը մահացող օրուայ... Պարզ ջրի վրայ եղէգը հանդարտ Անդողդոջ կանգնած էլ չի շշնջում, Լռին խոկում են երկինք, գետ ու արտ, Եւ ոչ մի շարժում, ու ոչ մի հնչիւն... Ես կանգնած եմ լուռ, անչար է հոգիս, Թախիծս խաղաղ անուրջի նման. Էլ չեմ անիծում ցաւերը կեանքիս, Էլ չեմ տրտնջում վիճակիցս ունայն... Մինչեւ 1905 թուական, բանաստեղծը կը դիմակայէ դաժան պայքարները ուսանողական շարժումներու, որոնք իր մէջ տակաւ կը կռանեն յեղափոխաշունչ կամքը կարմիր ըմբոստութիւններու: Նոյն տարին, երբ կը սկսին հայ-
Ցարական Ռուսաստանի տարիներուն՝ 1908- Եւ բնական է, որ մամուլը այդ տարիներուն կլանուած ըլլար Տէրեանի արձակ թէ տաղաչափեալ գործերուն հրատարակութեամբ: «Սմբատ Շահազիզի Թաղումը», «Լեւ Թոլսթոյի Թաղումը», «Եասնայա Փոլեանայում», «Ալեքսանտր Ծատուրեան», «Անունը Կայ, Ամանումը Չկայ» եւ այլ բազմաթիւ հրապարակումներով, յօդուածներով ու լեզուաոճական հարցերու մասին դասախօսութիւններով, Տէրեան հեւիհեւ կը զբաղեցնէ ժամանակի գրական մամուլն ու հրապարակը: Տալով օրինակ մը վերեւ նշուած իր «Անունը Կայ, Ամանումը Չկայ» յօդուածէն, Տէրեան այստեղ խիստ քննադատութեան կ'ենթարկէ Կովկասի հայոց հրատարակչական ընկերութեան գործունէութիւնը եւ կը բարձրացնէ ռուս գրականութեան թարգմանութեան հարցը՝ որպէս հայ մշակոյթի եւ ազգային գրականութեան զարգացման կենսական անհրաժեշտութիւն: Յիշեալ յօդուածին մէջ Տէրեան կը գրէ. «Հայ ընթերցողը պէտք է ունենար իր գրադարանում հայերէն լեզուով ռուս բոլոր գրողների գրուածները, ե՛ւ Կոկոլի, ե՛ւ Փուշքինի, ե՛ւ Թոլսթոյի, ե՛ւ Չեխովի, գոնէ նրանց լաւագոյն գրուածների ժողովածուները»: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 2, մնացեալ ամբողջը՝ Երկուշաբթի օրուան թիւով) |
Zu.uüua Tğınpuz zu.gzkuj +ğ aşxuquwznf .+işjud Ktilu nd İytwi-
Rzvhti ,uz+k t 2015tz r fşğ Upğr zuauzüuwrz rb.uzndkrdzzşğg Uğuğuı &Upğg/ lşğuz ındu, trz {wuındm uzfıuzündkşuz´ ü+ırr muğüufroum nd uğürlu, trz öç+iubğ<umuz zhuıumzşğnf suüljndszşğg! Huıouxg Y??umuzzşğnd ets xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğz trz!
Puğuhupşuz huışğuösr örzuendlr wuwıuğuğndkşuz mtışğtz stmz ul rzvhti ,uz+k t m'uxgzvndtğ xndi-
?nğnzu ausuouğumr ets huınduiı gllulnd uğbudg Kndğ=rnw st< mg buğndzumndr^ şd uwcs auiu, t ndkindz ıuğşmuzzşğnd huınduiır muğüg! Uwi uxkrd aupnğendşjud nğ Rikuzhndlr ausuliuğuz üzuj nd huınduiı şpud zuşd Wndzuj Huğknlnstni Huığruğ=g! Huğknlnstni Huığruğ= nğ uwcs ndkindz ıuğşmuz t^ üzuj Rikuzhndlr Ausuliuğuzr Çcbmumuz )u=rdlkt şd anz huınduiı şpud! Ausuliuğuzr ıt=uz Knd)uz Krd=t= ausujuzjr rğ t<rz fğuw ağuıuğumşj Huğknlnstni İğçuöuzr huınduiı gllulnd lndiuzmuğg nd üzuauışj Huığruğ=rz uwi gzkuj=g! Uz Kfrkkgğ-
Z$U$I$ İuaum Ç$ Huığruğ= Auwğg^ 29 Wndznduğ 2021 Ndğçuk^ cusg 11$00rz^ Huığruğ=umuz hubı+zumuz gzendzuğuzrz st< gzendzşj Kndğ=rnw Muknprmt Auwnj Froumudnğ Uğar$ I$ Lşdnz Uğ=$ Öt=rşuzg^ gzmşğumjndkşusç% Üşğh$ I$ Uçğuaus ;$ Fğe$ (ğuışuzr! 
Tiuşuz fuğcuğuzg arszu, şz Wnfauzzti şd Smğırv şpçuwğzşğg^nğnz= nğerzşğz trz mşiuğujr uxşdığumuz Ütnğü Tiuşuzr şd uznğ mnpumjrz% Uzzuwr! Wnfauzzti nd Smğırv şpçuwğzşğg ,zu, şz Mşiuğrnw st< şd rğşzj ,znp=rz aşı auiıuındu, şz Rikuzhndl! 
125usşuw euğudnğ Tiuşuz fuğcuğuzr şd İ$ Wuğndkrdz şmşpşjdnw çuğşwrbuıum şd uzsşx çuğşğuğzşğ% Wnfauzzti şd Smğırv Tiuşuz auğuöuızşğg 29 Wndznduğ 2021 Ndğçuk^ Brblrr üşğşösuzuıuz st< wuındm Anüşauzüiışuz muğünf wrbuıumndjşuz! Anüşauzüiışuz hubı+zg muıuğndşjud Uğc$ I$ İuğüri U$ ?azw$ Ündwndsoşuzr mnpst! Wrbuıumr nüşmnvsuz zşğmuw üızndşjuz Htw+plndr İ$ Şmşpşjşuj Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı% İrsnz Vt=ts şd Kupuwrz :nğandğer uzeus Htğğrz Iuşuz^ fuğcuğuzr znğ zbuzumndu, ız+ğtzndarzşğ% Uzrlıu Stzt=bt şd Uözrd Mrdğmtz^ fuğcuğuzr şğrıuiuğe ndindjvndarzşğ şd ausuwz=r uzeuszşğ! Tiuşuztz bğ<uzuduğı şd Tiuşuzr anürnf lşjndz Auwğ Öuırm Fğe$ Huhrmşuzz ul uzumzmul uwjşlndkşusç suizumrj euğqud nüşmnvsuz!
1899-
Վահան Տէրեանի