|
AT- YUMŞLND ?UWLŞĞNDZ ETS ÇNPN?% ŞDĞNHUWTZ |
|
At- Hndğrv erışl ındud nğ =upu=umuz mndiumjndkrdzzşğnd rğudndz=zşğg şdi hubıhuzndu, şz ŞSRUr mnpst^ nğ audu=zşğ muösumşğhşlnd şd srudnğndszşğ iışp,şlnd rğudndz=r şğub.udnğg mg auzeriuzuw! {ŞSRU çujuwuwı mşğhnf m'gzeü,t =upu=umuz mndiumjndkrdzzşğnd eşğg% cnpnfğeufuğndkrdzg huahuzşlnd auğjrz st<! Euıuğuzg sruwz ,uwğuwşp huğuüuzşğnd st< t nğ mğzuğ uğeuğ zmuışl =upu=umuz mndiumjndkşuz sg yumndsg mus uwe mndiumjndkşuz jğdndsg% nğhti ,uwğuwşp nd srum uwlgzığuz=´^ wuwıuğuğşj Hndğrb^ udşljzşlnf nğ =upu=umuz mndiumjndkrdz sg vr mğzuğ yumndrl sruwz uwz huıouxnf^ nğ mg ynğqt auzğuwrz =zzuğmndkşuz uxuğmuw euğqzşl auiuğumndkşuz iu mus zu auındu,r eğndkrdzg! Şdğn.nğandğer ül.udnğ =uğındpuğg zuşd wrbşjndj nğ Kndğ=rnw st< s+ırm uzjşulrz şdi mndiumjndkrdzzşğ yumndu, şz! ŞSRUr +ğumuğür fğuw =zzuğmndu, t zsuz+ğrzum 7 kpku,ğuğ^ nğst 6r huğuüuwrz Şdğnhumuz euıuğuzg sşpudnğ ouzvju, t Kndğ=rnw muxufuğndkrdzg^ şöğumujzşlnf nğ Kndğ=ru .u.ıu, t Suğend rğudndz=zşğnd şdğnhumuz nd.ıg! Hndğrvr muz.uışindsnf ŞSRU zsuz+ğrzum nğnbnds mğzuw muwujzşl zuşd At- |
|
ZU:UÜUA O* HUWIGZRZ MNV NDPPNDŞJUD NĞHTİÖR OUZVZUW AUWNJ JŞPUİHUZNDKRDZG |
|
Usşğrmuwr Auw Euır Wuzqzu.ndsçg şğtm 19 Suğırz aupnğeşj kt usşğrmujr 40 ,şğumndıumuzzşğ sruju, şz ;şğumnwır Uğıu=rz Wuğuçşğndkşuz Wuzqzu.ndsçr uışzuhşı Xuhgğk Sşzşzışörz nd zusum sg ndpuğmşlnf^ Zu.uüua O+ Huwıgztz huauz<u, şz nğ uz fşğ< sg ıuw Usşğrmuwr zu.nğe zu.uüuazşğndz mnpst ünğ,ueğndu, =upu=umuzndkşuz şd ouzvzuw Auwnj jşpuihuzndkşuz huısumuz rğnpndkrdzg! Wnwz- |
|
TĞINPUZ HUBIHUZŞJ FLUIRSRĞ YNDKRZG |
|
Sr<uöüuwrz ünğ,umulndkrdzzşğg üğşjrz nğ şğmnd şğmrğzşğnd sr<şd wuğuçşğndkrdzzşğg şğçş= uwi=uz fıuzüudnğ auzüğnduz sg vtrz uhğu,^ nğ=uz uwcs% Huwıgzr wuwıuğuğndkşuz lnwirz ıum! Uwi mujndkşuz uğquüuzüşj zuşd Kndğ=rnw Zu.uüua Tğınpuz^ nğ hubıhuzşj rğ xndi hubı+zumrjg nd giud nğ Huwıgzr .+i=şğg hşındkşuz pşmufuğr sg wuğrğ .+i=şğ vşz! Xndiuiıuzr zsuz hşındkşuz sg Zu.uüuar auijtrz uwehrir uğıuwuwındkrdz gzşlg uzgzendzşlr t sşör ausuğ^ wuwıuğuğşj Tğınpuz^ udşljzşlnf nğ Yndkrz buı .şlusrı nd çuğşmrğk huıui.uz sg ındu, t O+ Huwıgzrz! |
|
HUWIGZ RZMUD *EUZUD ZİIŞLND GZKUJ?RZ |
|
Lğuınd ünğ,umulndkrdzzşğg wrbşjndjrz nğ Huwıgz uimt uxu< ul uzüus sg rzmu, nd nı=g mnığu, tğ! Uz zşğmuwri Usşğrmuwr Zu.uüuazşğndz ustztz ıuğr=nız t! Uwi uxkrd lğuınd ünğ,umulndkrdzzşğg mg wrbşjzşz kt Xndiuiıuzr Zu.uüua Yndkrz uzjşul +ğ Huwıgzrz uxnp<ndkrdz supku, tğ şğç Huwıgz Yndkrzg {suğeuihuz´ nğumu, tğ! |
|
UĞJU:R UĞIU?RZ ÜNĞ;NJ ZU:UĞUĞNDKRDZG UZEĞUEUĞQUD ULRWŞDR AUIĞNDK UWJŞLNDKŞUZ |
|
Aupnğeu, trz= uğetz nğ Rlaus Ulrwşd uzqusç rğ mux=g ünğ,u,şlnf nd rğ mzn< Srağrhuz Ulrwşdr gzmşğumjndkşusç hınwı sg gğu, tğ Auığndkr bğ<uzr st<! Puğuhupr Uğıu=rz Zu.uğuğndkşuz mnpst ağuıuğumndu, sşmzuçuzndkşuz st< gindşjud nğ zsuz+ğrzum hubı+zumuz uwjşlndkrdzzşğg Uığhtwouzr aumuauw xuösubndzv =upu=umuzndkşuz jndjuzrbzşğz şz! Uığhtwouzr mrğuğmu, jşpuihuzndkşuz =upu=umuzndkrdzg suğemndkşuz ets wuzjuünğ,ndkrdz t^ gindşjud aupnğeuüğndkşuz st<! |
|
UÖŞĞR SG RĞ ?NWĞG İHUZZŞJ^ NĞNFAŞIŞD UZ USNDİZUJU; TĞ AUWND SG AŞI |
|
Lğuınd upçrdğzşğ uwi+ğ mg aupnğeşz npçşğüumuz lndğ sg! Uığhtwouzjr mrz sg^ nğ usndizuju, tğ auwnd sg aşı şd ş+kg ıuğrt r fşğ usndiznwz aşı sruirz m'uhğtğ Snimnduwr uğnduğquzzşğtz stmndz st< ihuzzndşjud rğ auğuöuı şpç+ğ mnpst! Uığhtwouzjr 40usşuw mrzg Snimnduwr Ünktlzr=r bğ<uzrz st< wuğqumsuz şzkuğmndşjud 43usşuw şpç+ğ mnpst! Şpçuwğg uznğ şğşirz {ç$$´ hnxuj nd ihuzzşlt uxu< giud nğ uz rilusrz aumuxum üuju, tğ^ usndizuzulnf auwnd sg aşı! Ltwlu uzndznf mrzg auw usndiztz şğmnd öudum ndztğ^ şğğnğenf ul wpr tğ şğç ihuzzndşjud eubnwzr auğndu,zşğnf! Şpçuwğg qşğçumulndu, t! |
|
?UBUKUPR UPUDZ* ÜRDPR MUĞÜUFROUMG MG BUĞNDZUMT SZUL UZNĞNB |
|
Upudznwr ürdpuhşı Uzeğuzrm Vudndbşuz m'git nğ nğşdt mnpst çujuığndkrdz vt iıuju, nd vr ürışğ kt ht#ı= t aşxuzuz kt nv! Giı rğşz^ çzumrvzşğndz stm suig fşğueuğqu, t Upudz+^ huışğuöstz şı= rz= nd .ndsç sg uwğşğ^ aimu, şz nğ suğenj ındzşğg kuluzr vşzkuğmndtrz! Mg ihuişz= nğ sşğ ürdpr çzumrvzşğg fşğueuxzuz^ şkt vüuz^ ndğrbzşğ hrır ağudrğşz=^ udşljndj Vudndbşuz! Giı rğşz^ Upudznwr fuğşluünpşğndz stm suig uzju, t uığhtwouzumuz aimnpndkşuz ıum^ srdi fuğşluanpşğz ul uığhtwouzumuz çuzumr zbuzuxndkşuz ıum t! {Aumuxum uwi çnlnğrz sşz= htı= t sbumşz= sşğ anpşğg! Ktşd uznğnb froum muw^ çuwj htı= vt wndiul=ndrz=! 9 Znwşsçşğtz şı= uığhtwouzumuz mnpsg şğmnd uzüus ynğqşj sızşl sşğ ürdpr ıuğu,=^ muz.uğürlşjrz=^ muh auiıuışjrz= .upupuhuazşğndz aşı nd mnv gğrz= nğ üuz nd auğjrz lnd,nds ıuz! :upupuhuazşğg şmuz nd uğquzuüğşjrz nğ .u.ınds şpu, t^ nğnfaşışd uığhtwouzujrzşğ 2$5 =rlnsşkğ wuxu< şmu, trz^ huısşj ürdpuhşıg! Uz zuşd ışpşmujndj nğ ürdpr ehğnjg fşğuçujndu, t^ suzndmzşğg buınzj ehğnj mg wuou.şz! |
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Արդարեւ, նորարար երգաստեղծութեան այն Աստուածառաք տաղանդը, զոր դրսեւորեց Շերամ իր կեանքի վաղ տարիներէն, զինք պարագրկեց իր ծննդավայր Ալեքսանտրապոլի մթնոլորտը, բազմաթիւ աշուղական մրցոյթներով յայտնի Տալեաններու սրճարանը: Տալեաններու գերդաստանը ինքնուս քանքարաւոր երգիչներ ու երաժիշտներ էր ծնած: Ապագայ Շերամի հայրը՝ Կարապետ Տալեանը, որդին աշուղ Քեամալի, նաեւ Շերամի հօրեղբայրը, երաժիշտ- Բանաստեղծ Յովհաննէս Յովհաննիսեան հմայուելով Գրիգոր Տալեանի շերամի նման «մետաքսահիւս» մեղեդիներով՝ զայն իրաւամբ կը կոչէ Շերամ, որ շուտով տիրապետելով աշուղական դասական արուեստի հիմնական օրինաչափութիւններուն եւ իր ստեղծագործութեան ինքնահաստատման շրջանին որդեգրելով ի՛ր սկզբունքը՝ կը հրաժարի աշուղական կաղապար- Ո՞ր հայ երաժշտասէրը իր անխառն հիացքը չէ արտայայտած լսելով գուսան Շերամի «Դուն Իմ Մուսան Ես», «Նա Մի Նազ Ունի», «Աչքդ Խումար», «Ալ Ու Ալուան Ես Հագել», «Արդէն Մութն Ընկել Է», «Թառը Դոշիս», «Աննման Փերի», «Էլի Երկինս Ամպել Է», «Անջիգեար Եար», «Սեւ Ամպերը Հայոց Երկինք Պատեցին», «Մէջս Կեանք Չմնաց», «Զով Գիշեր», «Մի Բալա Է», «Գնա՛, Բլբուլ», «Մարալ Ջան, Հեզ Արի», «Ալղանաթ Ղուշ Ես», «Անդրանիկին – Իբրեւ Արծիւ Սաւառնում Ես Լեռ Ու Ժայռ», «Զէյթունցիների Քայլերգը», «Քեզանից Մաս Չունիմ», «Զուլումն Իջաւ՝ Հօրս Տունը Կործանեց», «Շորորա», «Սիրուննե՛ր, Մի՛ք Նեղանայ», «Սարեր, Կ'աղաչեմ», «Պարտէզում Վարդեր Բացուած» եւ դեռ շատ սիրային, հայրենասիրական երգերը: «Պարտէզում Վարդեր Բացուած» երգը, սիրոյ հարազատ զգացականութիւնն ու գունաւորումը մարմնաւորող այս մելամաղձոտ, հոգեգրաւ երգը, որ մինչեւ այսօր կը հանդիսանայ հայրենի վաստակաւոր մեներգիչներու (Ռուբէն Մաթեւոսեան, Ռաիսա Մկրտչեան եւ ուրիշներ) երգացանկին վրայ գլխաւորներէն մին, պիտի ընդգծել, որ աւելի քան 140 տարուան կեանք ունի: Երաժշտագէտ Ալեքսանտր Մխիթարեանց, 1880-
Կը սպասեն սոխակի. Առանց սոխակ թառամած, Կարօտ են պսակի: Արդեօք ո՞վ է, դուռն է թակում, Ա՛խ, սիրտս կը դողայ, Սիրուհիս ո՞ւր է գնում, Ա՛խ, սիրտս կը խաղայ: Գետակի ալիքները Գնում են խայտալով, Սիրահարի աչերից Արտասուք թափելով: Սիրուհին տանը նստած Սպասում է եարին. Քնարը ձեռքին բռնած Նուագում լալագին: Իր ինքնակենսագրութեան մէջ Շերամ գրած է. «22 տարեկան հասակիս մէջ արդէն կնիկ ունէի: Խանգարեցին միանգամայն: Տեսայ դուրգեարութիւնով չեմ կարող ապրել, բարեբախտաբար Չոնկուր Յակոյի ընկերը բաժանուեց, գնացի Յակոյի հետ ընկեր դառայ, որը երեւելի ճիանուր (Քամանչա նուագարանի անուանումներէն մէկը) էր ածում, այնպէս որ շատ շուտ դարձայ Լենինականում յայտնի թառիստ Տալոյենց Գոգոր» (այսինքն՝ թառահար Տալեան Գրիգոր. Յ. Տ.): Կիւմրեցի երեւելի դէմքեր, իրենց ծննդավայրի հանճարեղ երաժիշտին՝ Շերամի մասին կը պատմեն, թէ մինչեւ այսօր առանց Շերամի երգերու հնչիւններու բարձրացմամբ ո՛չ մէկ կիւմրեցի աղջիկ հարս կ'երթայ: Իսկ կիւմրեցի մեծ բանաստեղծ Աւետիք Իսահակեան հետեւեալը վկայակոչած է Շերամի մասին. «... Բոլոր ժամանակներու սիրուց այրած ու խորոված ջահելները կ'ըսէին, որ մեռնելը ցաւ չէ, ցաւը՝ Շերամի երգերը չլսելն է»: Իրօք, Շերամի ինքնատիպ երաժշտամտածողութեան հանդէպ հիացումով են արտայայտուած իր ժամանակի բազմաթիւ երաժիշտներ: Այս գծով ուշագրաւ է նաեւ Կոմիտասի հիացումն ու գնահատանքը նկարագրող մէկ դրուագը 1905- 1902- Շերամի ստեղծագործութեանց աշխատասիրութեամբ զբաղած են խորհրդահայ բազմաթիւ երաժշտագէտներ, որոնք սակայն ցայսօր չեն յաջողած լիարժէք գնահատական ներկայացնել այս ինքնատիպ, անզուգական գուսանի մեծ վաստակին: Յիրաւի, կը հաւատանք, որ շերամագիտութիւնը ունի աւելի խոր եւ բազմակողմանի ուսումնասիրութեան կարիք: Գուսանին մետաքսահիւս երգերուն, արեւելեան տաք ու սիրակէզ, այլեւ գորովալիր մեղեդիներուն որքա՛ն Հայաստանի՝ նո՛յնքան ալ սփիւռքահայոց հոգիները հեռաւոր ափերու մէջ ծարաւ ունին, անյագ ծարաւ՝ անոնց յաւերժախօս ու կենեղուտ կարկաչներուն: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ |
Şğtm üğu, trz= nğ Usşğrmuwr Zu.uüua O+ Huwıgz^ nızumn. gzşlnf huıbuondkşuz iuasuzzşğg^ giu, tğ nğ rğ muğ,r=nf Xndiuiıuzr Zu.uüua Fluırsrğ Yndkrz suğeuihuz sgz t! Uwi wuwıuğuğndkrdzg uzsr<uhti rğ ışpg üğudşj sr<uöüuwrz +ğumuğür fğuw nd uzüus sg şdi jzjşj Xndiuiıuz-
Usşğrmuwr znğgzırğ zu.uüua Huwıgz rzmud Onğoru şğkulnd ausuğ +euzud ziışlnd gzkuj=rz! Huwıgz şğş= uzüus iuwku=şjud şğç m'şlltğ +euzudrz iuzend.tz fşğ! Mg kndr kt yğmndşjud uxuzj frğudnğndşlnd!
Puğuhupr &Uğju.r/ Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg sşmzuçuzndkrdzzşğ gğud Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşdr uwcs üğudndu, Auığndkr bğ<uzr st< muıuğu, hınwır muhumjndkşusç^ erışl ındud nğ Ulrwşd rğşz gzmşğujnp hşıumuz hubı+zşuzşğndz ağuauzüşj iğçşl üğudndu, anpusuişğnd auwmumuz şmşpşjrzşğnd nd btz=şğnd fğuwr auwşğtz uğquzuüğndkrdzzşğg! Ulrwşd sbumndkuwrz uauçşmvndkrdz mg ünğ,ueğt^ gindşjud Uğju.r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz mnpst!
Uğju.r ?ubukup bğ<uzr Upudz+ ürdpr çzumrvzşğg mg ynğqşz fşğueuxzul çzumuznz mşuz=r^ iumuwz uznzj ausuğ ül.udnğ auğjg mg buğndzumt szul ürdpr muğüufroumg! 
Այսօր, կանգնած սեմին գարնանամուտի, աշխարհի չորս ծագերուն մարդկութեան չարիք ու վատութիւն սփռող քաղաքականութեան պատրողական գործընթացներէ, ռազմական քինավառ գործողութիւններէ հեռու, Հայ երգարուեստի ու երաժշտութեան աշխարհը կ'անդրադառնայ 19-
Պարտէզում վարդեր բացուած